[Edika]

მხარეებს შორის დაიდო სესხის ხელშეკრულება რომლის უზრუნველყოფა მოხდა იპოთეკით. შემდეგ ხელშეკრულების მხარეები შეთანხმდნენ ცვლილებებზე (გაიზარდა ან შემცირდა პროცენტი და პირგასამტეხლო). უნდა გავრცელდეს თუ არა ცვლილებებზე იპოთეკა და ემართება ძველ ხელშეკრულებას?

[Edika]

ზუსტად ამ გადაწყვეტილების დადებას ვაპირებდი ახლა რაც ბოლოს დადე შენ 😀 .  მხარეებს შორის სადავო იყო არა სესხის ხელშეკრულების არსებობა, არამედ ხელშეკრულების ვადა და ამ ვადის დასადასტურებლად მხარემ მიუთითა მოწმის ჩვენებაზე. საკასაციო სასამართლომ განმარტა 624- მუხლი რომ “ხელშეკრულების ნამდვილობაში” იგულისხმება ხელშეკრულების შემადგენელი პირობებიო, ანუ ამ შემტხვევაში ხელშეკრულების ვადა არ შეიძლება დამტკიცდეს მოწმის ჩვენებითო.

 

იგივე გადაწყვეტილება ეხება სესხიდან გამომდინარე ვალდებულების შესრულების მტკიცებას და ამაზეც 624- მუხლს უთითებს სასამართლო. 429 430 კიდე გასაგებია, მაგრამ 624- რა შუაშია ვერ გავიგე.

[Edika]

<cite> @crassus said:</cite>

2. როცა ბანკმა არ იცის გადასარიცხი თანხის დანიშნულების შესახებ ამ შემთხვევაშიც შესაძლებელია მას დაეკისროს პასუხისმგებლობა, რადგან ბანკი, როგორც სპეციალური სუბიექტი, რომელიც ახორციელებს ფინანსურ ოპერაციებს სხვა სამართლებრივ სიბრტყეზე დგას და როცა კლიენტი ფულის გადარიცხვის შესახებ ბრძანებას იძლევა, ეს ფული გარკვეულ მიზანს ემსახურება და არსებობს პრეზუმფცია, რომ თანხის არ გადარიცხვას შესაძლოა მოყვეს გარკვეული პასუხისმგებლობა.

საიდან გამომდინარეობს ეგ პრეზუმფცია? ხომ შეიძლება თანხის გადარიცხვა არც არანაირ ვალდებულების შესრულებას არ ემსახურებოდეს? მაგალითად ავანსის სახით ურიცხავ გარკვეულ თანხას სხვას. ამ შემთხვევაში ამ თანხის არ გადარიცხვას არც არანაირი პასუხისმგებლობა არ მოყვება და არც ზიანი.

ანუ იმის თქმა მინდა რომ რას ნიშნავს სავარაუდო ზიანი საერთოდ? როცა მოვალისთვის უცნობია საერთოდ მოსალოდნელი ზიანის შესახებ უნდა დაეკისროს პასუხისმგებლობა?

ამასთან დაკავშირებით ერთ-ერთ გადაწყვეტილებში სასამართლო ამბობს: “სასამართლომ უნდა გაარკვიოს, იცოდა, თუ არა ბანკმა შ.პ.ს. ,,უ.-სა” და შპს ,,ა.-ს” შორის არსებული ხელშეკრულებისა და მისი შინაარსის შესახებ. კოლეგია გადაწყვეტილებაში მიუთითებს, რომ შპს ,,უ.-მ” გააფრთხილა მოპასუხე მოსალოდნელი ზიანის შესახებ, თუმცა წერილში, რომელზე დაყრდნობით სასამართლო მიდის ამგვარ დასკვნამდე, არაფერია ნათქვამი უშუალოდ შპს ,,უ.-სა” და შპს ,,ა.-ს” შორის დადებულ ხელშეკრულებაზე.”  (სუსგ 3კ/629-01)

