[Crassus]

ინდ. აქტის გაცნობა სუსგ. №ბს–392-387(3კ-14)

საკასაციო სასამართლო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტის კანონიერ ძალაში შესვლის ინსტიტუტთან დაკავშირებით სზაკ-ის 54-ე მუხლის საფუძველზე განმარტავს, რომ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის კანონიერ ძალაში შესვლა უკავშირდება:

1. აქტის გასაჩივრების ვადის გასვლას;

2. აქტის გასაჩივრების შემთხვევაში მის უცვლელად დატოვებას.

განსახილველ საქმეში  სადავო დადგენილება გამოქვეყნდა ადგილობრივ პრესაში სზაკ-ის 55-ე მუხლის საფუძველზე, დადგენილია, რომ აქტი არავის არ გაგზავნია.

საკასაციო სასამართლო სზაკ-ის 55-58-ე მუხლების დანაწესების საფუძველზე განმარტავს, რომ კანონმდებელი განსაზღვრავს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ გამოცემული აქტის ხელმისაწვდომობის და მისი გაცნობის სტანდარტს, წესსა და პირობებს.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2010 წლის 16 მარტის განჩინებაში ადმინისტრაციულ საქმეზე  №ბს-1580-1509(კ-09)  საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს სარჩელისა გამო, მოპასუხის, ა. -ის მიმართ, ჩამოყალიბებულ განმარტებაში,  საკასაციო სასამართლომ აღნიშნა:

„ადმინისტრაციული სამართლის კანონმდებლობა ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ძალაში შესვლას არაორაზროვნად და მკაფიოდ უკავშირებს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტის ოფიციალურ გაცნობას, რაც ნიშნავს, რომ აქტით განსაზღვრული მოწესრიგება, სამართლებრივი შედეგი შესასრულებლად სავალდებულო ძალას იძენს მხოლოდ ადრესატისათვის აქტისგადაცემის შემთხვევაში. ამდენად, სამართლებრივი აქტით უნდა განისაზღვროს ადრესატისაქტის გამოცემის თარიღის შემდგომი სამართლებრივი მდგომარეობა (უფლება-მოვალეობების დადასტურება, დაწესება, შეცვლა, შეწყვეტა)“.

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ აქტის ოფიციალური გაცნობის კანონით დადგენილი წესი გამოიყენება იმ შემთხვევებში, როცა ცნობილია აქტის ადრესატი/ადრესატთა წრე, აგრეთვე დაინტერესებული პირები.

გასაჩივრებული დადგენილების შინაარსი ცხადყოფს, რომ აქტის სამართლებრივი შედეგი არ ზემოქმედებს  უშუალო ადრესატის ან მესამე პირთა კანონიერ ინტერესებზე, რამდენადაც ტექინვენტარიზაციის ბიუროს მონაცემებით ქ. ბათუმის მერიის სახელზე აღრიცხული ფართის საკუთრების უფლებით დარეგისტრირების მოთხოვნით საჯარო რეესტრისადმი მიმართვის უფლებას ეხება, ამდენად, აქტის ოფიციალური გაცნობის წესის გამოყენების ვალდებულება ადრესატის გარეშე ალოგიკური, შესაბამისად, არაკანონიერია.

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ამგვარ ვითარებაში, ადმინისტრაციული ორგანოს გადაწყვეტილებათა გამოქვეყნება ერთადერთი ლეგიტიმური საშუალებაა მისი საზოგადოების წევრებისათვის გაცნობის უზრუნველსაყოფად, რაც სავსებით ლოგიკურად და კანონიერად გამოიყენა მოპასუხე ქ. ბათუმის მერიამ, რაც გულისხმობს ამ აქტის სზაკ-ის 54-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე გამოქვეყნების დღეს ძალაში შესვლას.

აღნიშნულ გარემოებათა გამო,  გასაჩივრებული დადგენილება გამოქვეყნდა რა გაზეთ ,,…“ 2006 წლის 1 სექტემბრის ნომერში, აქტი ძალაში შევიდა გამოქვეყნების დღესვე, საიდანაც უნდა აითვალოს მისი გასაჩივრების ერთთვიანი ხანდაზმულობის ვადა.

