[Crassus]

არაქონებრივი ზიანი

 

საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, არაქონებრივი (მორალური) ზიანი ანაზღაურდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, რომელიც პირდაპირ განსაზღვრულია საქართველოს კანონმდებლობით. არაქონებრივი ზიანის შესახებ ცალკე თემა ფორუმზე, შესაბამისად დეტალურად აქ არ განვიხილავთ.

[Crassus]

ქონებრივი ზიანის ცნება

ქონებრივი ზიანის დადგენა როგორც წესი არ არის ძნელი. ქონებრივი ზიანის დადგენა ხდება ქონებრივი მდგომარეობის შეფასებით, კერძოდ რა ქონებრივ მდგომარეობაში იმყოფებოდა პირი, სანამ მის მიმართ განხორციელდებოდა მართლსაწინააღმდეგო ქმედება და მას მიადგებოდა ქონებრივი ზიანი და რა მდგომარეობაში იმყოფებოდა პირი, ქონებრივი ზიანის გამომწვევი მართლსაწინააღმდეგო ქმედების შემდგომ. ზიანის მოცულობა განისაზღვრება ამ ორ მდგომარეობის შორის სხვაობით.

მაგ: ავტომობილით მოძრავმა „ა“-მ დაარღვია საგზაო მოძრაობის წესები და დაეჯახა „ბ“-ს, რომლის მანქანის დაზიანების მოცულობამ შეადგენა 5.000 ლარი, მისი მკურნალობის ხარჯებმა- 2.000 ლარი, ხოლო დროებითი შრომისუუნარობის გამო მას მიადგა 1000 ლარიანი ზიანი. ამდენად „ბ“-სთვის მიყენებული ზიანის ოდენობა წარმოადგენს 8.000 ლარს, რაც დგინდება საგზაო შემთხვევამდე „ბ“-ს ქონებრივი მდგომარეობისა და ავარიის შემდგომი ქონებრივი მდგომარეობის შეფასებით.

პასივების ზრდა– ქონებრივი ზიანი გვაქვს მაშინაც, როდესაც დაზარალებულს ეზრდება პასივები, მაგ: თუ დაზარალებულს მოუწია მკურნალობა- მკურნალობის ხარჯები. ასეთ შემთხვევებში დაზარალებულს ემატება ვალდებულებები (ვალები), რაც ბუნებრივია მისი ქონებრივი მდგომარეობის შემცირებას წარმოადგენს.

შემოსავლების დაკარგვა– ზემოთ მითითებული ქონებრივი ზიანის დადგენის ფორმულა არ გამოდგება მომავალში წარმოშობილი ქონებრივი უფლებების მიმართ (მიუღებელი შემოსავალი). მაგ: თუ დაზარალებული პირი სამსახურში ღებულობს 1000 ლარს თვიურ ხელფას და მიყენებული ზიანის გამო იგი ვეღარ ახერხებს სამსახურში სიარულს 4 თვის მანძილზე. ასეთ შემთხვევაში მომავალში მისაღები ხელფასიც ჩაითვლება ზიანად და ანაზღაურდება, როგორც მიუღებელი შემოსავალი.

ქონებრივი ზიანის სხვა ფორმებიც არსებობს, მაგ: დაზარალებული ვეღარ ახორცილებს შიდა სახლის საქმეებს: ვეღარ ალაგებს, ამზადებს საჭმელს და ა.შ., რის გამოც მან დაიქირავა დამხმარე მოსამსახურე. აღნიშნული ზიანიც უნდა ანაზღაურდეს.

[Crassus]

ზიანის ცნება

ქონებრივი პასუხისმგებლობის ერთ-ერთი აუცილებელი ელემენტია ზიანის არსებობა. თუ არ არსებობს ზიანი, ვერც ქონებრივი პასუხისმგებლობა იარსებებს, ვინაიდან ზიანი არის ქონებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების ამოსავალი წერტილი.

ანაზღაურებას ექვემდებარება მხოლოდ ანაზღაურებაუნარიანი ზიანი. ასეთია სამართლებრივად მნიშვნელოვანი და დაცული ზიანი. ზიანი, რომლის ანაზღაურებაც შეუძლებელია, ვერ ჩაითვლება ასეთად. არ ანაზღაურდება უმნიშვნელო ზიანი, რომლის რისკის მატარებელიც შეიძლება მივიჩნიოთ სამოქალაქო ბრუნვის მონაწილენი. მაგ: „ქირავნობისას უმნიშვნელო ნაკლი მხედველობაში არ მიიღება“.