<cite> @crassus said:</cite>

მოკლედ დასკვნის სახით შეიძება ითქვას, რომ როცა ბანკი თვითნებურად ჩამოაჭრის თავის კლიენტს ფულად თანხას ეს ქმედება არის მართლსაწინააღმდეგო და შესაძლოა მოყვეს ბანკის პასუხისმგებლობა, თუმცა მეორე მხრივ ბანკს ვერ მოვთხოვთ ამ ფულის დაბრუნებას, რადგან კანონმშებლობაში გვაქვს სამოქალაქო კოდექსის 978-ე მუხლი:

 

“მუხლი 978. იძულების ან მუქარის საფუძველზე გადაცემულის უკან დაბრუნების მოთხოვნა

 

პირს, რომელიც მეორე პირს გადასცემს რაიმეს არა ვალდებულების შესასრულებლად, არამედ იძულების ან მუქარის საფუძველზე, შეუძლია მოითხოვოს მისი უკან დაბრუნება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა მიმღებს უფლება ჰქონდა გადაცემულზე.”

 

ამ შემთხვევაში ბანკს თუ აქვს ვადამოსული მოთხოვნის უფლება, მაშინ ამ მუხლის საფუძველზე მოვალე ვერ მოითხოვს მართლსაწინააღმდეგო ჩამოჭრილი ფულის დაბრუნებას.

 

მთავარი არის რამდენად მართლზომიერია ბანკის ქმედება ასეთ შემთხვევაში. თანხა შეიძლება დაბრუნებით არ დააბრუნოს თუნდაც 442-ე მუხლიდან გამომდინარე, მაგრამ ეს არ ნიშნავს რომ პასუხისმგებლობა არ დაეკისრება მიყენებული ზიანისთვის. ბანკის ქმედების მართლზომიერების განმსაზღვრელი არის მხოლოდ 118-ე მუხლი, ანუ უნდა დადგინდეს კონკრეტულ შემთხვევაში რამდენად გვაქვს 118-ე მუხლის შემადგენლობა. თუ დადგინდება რომ გვააქვს 118-ე მუხლის შემადგენლობა, მაშჳნ ბანკის ქმედება ჩაითვლება მართლზომიერად მიუხედავად იმისა რომ 859-ე მუხლით გათვალისწინებული ვალდებულება არ შეასრულა ბანკმა.

[Edika]

ბანკის მიერ კლიენტის ანგარიშიდან თვითნებურად ფულის ჩამოჭრის საკითხი

დავუშვათ ნინოს ბანკთან აქვს საანგარიშწორებო ხელშეკრულება გაფორმებული, რომლის ფარგლებშიც ნინომ ბანკს საანგარიშწორებო დავალება მისცა, რომ მისი ანგარიშიდან მომხდარიყო თანხის გადარიცხვა სხვა პირის ანგარიშზე (მაგ: ნასყიდობის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე ვალდებულების შესასრულებლად გადარიცხულიყო ფული გამყიდველის ანგარიშზე, ხოლო ამ ვალდებულების შეუსრულებლობისთვის განსაზღვრულია პირგასამტეხლო. ბანკისთვის კი ცნობილია გადარიცხვის მიზანი).

ამავდროულად, ნინოს აქვს ბანკში აღებული კრედიტი, რომლის გადახდის ვადაც რამდენიმე დღეში დგება, (ან უკვე დამდგარია). ბანკი დაეჭვდა, რომ აღარ შეასრულებდა ნინო ვალდებულებას და ჩამოაჭრა თვითნებურად ანგარიშიდან ის თანხა, რომელიც ბანკს უნდა გადაერიცხა საანგარიშსოწრებო დავალების მიხედვით. იქედან გამომდინარე რომ ბანკმა არ გადარიცხა დროულად თანხა, ნინოს დაეკისრა პირგასამტეხლო ნასყიდობის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე.

1) რამდენად მართლზომიერია ბანკის ქმედება, მიუხედავად იმისა რომ თავისი ვადამოსული დავალიანების დასაფარად ჩამოაჭრა ანგარიშიდან თანხა ?