ამდენად, საკასაციო სასამართლოს შეფასებით, ქვემდგომი სასამართლოების დასკვნები სარჩელის ხანდაზმულობის ვადის დაცვით შეტანის თაობაზე არ გამომდინარეობს  სზაკ-ის 55-58-ე მუხლების სწორი, კანონშესაბამისი გაგება-განმარტებიდან.

[Crassus]

ინდივიდუალური აქტის დასაბუთება

წერილობითი ფორმით გამოცემული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტი უნდა შეიცავდეს წერილობით დასაბუთებას.

ადმინისტრაციულ სამართლებრივ აქტში უნდა მიეთითოს ის საკანონმდებლო ან კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტი ან მისი შესაბამისი ნორმა, რომლის საფუძველზედაც გამოიცა ეს ინდ. აქტი.

თუ ადმინისტრაციული ორგანო ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტის გამოცემისას მოქმედებდა დისკრეციული უფლებამოსილების ფარგლებში, წერილობით დასაბუთებაში მიეთითება ყველა ის ფაქტობრივი გარემოება, რომელსაც არსებითი მნიშვნელობა ჰქონდა ინდ. აქტის გამოცემისას.

ადმინისტრაციული ორგანო უფლებამოსილი არ არის თავისი გადაწყვეტილება დააფუძნოს იმ გარემოებებზე, ფაქტებზე, მტკიცებულებებზე ან არგუმენტებზე, რომლებიც არ იქნა გამოკვლეული და შესწავლილი ადმინისტრაციული წარმოების დროს.

თუ ადმინისტრაციულ სამართლებრივი აქტის გამოსაცემად კანონმდებლობა ითვალისწინებს საექსპერტო დასკვნის არსებობას, წერილობით დასაბუთებაში მიეთითება ამ დასკვნის შინაარსი.

[Crassus]

ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების კლასიფიკაცია

სამართლებრივი აქტის ინდ. აქტად მიჩნევისთვის უნდა მოხდეს ორი სტრუქტურლი ელემენტის ანალიზი ეს არის ადრესატთა წრე (გენერალური ან ინდივიდუალური) და ობიექტი (კონკრეტული ან აბსტრაქტული).

ამ ელემენტების გათვალისწინებით, შეგვიძლია გამოვყოთ ოთხი ტიპის აქტი:

აბსტრაქტულ-გენერალური

აბსტრაქტული ელემენტი გულისხმობს აქტის გავრცელებას განუსაზღვრელ შემთვევებზე, ხოლო გენერალურობის ელემენტი გულისხმობს მის გავრცელებას პირთა განუსაზღვრელი ოდენობის მიმართ.  ასეთი ტიპის აქტი იქნება ნორმატიული.

მაგ: ცენტრალურ პარკში ალკოჰოლური სასმელის დალევის აკრძალვა, გზის კონკრეტულ პერიმეტრზე მძიმე გაბარიტიანი მანქანების გადაადგილების შეზღუდვა და ა.შ.

კონკრეტულ-ინდივიდუალური

კონკრეტული ელემენტი გულისხმობს აქტის გავრცელებას განსაზღვრულ, კონკრეტულ შემთხვევაზე, ხოლო ინდივიდუალურობის ელემენტი გულისხმობს მის გავრცელეაბს პირთა განსაზღვრული წრის მიმართ. შეიძლება პირები ზუსტად არ იყვნენ განსაზღვრული, თუმცა იყოს ობიექტური კრიტერიუმი, რითაც განისაზღვრებიან კონკრეტული პირები. ასეთი ტიპის აქტი იქნება ინდ. აქტი.

მაგ: ავარიის შედეგად დაზიანდა „ა“ კორპუსი, რომლის მაცხოვრებლებს მერის ბრძანებით მერიისგან გადაეცათ მილიონი ლარი კომპენსაციის სახით.

აბსტრაქტულ- ინდივიდუალური

სახეზეა აბსტრაქტული ელემენტი- არ არის განსაზღვრული კონკრეტული ურთიერთობა, თუმცა გვაქვს ინდივიდუალურობის ელემენტი, რომლითაც განისაზღრება ის პირები, ვიზეც ვრცელდება აქტი. ასეთი ტიპის აქტი იქნება ინდ. აქტი.