არსებობს სახელშეკრულებო და არასახელშეკრულებო ზიანი:

სახელშეკრულებო ზიანი, სახელშეკრულებო ურთიერთობის დაღვევის შედეგია. გამყიდველი, რომელმაც მყიდველს მიაწოდა უხარისხო პროდუქცია, ვალდებულია აუნაზღაუროს მას ამით მიყენებული ზიანი. ასეთი ვალდებულება ეკისრება გამჩუქებელს, რომელმაც ბოროტი განზრახვით დამალა გაჩუქებული ქონების ნაკლი, რამაც დასაჩუქრებულის ზიანი გამოიწვია.

არა სახელშეკრულებო ზიანის მაგალითია დელიქტური ზიანი. არასახელშეკრულებო ზიანი წინასწარ შეუფასებელი ზიანია და მისი ოდენობა ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში დგინდება იმის მიხედვით, თუ რა ფასეულობის სიკეთე იქნება ხელყოფილი.

ზიანი იყოფა ქონებრივად და არა ქონებრივად:

ქონებრივი ზიანი ქონებრივი სიკეთეს ხელყოფით შემოიფარგლება, მაშინ როცა არაქონებრივი ზიანი არაქონებრივი სიკეთის ხელყოფის შედეგსაც წარმოადგენს, კერძოდ ისეთისა, რომელიც არაა სამოქალაქო ბრუნვის საგანი. ადამიანის სიცოცხლე არ წარმოადგენს ქონებას სამართლებრივი გაგებით, მაგრამ მისი ხელყოფით დამდგარი ზიანი ანაზღაურებადია.

არაქონებრივი მორალური ზიანი ანაზღაურდება ქონებრივისგან დამოუკიდებლად. თუ ქონებრივი ზიანის ანაზღაურება ისევ ქონებრივი საშუალებებით ხდება, არაქონებრივი ზიანი შეიძლება ანაზღაურდეს სხვა გზებითაც.

[Crassus]

უსაფუძვლო გამდიდრება და ზიანის ანაზღაურება

სამოქალაქო კოდექსის 981-ე მუხლის მე-2 ნაწილი (სუსგ. N-ას-24-379-07)

წინამდებარე გადაწყვეტილებაში უზენაესმა სასამართლომ განმარტა 981-ე მუხლის მე-2 ნაწილის არსი:

981-ე მუხლის მე-2 ნაწილი ითვალისწინებს იურიდიული პასუხისმგებლობის ე.წ „საჯარიმო» და უფლებააღდგენით (ამ შემთხვევაში საკომპენსაციო) ფუნქციას. აღნიშნული მუხლით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის უმთავრესი განსხვავება მდგომარეობს იმაში, რომ მისი რეალიზაციისას დაზარებულს უნდა აუნაზღაურდეს ის სარგებელი, რომელიც მიმღებმა ვერ მიიღო მეურნეობის არასათანადოდ გაძღოლის გამო და ამაში მიმღებს მიუძღვის ბრალი.

კონკრეტულ შემთხვევაში მხედველობაში მისაღებია ის შემოსავალი, რომელიც უნდა მიღებულიყო სამოქალაქო ბრუნვის ნორმალური განვითარების შემთხვევაში. ამდენად, ყურადღება გამახვილებულია მიმღების ანუ უსაფუძვლოდ გამდიდრებული პირის შესაძლებლობებზე, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის კვალიფიკაციისათვის უნდა არსებობდეს გარემოება, როდესაც ქონების მიმღებს მისი ნორმალური სამეურნეო გაძღოლის შემთხვევაში შეეძლო მიეღო სარგებელი, მაგრამ ეს არ გააკეთა ბრალეული ქმედებით. ამ შემთხვევაში მტკიცების ტვირთის მატარებელია დაზარალებული, რომელმაც უნდა დაადასტუროს მიმღების ბრალი მიღებული ქონების არასათანადოდ გაძღოლისა და ამის შედეგად მოგების არმიღების შესახებ ფაქტობრივი გარემოებები საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად.