2) არსებობს თუ არა ბანკისგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება? (პირგასამტეხლოები რაც გადასახდელი აქვს ნინოს ნასყიდობიდან გამომდინარე ვადის გადაცილების გამო).

3) რომ არ ცოდნოდა ბანკს გადარიცხვის მნიშვნელობის შესახებ, ექნებოდა თუ არა მას ზიანის ანაზღაურების მოვალეობა?

[Edika]

ა-სა და ბ-ს შორის დაიდო სესხის ხელშეკრულება. (ბ მსესხებელი). ამავე ხელშეკრულებით განისაზღვრა რომ ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში მსესხებელი დაკარგავდა კარიერზე სალიცენზიო სარგებლობის უფლებას და გადასცემდა გამსესხებელს. ბ-მ ვერ შეასრულა ვალდებულება. ა-მ სარჩელი აღძრა სასამართლოში და მოითხოვა ვალდებულების შესრულება, ასევე კარიერზე სალიცენზიო სარგებლობის უფლების გადაცემა.   მიუთითეთ მოსარჩელის მოთხოვნის სამართლებრივი საფუძვლები.      

[Edika]

მეუღლეთა საერთო ვალი და თანასაკუთრება

(სუსგ. N-ას-156-581-06)

სააპელაციო პალატამ დადგენილად ცნო, რომ „A”-ს მიერ სესხად აღებული 6500 აშშ დოლარი ოჯახის ინტერესებს ემსახურებოდა, მაგრამ ამის მიუხედავად აღსრულება მხოლოდ „A”-ძის წილზე მიაქცია და უგულებელყო მისი მეუღლის „B”-ს წილი.

კასატორის მოსაზრებით სააპელაციო პალატამ არასწორად განმარტა სკ-ის 1169-ე და 1170-ე მუხლები. კასატორის მითითებით‚ მართალია‚ “A” და მისი მეუღლე „B”-ის კუთვნილი ბინა შეფასებულია 14000 აშშ დოლარად, ხოლო მხოლოდ „A”-ს წილი შეფასებულია 7000 დოლარად, მაგრამ ეს თანხა არ არის საკმარისი ორი კრედიტორის, „C”-სა (6500 აშშ დოლარის) და “D”-ს (5000 აშშ დოლარის), დასაკმაყოფილებლად, მაშინ როცა „D”-საც აქვს სააღსრულებლო ფურცელი წარდგენილი აღსასრულებლად.

უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება:

როგორც საქმის მასალებით ირკვევა, „A”-ს  „C”-ს სასარგებლოდ კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო გადაწყვეტილებით დაეკისრა 6500 აშშ დოლარის ექვივალენტი ეროვნული ვალუტის გადახდა გადახდის დღისათვის არსებული კურსით.

საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ სააპელაციო სასამართლომ ერთის მხრივ, ჩათვალა, რომ „A”-სთვის დაკისრებული თანხა არასწორად დაეკისრა „B”-ს, მაგრამ მეორეს მხრივ მიუთითა, რომ ეს თანხა მოხმარდა ოჯახის ინტერესებს.

საკასაციო პალატა თვლის, რომ სააპელაციო სასამართლომ დადგენილ ფაქტობრივ გარემოებებს მისცა ურთიერთსაწინააღმდეგო სამართლებრივი შეფასება.

მოცემულ შემთხვევაში სასამართლომ არასწორად განმარტა სკ-ის 1170-ე მუხლი. ამ მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად‚ ერთ-ერთი მეუღლის ვალის დასაფარავად გადახდევინება შეიძლება მოხდეს მისი ქონებიდან ან/და თანასაკუთრებაში მისი წილიდან, რომელსაც იგი მიიღებდა ქონების გაყოფის შემთხვევაში. ამავე მუხლის მეორე ნაწილში კი მითითებულია, რომ აღნიშნული ვალების გამო მეუღლეთა საერთო ქონებიდან გადახდევინება შეიძლება მაშინ, თუ სასამართლო დაადგენს, რომ, რაც ვალდებულებით იყო მიღებული, გამოყენებულია მთელი ოჯახის საერთო ინტერესებისათვის.