მაგ: „ა“ ქუჩა არის ცალმხრივი გზის მქონე, თუმცა მუნიციპალიტეტის გადაწყვეტილებით „ა“ ქუჩის მცხოვრებლები უფლებამოსილნი არიან საწინააღმდეგო მიმართულებით იმოძრაონ, მათი საჭიროებისამებრ.

კონკრეტულ-გენერალური

კონკრეტულობის ელემენტი- აქტი ეხება კონკრეტულ შემთხვევას, ხოლო გენერალურობის ელემენტი- იგი ეხება პირთა განუსაზღვრელ ოდენობას. ეს იქნება ინდ. აქტი.

მაგ: რამდენიმე საათით პირთა გადაადგილების შეზღუდვა პარკში, ან ქუჩაზე გადაადგილების შეზღუდვა სანამ გაივლის პრეზიდენტის კორტეჟი და ა.შ.

[Crassus]

ხელშეკრულების დადება და სახელშეკრულებო ბოჭვის პრინციპი

ხელშეკრულება ორმხრივი და მრავალმხრივი გარიგების ყველაზე გავრცელებული და მნიშვნელოვანი ფორმაა. ხელშეკრულება ორი ან რამდენიმე პირის შეთანხმებაა, რომლითაც ისინი კონკრეტული სამართლებრივი შედეგის მიღწევას ისახავენ მიზნად.

ხელშეკრულება დადებულად ჩაითვლება და წარმოიშობა შესაბამისი სამართლებრივი შედეგი, მხარეთა უფლება-მოვალეობების წარმოშობის სახით, როდესაც მხარეები ორმხრივი ნების გამოვლენის შედეგად, მიაღწევენ ხელშეკრულების არსებით პირობებზე შეთანხმებას (კონსესუს), საამისოდ გათვალისწინებული ფორმით. (სკ. 327-ე მუხლი).

მაგ: ნასყიდობის ხელშეკრულების დადების შემდგეგ, მყიდველს წარმოეშობა ნასყიდობის საგნის მოთხოვნის უფლება, ასევე საფასურის გადახდის ვალდებულება, ხოლო გამყიდველს წარმოეშობა საფასურის მოთხოვნის უფლება და ნასყიდობის საგნის გადაცემის ვალდებულება.

ხელშეკრულების დადების შედეგად, მხარეები იმყოფებიან სახელშეკრულებო ბოჭვის მდგომარეობაში, რაც გულისხმობს იმას, რომ მათ ცალმხრივად არ აქვთ უფლება უარი თქვან ხელშეკრულებაზე და იმ სამართლებრივ შედეგზე, რაც ამ ხელშეკრულებამ მოიტანა. იმ შემთხვევაში თუ ისინი უარს იტყვიან თავისი ვალდებულების შესრულებაზე, მეორე მხარეს უფლება ექნება სასამართლოს წესით იძულებითი აღსრულების გზით მოითხოვოს ვალდებულების შესრულება და ზიანის ანაზღაურება.

კანონით ან მხარეთა შეთანხმებით, შესაძლოა გათვალისწინებული იყოს გამონაკლისი შემთხვევები, როდესაც მხარე უფლებამოსილია სახელშეკრულებო ბოჭვის მიუხედავად, ცალმხრივად უარი თქვას ხელშეკრულებაზე.

[Crassus]

ამ საკითხთან დააკვშირებით ერთი ასეთი შეკითხვა დამებადა, წარმოიდგინეთ სიტუაცია, როცა კომპანიას სამი დირექტორი ყავს, მაგ: იურიდიული დეპარტამენტის , ეკონომიკური დეპარტამენტისა და კლიენტებთან ურთიერთობის უფროსები და ვთქვათ წესდებით სამივე ამ დირექტორს მხოლოდ თავის დეპარტამენტთან დაკავშირებული გარიგებების დადება შეუძლია. რა მოხდება მაშინ, როცა ვთქვათ იურიდიული დეპარტამენტის უფროსი გარიგებას დადებს კლიენტებთან ურთიერთობის სფეროში შემავალ საკითხთან დაკავშირებით, ნამდვილი იქნება ასეთი გარიგება?