[Crassus]

უსაფუძვლო გამდიდრება და ზიანის ანაზღაურება

სამოქალაქო კოდექსის 981-ე მუხლი  (სუსგ. N-ას-188-177-11)

ფაქტობრივი გარემოებები: ნიკამ და მარიამმა დადეს ბინის ნასყიდობის ხელშეკრულება ზეპირი ფორმით, ნიკამ გადასცა მარიამს ნასყიდობის თანხა 5.000 დოლარი, მანვე გაარემონტა აღნიშნული ბინა, დააყენა ტელეფონი და ბუნებრივი აირი, თუმცა ბინა რჩებოდა მარიამის საკუთრებაში.

ნიკა ითხოვს მარიამისგან რემონტის ხარჯებს, ასევე 5.000 დოლარის დაბრუნებას და ზიანის ანაზღაურებას 981-ე მუხლიდან გამომდინარე.

სააპელაციო სასამართლოს განმარტება:

პალატამ სრულად გაიზიარა აპელანტის პრეტენზია მოცემულ სამართალურთიერთობაზე სამოქალაქო კოდექსის 981-ე მუხლის  მეორე პუნქტის არასწორად შეფარდებასთან დაკავშირებით და განმარტა, რომ მითითებული ნორმა უნდა განიმარტოს ამ მუხლის პირველ პუნქტთან ერთად, რომელიც აღნიშნული ვალდებულების წარმოშობას უკავშირებს ქონების მიმღების ბრალს _ განზრახვას ან, უხეშ გაუფრთხილებლობას. ასეთ შემთხვევაში წარმოიშობა ვალდებულება ზიანის მიყენებისათვის და არ ქონების უსაფუძვლო შეძენის ან დაზოგვისათვის. სწორედ ზემოაღნიშნული ედება საფუძვლად განსახილველი მუხლის პირველი ნაწილის ნორმას, რომლის მიხედვითაც ქონების უსაფუძვლოდ მიმღებს ზიანის ანაზღაურებისათვის პასუხისმგებლობა მხოლოდ მაშინ დაეკისრება, თუ ქონების მიღებისას იცოდა ან უხეში გაუფრთხილებლობის გამო, უცნობი იყო ქონების სამართლებრივი საფუძვლის ხარვეზის არსებობა და ამის შესახებ მოგვიანებით შეიტყო.

მოცემულ შემთხვევაში მითითებული წინაპირობები არ არსებობს, რადგან მარიამი ვარაუდობდა, რომ მას მოსარჩელემ გადაუხადა ბინის ნასყიდობის საფასური. ამასთან, სასამართლომ მიიჩნია, რომ კონკრეტულ შემთხვევაში არ არსებობს სამოქალაქო კოდექსის 981-ე მუხლის მეორე პუნქტით მოწესრიგებული ურთიერთობა, რადგან ნიკას მოპასუხისათვის 5000 აშშ დოლარი არ გადაუცია უნაცვალგებოდ, მან ეს თანხა მარიამს გადასცა გარიგების საფუძველზე, რის საფუძველზეც მფლობელობაში მიიღო მოპასუხის კუთვნილი საცხოვრებელი ბინა. პალატამ მიიჩნია, რომ უსაფუძვლოა სარჩელის მოთხოვნაც მოპასუხისათვის მიუღებელი შემოსავლის სახით მითითებული თანხის იმ საპროცენტო განაკვეთის დაკისრების შესახებაც, რასაც მოსარჩელე მიიღებდა ამ თანხის ბაკში შეტანით, შესაბამისად, არასწორად იქნა გამოყენებული სამოქალაქო კოდექსის 411-ე და 412-ე მუხლებიც. პალატამ დაასკვნა, რომ უსაფუძვლოა გასაჩივრებული გადაწყვეტილების მოსაზრება იმის შესახებ, რომ მარიამს უნდა გაეთვალისწინებინა, რომ, ვალდებულების გარეშე თანხის განკარგვის გამო, ნიკას მიადგებოდა ზიანი, რადგან ის სხვაგვარად გამოიყენებდა თანხას და მიიღებდა სარგებელს იმ პირობებში, როდესაც მარიამი ვარაუდობდა, რომ მისთვის თანხა გადაცემული იყო ნამდვილი უფლების საფუძველზე.

საკასაციო სასამართლოს განმარტება:

სააპელაციო სასამართლოს განმარტებით მარიამი ვარაუდობდა, რომ მისთვის თანხა გადაცემული იყო ნამდვილი უფლების საფუძველზე, შესაბამისად, იგი ვერ გაითვალისწინებდა, რომ ვალდებულების გარეშე თანხის განკარგვის გამო, ნიკას მიადგებოდა ზიანი.

საკასაციო სასამართლო არ იზიარებს სააპელაციო პალატის ზემოაღნიშნულ დასკვნას და მოცემულ საქმეზე დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების სამართლებრივი შეფასებით განმარტავს, რომ მოდავე მხარეთა შორის ფორმის დაუცველად დადებული უცილოდ ბათილი გარიგების შედეგად წარმოშობილია კანონისმიერი ვალდებულებით-სამართლებრივი ურთიერთობა (სამოქალაქო კოდექსის 59-ე, 316-317-ე მუხლები), რომლის ძალითაც მხარეები ვალდებული არიან, აღადგინონ პირვანდელი მდგომარეობა და ერთმანეთს დაუბრუნონ ის, რაც მათ არარა გარიგებით მიიღეს. ასეთ სამართლებრივ შედეგს ითვალისწინებს სამოქალაქო კოდექსის 976-ე მუხლის პირველი ნაწილის “ა” ქვეპუნქტი, რომლის თანახმად, პირს, რომელმაც სხვას ვალდებულების შესასრულებლად რაიმე გადასცა, შეუძლია, მოსთხოვოს ვითომ- კრედიტორს (მიმღებს) მისი უკან დაბრუნება, თუ ვალდებულება, გარიგების ბათილობის ან სხვა საფუძვლის გამო, არ არსებობს, არ წარმოიშობა ან შეწყდა შემდგომში.

მსგავს საკითხზე – უსაფუძვლო გამდიდრების შემთხვევაში ზიანის ანაზღაურების ვალდებულებაზე საკასაციო სასამართლოს მიერ დადგენილია პრაქტიკა, ხოლო გასაჩივრებული სააპელაციო სასამართლოს განჩინება განსხვავდება ამ კატეგორიის საქმეებზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან, ამასთან გასაჩივრებული განჩინება არ შეიცავს დადგენილი პრაქტიკის საწინააღმდეგო კანონიერ დასაბუთებას, რაც მისი გაუქმებისა და ახალი გადაწყვეტილების მიღების საფუძველია.

საკასაციო სასამართლო მოცემულ შემთხვევაში უთითებს 2007 წლის 20  ივნისის ¹ ას-24-379-07 განჩინებაზე, რომლითაც მსგავს დავაზე დასაბუთდა, რომ საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 981-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მე-2 წინადადებით გათვალისწინებულ ფულად ვალზე პროცენტის გადახდის ვალდებულება იმპერატიულია, რაც  დაკავშირებულია ამ ნივთის (ფულის) თავისებურებებთან. ამ ქონების (ფულის) უნიკალური თვისებიდან გამომდინარე, ივარაუდება, რომ ფულად საშუალებებს ყოველთვის შეუძლია, მოუტანონ სარგებელი მის მესაკუთრეს. ამდენად, ისეთი ქონების მიღების დროს როგორიცაა ფული, უსაფუძვლო გამდიდრების ინსტიტუტის მიხედვით, მისმა მიმღებმა, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, უნდა დაადასტუროს, რომ ამ ქონებამ (ფულმა) მას არანაირი სარგებელი არ მოუტანა, რაშიც მას ბრალი არ მიუძღვის ანუ მისთვის შეუძლებელი იყო ამ ქონებიდან სარგებლის მიღება. წინააღმდეგ შემთხვევაში ივარაუდება, რომ შესაძლებელი იყო ფულად სახსრებს მოეტანა მიმღებისათვის სარგებელი, რაც მან ბრალეულად არ მიიღო მისი არასათანადოდ გაძღოლის შედეგად.