თუ ნამდვილი იქნება, მაშინ რაღა აზრი აქვს წესდებაში უფლებამოსილებების განაწილებას და მის საჯაროობას?

[Crassus]

რა არის ქირავნობის ხელშეკრულება

სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით, ქირავნობის ხელშეკრულებით გამქირავებელი მოვალეა დამქირავებელს სარგებლობაში გადასცეს ნივთი განსაზღვრული ვადით. დამქირავებელი მოვალეა გამქირავებელს გადაუხადოს დათქმული ქირა.

შეგვიძლია გამოვყოთ  ქირავნობის 7 ელემენტი:

1) ქირავნობის სუბიექტები(მხარეები): გამქირავებელი და დამქირავებელი, შეიძლება იყოს, როგორც ფიზიკური, ისე იურიდიული პირი.

ა. გამქირავებელი- ეს არის პირი, რომელსაც გააჩნია ნივთის განკარგვის უფლება: მესაკუთრე, მეაღნაგე, დამქირავებელი (ქვექირავნობის უფლება) და სხვა ნებისმიერი პირი, რომელსაც გააჩნია ნივთის განკარგვის უფლებამოსილება. (კანონით ან მესაკუთრისგან)

ბ. დამქირავებელი- შეიძლება იყოს ნებისმიერი იურიდიული/ფიზიკური პირი.

2)ქირავნობის ობიექტი– ქირავნობის ობიექტია, როგორც უძრავი (მაგ: ბინა), ისე მოძრავი (მაგ: ავტომობილი, ნაჯახი, ჭიქა) ნივთი, ოღონდ აღნიშნული ნივთი არ უნდა იყოს გვაროვნული, ანუ ისეთი ნივთი, რომელიც არ გამოირჩევა ინდივიდუალური მახასიათებლებით და რომელიც სამოქალაქო ბრუნვაში განუსაზღვრელი რაოდენობისაა (მაგ: არ შეიძლება ქირავნობის საგანი იყოს კარტოფილი).

3)სარგებლობაში გადაცემა– გამქირავებელი გადასცემს ქირავნობის საგანს დამქირავებელს სარგებლობაში, შესაბამისად დამქირავებელს წარმოეშობა მფლობელობისა და სარგებლობის უფლება ქირავნობის საგანზე.

4)ქირავნობის ვადა– დაუშვებელია ქირავნობის დადება მუდმივი ვადით, რადგან ასეთ შემთხვევაში დაიკარგება ქირავნობის საგნის მესაკუთრის საკუთრების უფლება, რაც სკ-ის 54-ე მუხლის საფუძველზე იქნება ბათილი, რადგან ლახავს სამოქალაქო ბრუნვის პრინციპებს, ხოლო თუ ქირავნობის ვადა არ არის განსაზღვრული, მხარეები უფლებამოსილნი არიან მოშალონ ქირავნობის ხელშეკრულება ნებისმიერ დროს.

5)ქირა- ქირავნობა სასყიდლიანია, დამქირავებელი ვალდებულია გადაუხადოს გამქირავებელს დაქირავებული ქონების ქირა ნივთის სარგებლობისათვის. ქირა შეიძლება იყოს განსაზღვრული, როგორც ფულადი სახით, ისე ნატურით.

6)ქირავნობის კონსესუალური ბუნება– ქირავნობა კონსესუალური ბუნებისაა, ანუ დადებულად ითვლება შეთანხმებისთანავე, მიუხედავად იმისა, თუ როდის გადაეცემა ნივთი.

7)ქირავნობის ფორმა– ქირავნობის ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს ნებისმიერი ფორმით, როგორც წერილობითად, ისე ზეპირად.

 

[Crassus]

საინტერესო თემას ეხება ეგ გადაწყვეტილება, ზოგადად ბევრია ისეთი შემთხვევა, როცა ვთქვათ ერთი მიწა თანასაკუთრების უფლებით ეკუთვნის ორ პირს, სადაც დგას ერთი შენობა, რომელიც სხვადასხვა ფართობით ეკუთვნის ამავე ორ პირს.