ყოველგვარ დასაბუთებასაა მოკლებული სააპელაციო პალატის დასკვნა, რომ კონკრეტულ შემთხვევაში არ არსებობს სამოქალაქო კოდექსის 981-ე მუხლის მეორე პუნქტით მოწესრიგებული ურთიერთობა, რადგან ნიკას მოპასუხისათვის 5000 აშშ დოლარი არ გადაუცია უნაცვალგებოდ, მან ეს თანხა მარიამს გადასცა გარიგების საფუძველზე, რის საფუძველზეც მფლობელობაში მიიღო მოპასუხის კუთვნილი საცხოვრებელი ბინა. მხარეებს სადავოდ არ გაუხდიათ ის გარემოება, რომ თანხის გადაცემა უძრავი ნივთის ნასყიდობის მიზნით განხორციელდა, თუმცა ნასყიდობაზე შეთანხმება გარიგებისთვის კანონით სავალდებულო წერილობითი ფორმის დაცვის გარეშე შედგა. სამოქალაქო კოდექსის 183-ე მუხლის მოთხოვნათა შესაბამისად, ნიკას უძრავ ნივთზე საკუთრება არ შეუძენია, რის გამოც მხარეთა ზეპირი შეთანხმება ნივთის ნასყიდობაზე ბათილია.

სამოქლაქო კოდექსის 981-ე მუხლის პირველი ნაწილით, თუ მიმღებმა მიღებისას იცოდა ან უხეში გაუფრთხილებლობის გამო მისთვის უცნობი იყო სამართლებრივი საფუძვლის ხარვეზის არსებობა და ამის შესახებ მოგვიანებით შეიტყობს, ან გადაცემის თაობაზე მოთხოვნა მიღებულია სასამართლო წარმოებაში, მაშინ მიმღებს ეკისრება პასუხისმგებლობა ხარვეზის თაობაზე ცნობების მიღების ან სასამართლო წარმოებაში გადაცემის დროიდან 979-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილების, 980-ე მუხლის, ასევე ქვემოთ მოყვანილი წესების საფუძველზე.

აღნიშნული ნორმა არაუფლებამოსილ მიმღებს ზიანის ანაზღაურების ვალდებულებას აკისრებს მაშინ, როდესაც სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე სხვისი ქონებრივი სიკეთის დაუფლებისას იცოდა ან  უხეში გაუფრთხილებლობით არ იცოდა მიღებული სამართლებრივი საფუძვლის ხარვეზიანობა. შესაბამისად, მარიამს თანხის გადაცემისთანავე უნდა სცოდნოდა უძრავი ნივთის შეძენისათვის კანონით იმპერატიულად დადგენილი სავალდებულო წინაპირობების (გარიგების წერილობითი ფორმა და საჯარო რეესტრში რეგისტრაცია) დაუცველად დადებული გარიგების საფუძველზე მიღებული ფულის არაკანონიერება. საკასაციო სასამართლო თვლის, რომ მარიამს არ გააჩნდა რაიმე საფუძველი, ევარაუდა, რომ სადავო თანხა ნამდვილი უფლების საფუძველზე იყო გადაცემული. ამ დასკვნას ადასტურებს მოცემულ საქმეზე უდავოდ დადგენილი ფაქტობრივი გარემოება, რომ მარიამს 2004 წლის 30 ივლისიდან მიღებული აქვს ნიკასგან ბინის ნასყიდობის 5000 აშშ დოლარი, სადავო ბინა კი 2008 წლის 8 დეკემბრიდან საკუთრების უფლებით რეგისტრირებულია მარიამს სახელზე.

ამდენად, მარიამს უნდა გაეთვალისწინებინა, რომ ვალდებულების გარეშე ნიკას ქონების,  ფულის სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე განკარგვის გამო, ნიკას მიადგებოდა ზიანი, ხოლო მარიამი სხვისი ქონებით ფულით უკანონო სარგებლობით უსაფუძვლოდ გამდიდრდა.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე ნიკას მოთხოვნა ზიანის ანაზღაურების თაობაზე უნდა დაკმაყოფილდეს.

[Crassus]

ადმინისტრაციული ორგანო არ არის, მაგრამ ვინ არის? ნოტარიატის შესახებ კანონი არ წარმოადგენს ადმინისტრაციულ კანონმდებლობას?

[Crassus]

ანუ ფაქტობრივად გამოდის, რომ როცა ნოტარიუსის მიერ გამოცემული აქტი არ არის გამოცემული ადმინისტრაციული კანონმდებლობის საფუძველზე, ამავდროულად ნოტარიუსიც ავტომატურად ასეთ შემთხვევაში არ წარმოადგენს ადმინისტრაციულ ორგანოს და შესაბამისად ეს ორი ელემენტი არ გვაქვს, თუმცა ნოტარიუსი ზოგიერთ შემთხვევაში წარმოადგენს ადმინისტრაიულ ორგანოს.

საინტერესოა თუ როგორ ორგანოს წარმოადგენს ნოტარიუსი, როცა სააღსრულებო ფურცელს გასცემს.

[Crassus]

სამუდამოდ შეძენილად მიჩნეულ ქონებაზე გაწეული ხარჯები

სამოქალაქო კოდექსის 980-ე მუხლი (სუსგ. N-ას-1245-1265-2011)

სააპელაციო სასამართლომ, საჩივრის განხილვისას არასწორად გამოიყენა სკ-ის 980-ე მუხლი, რადგან, მოცემულ შემთხვევაში, უძრავი ნივთი არ იძლევა იმის ობიექტურ შესაძლებლობას, რომ პირს იგი სამუდამოდ შეძენილად მიეჩნია, რადგან ასეთ ჩანაწერს საჯარო რეესტრი არ იძლევა, შესაბამისად, მოცემული დავის რეგულაცია მითითებული სამართლებრივი ნორმის საფუძველზე, დაუშვებელია.

საკასაციო სასამართლოს განმარტება: განსახილველ საქმეზე სრულად გამოირიცხება სკ-ის 980-ე მუხლის გამოყენება. ეს ნორმა გამოიყენება მაშინ, თუ მიმღებმა გასწია ხარჯები ან მას წარმოეშვა ქონებრივი დანაკლისი იმასთან დაკავშირებით, რომ საგანი სამუდამოდ შეძენილად მიაჩნდა, მაშინ იგი მოვალეა დააბრუნოს საგანი ხარჯებისა და დანაკლისის ანაზღაურების პირობით.

ეს წესი არ გამოიყენება, როცა გადაცემული საგანი არ იძლევა იმის საფუძველს, რომ იგი მიჩნეულ იქნეს სამუდამოდ შეძენილად. სამოქალაქო კოდექსის თანახმად, გაცვლის ხელშეკრულების მიმართ გამოიყენება ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულების შესაბამისი წესები, კერძოდ, საცხოვრებელი სახლის ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულება უნდა დაიდოს რთული წერილობითი ფორმით, რასაც უნდა მოჰყვეს მისი რეგისტრაცია. ამ მოთხოვნათა დაუცველობა, სკ-ის 59-ე მუხლის თანახმად, იწვევს ხელშეკრულების ბათილობას. მოცემულ შემთხვევაში, სახეზეა სსკ-ის 987-ე მუხლით სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე სხვის ქონებაზე გაწეული ხარჯის ანაზღაურების მოთხოვნის ფარგლები.

[Crassus]

გადაცემული ქონების უკან დაბრუნების მოთხოვნის დაუშვებლობა(სკ- 977-ე მუხლი)

(სუსგ. N-ას-1049-983-2010 )

მერიამ გაიღო მოქალაქის ბინაზე ხარჯები, იმ მიზნით, რომ მისი გარდაცვალების შემთხვევაში მერიის საკუთრებაში გადავიდოდა აღნიშნული უძრავი ქონება, რომელსაც მუზეუმის ფუნქცია ჰქონდა, რის შესახებაც მოქალაქემ შეადგინა ანდერძი.

საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ სამოქალაქო კოდექსის 977-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად, პირს, რომელიც მეორე პირს გადასცემს რაიმეს არა ვალდებულების შესასრულებლად, არამედ იმ მიზნით, რომ ამ უკანასკნელმა შეასრულოს ან არ შეასრულოს რაიმე მოქმედება, შეუძლია გადაცემულის გამოთხოვა, თუ მეორე პირის მოქმედება არ შეესაბამება მოსალოდნელ მიზანს.