 

ანუ რეესტრშია ასე წერია:

მიწაზე- თანასაკუთრება;

შენობაზე- 100 კვ.მ ერთ პირს, ხოლო 150 კვ.მ მეორე პირს..

 

ასეთ შემთხვევაში, გამოდის, რომ მიწის ფართი და შენობის ფართი სხვადასხვა პროპორციით ეკუთვნით მხარეებს?

 

[Crassus]

ხელშეკრულების თავისუფლების პრინციპი

„კერძო სამართლის სუბიექტებს შეუძლიათ კანონის ფარგლებში თავისუფლად დადონ ხელშეკრულებები და განსაზღვრონ ამ ხელშეკრულებათა შინაარსი. მათ შეუძლიათ დადონ ისეთი ხელშეკრულებებიც, რომლებიც კანონით გათვალისწინებული არ არის, მაგრამ არ ეწინააღმდეგება მას“ (სსკ 319.I).

სამოქალაქო სამართალი ეფუძნება ნების ავტონომიის პრინციპს, რაც ნიშნავს, კერძო სამართლის სუბიექტთა შესაძლებლობას თავისუფალი ნების გამოვლენით სახელმწიფოსაგან ჩაურევლად მოაწესრიგონ ურთიერთობა ერთმანეთს შორის.

სახელშეკრულებო ურთიერთობაში, ნების ავტონომიის პრინციპის რეალიზება ხდება ხელშეკრულების თავისუფლების პრინციპის მეშვეობით.

ხელშეკრულების თავისუფლების პრინციპი გულისხმობს მხარის შესაძლებლობას დადოს (ან არ დადოს) ხელშეკრულება, აირჩიოს ხელშეკრულების კონტრაგენტი (მხარე), განსაზღვროს ხელშეკრულების შინაარსი.

ხელშეკრულების თავისუფლების პრინციპი ორი ელემენტისგან შედგება: ხელშეკრულების დადების თავისუფლება და ხელშეკრულების შინაარსის თავისუფლად განსაზღვრის შესაძლებლობა (სსკ 319.1)

ხელშეკრულების დადების თავისუფლება–განამტკიცებს იმ შესაძლებლობას, პირმა დადოს ან არ დადოს ხელშეკრულება.ზოგიერთი გამონაკლისის გარდა,კანონი არ ითვალისწინებს  ხელშეკრულების დადების ვალდებულებას. პირი უფლებამოსილია აირჩიოს სახელშეკრულებო კონტრაჰენტი, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც არ არსებობს ალტერნატიული შესაძლებლობა, მაგ: ელექტრო, გაზმომარაგების დროს.

ხელშეკრულების დადების თავისუფლება იმაშიც ვლინდება, რომ მხარეებს შეუძლიათ უარი თქვან ხელშეკრულების შესრულებაზე და შეწყვიტონ იგი, ოღონდ არა ცალმხრივად, არამედ კონსესუსის საფუძველზე.

ხელშეკრულების შინაარსის განსაზღვრა– ხელშეკრულების მხარეებს შეუძლიათ დამოუკიდებლად შეთანხმდნენ ხელშეკრულების ყველა საკითხზე, მათ შეუძლიათ ურთიერთობა ისე მოაწესრიგონ, როგორც მათ სურთ, კანონით გათვალისწინებულ ფარგლებში.

ხელშეკრულების შინაარსის თავისუფალი განსაზღვრა გულისხმობს იმასაც, რომ მხარეებს შეუძლიათ დადონ ნებისმიერი ხელშეკრულება, მათ შორის ისეთიც, რომელიც არ არის კანონით გათვალისწინებული, მაგრამ არ ეწინაამღვდეგება მას.(319.1.მეორე წინადადება)

[Crassus]

გამოდის, რომ კოლიზიაა 1335-ე მუხლსა და 185/185/1160-ე მუხლებს შორის და 1335-ე მუხლი უფრო სპეციალური შემთხვევაა?

[Crassus]

ვერ მივხვდი, რატომ გადაწონის 1335-ე მუხლი, 1160-ე , 185-ე და 187-ე მუხლებით განსაზღვრულ რეგულაციებს?

[Author]

Posts