აღნიშნული ნორმა ადგენს შესრულების კონდიქციის ერთ–ერთ შემთხვევას შესრულების დაბრუნებას მიზანთან შეუსაბამობის გამო. ამ ნორმის საფუძველზე, პირს შეუძლია უკან გამოითხოვოს ქონება, რომელიც სხვა პირს იმ ვარაუდით გადასცა, რომ ეს უკანასკნელი განსაზღვრულ მოქმედებას შეასრულებდა, ამასთან 977–ე მუხლიდან გამომდინარე მოთხოვნა ცალმხრივ მიზანს ითვალისწინებს, რომელიც შესრულების მიმღებს მხედველობიდან არ უნდა გამოჰპარვოდა, ამდენად, ამ ნორმის საფუძველზე, მოქალაქისთვის იმთავითვე ცხადი უნდა ყოფილიყო, რომ მერია კონკრეტულ დანახარჯებს სადავო ქონების საკუთრებაში მიღების ვარაუდით ახორციელებდა.

საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ ეს გარემოება სათანადოდ არ არის გამოკვლეული პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ, რაც სააპელაციო სასამართლოს არ გაუთვალისწინებია. კერძოდ, ამ შემთხვევაში, მხედველობაშია მისაღები ის გარემოება, რომ ყველა ხარჯი, რომელიც მერიამ გაიღო, რემონტის ხარჯების ჩათვლით, მუზეუმის ნორმალური ფუნქციონირებისა და მისი ვიზუალური მხარის სათანადო მდგომარეობაში მოყვანის უზრუნველყოფას ემსახურებოდა. რემონტის ხარჯების გაღების დროისათვის და შემდგომი სამი წლის განმავლობაშიც კი შესაბამისი მუზეუმი ფუნქციონირებდა, ამასთან, ვინაიდან მოცემულ საქმეზე ჩუქების ხელშეკრულების ბათილად ცნობის საფუძველი არ იკვეთება, სააპელაციო სასამართლოს ასევე უნდა ემსჯელა, რამდენად მართებულია 977-ე მუხლის საფუძველზე თანხის დაბრუნების მოთხოვნა დასაჩუქრებული პირის მიმართ.

[Crassus]

ვალდებულების გარეშე გადაცემულის უკან დაბრუნება (სკ-ის 976-ე მუხლი)

(სუსგ. N-ას-1237-1087-2010 )

ქუთაისის სააპელაციო სასამართლომ, საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე შემოსული საჩივარი, ხელშეკრულებით გაუთვალისწინებელი მომსახურების ანაზღაურების თაობაზე არ დააკმაყოფილა. პალატის განმარტებით, სადავო ხელშეკრულების გარდა, მხარეთა შორის სხვა ხელშეკრულებებიც იყო გაფორმებული, ხოლო საქმეში წარმოდგენილი მიღება-ჩაბარების აქტებში არ მითითებულა, თუ კონკრეტულად რომელი ხელშეკრულების ფარგლებში შესრულდა ვალდებულება. გარდა ამისა, სადავო მომსახურების გაწევა ხელშეკრულებით არ ყოფილა გათვალისწინებული.

საკასაციო სასამართლოს განმარტება: მოპასუხის მხრიდან, როგორც წერილობით, ისე ზეპირად აღიარებულია ფაქტი, რომ მან მოსარჩელისაგან მიიღო ხელშეკრულებით გაუთვალისწინებელი სატელეფონო მომსახურება.

მართალია, შემდგომ, სააპელაციო საჩივარში მოპასუხემ უარყო მითითებული ფაქტი, მაგრამ მას არ მიუთითებია აღიარების გამაქარწყლებელ იმ გარემოებებზე, რაც გათვალისწინებულია სსკ-ის 133-ე მუხლით. შესაბამისად, საკასაციო სასამართლო ვერ მიიღებს მოპასუხის მიერ აღიარების უარყოფას. ხელშეკრულების გარეშე გადაცემულის უკან დაბრუნების შესაძლებლობას ითვალისწინებს სკ-ის 976-ე მუხლი.

ამავე კოდექსის 979-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად კი, თუ უკან დაბრუნება შეუძლებელია გადაცემული საგნის მდგომარეობის გამო, მაშინ მიმღებმა უნდა აანაზღაუროს მისი საერთო ღირებულება. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებით, ვინაიდან, მოცემულ შემთხვევაში, შეუძლებელია გადაცემული საგნის (გაწეული სატელეფონო მომსახურების) უკან დაბრუნება, მოპასუხე ვალდებულია, გადაიხადოს მიღებული საქონლის ღირებულება.

[Author]

Posts