საკასაციო პალატას დაუსაბუთებლად მიაჩნია სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრება იმის შესახებ, რომ მეუღლეებს შორის ქონება გაყოფილია და სადავო ბინის 1/2-ის მესაკუთრე არის „A”.  სკ-ის 963-ე მუხლის თანახმად‚ საზიარო უფლება უქმდება ნატურით გაყოფისას, თუ საზიარო საგანი შეიძლება გაიყოს ერთგვაროვან ნაწილებად ღირებულების შემცირების გარეშე, თანაბარი წილების განაწილება მონაწილეთა შორის ხდება კენჭისყრით. იმავე კოდექსის 964-ე მუხლით გათვალისწინებულია ასევე საზიარო უფლების გაუქმება საგნის გაყიდვით. საქმეში არ არის წარმოდგენილი ზემოაღნიშნული ნორმების შესაბამისად ქ.თბილისში … ¹48-ში მდებარე სადავო ბინაზე საერთო საკუთრების შეწყვეტის დამადასტურებელი მტკიცებულება.

საკასაციო პალატა თვლის, რომ სააპელაციო სასამართლომ ისე ჩათვალა, რომ “A”-ს კუთვნილი 1/2-ის რეალიზება საკმარისი იქნება „C”-ს სასარგებლოდ დაკისრებული თანხის გადასახდელად და არ არსებობს „A”-ს წილზე გადახდევინების მიქცევის აუცილებლობა, რომ სპეციალისტის დასკვნის საფუძველზე არ გამოარკვია რამდენადაა შესაძლებელი რეალურად ქ.თბილისში, … ¹48-ში მდებარე ბინის 1/2-ის რეალიზაცია ისე, რომ მეორე მეუღლის წილმა არ დაკარგოს თავისი ღირებულება.

[Edika]

ბს-1047-1000(გ-07)

ერთი სიტყვით ადმინისტრაციულმა კოლეგიამ ბათილად ცნო ადმინისტრაციული ხელშეკრულება, და უზენაესმა სასამართლომ თქვა რომ ადმინისტრაციული ხელშეკრულების ბათილობის გამო მოპასუხე ადმინისტრაციული ორგანოს უსაფუძვლო გამდიდრებიდან გამომდინარე დავა სასამართლომ უნდა განიხილოს სამოქალაქო სამართალწარმოების წესით. სახელდობრ იმიტომ რომ საქმე ეხება უსაფუძვლო გამდიდრებასო, მიუხედავად იმისა რომ ადმინისტრაციული ხელშეკრულების ბათილობიდან გამომდინარე წარმოშობილ კონდიქციურ ურთიერთობასთან გვაქვს საქმეო.

[Edika]

საჯარო მმართველობითი საქმიანობის ფარგლებში კი ხდება ზიანის მიყენება, მაგრამ ეს ნიშნავს ადმინისტრაციულ განსჯადობას? ანუ ასეთი ზიანის ანაზღაურებ ამ შემთხვევაში არის ის რაც ადმინისტრაციული სამართლით წესრიგდება საჯარო მმართველობის სფეროში? რას ფიქრობ?

[Edika]

ხო რა რა პრობლემა უნდა იყოს. მერ ერთი რამე მაინტერესებს აქ ახლა. მაგალითად როცა გამომძიებელი საგამოძიებო მოქმედებების ფარგლებში ახდენს მაგალითად ნივთის დროებით ჩამორთმევას, და ეს ჩამორთმევა არის უკანონო ამ შემთხვევაში რა წესით უნდა მოხდეს ზიანის ანაზღაურების დროს განსჯადობა?

[Edika]

მოკლედ ამ გადაწუვეტილებებში მთლად სრულყოფილად არაა განმარტებული ყველაფერი და ჩემ აზრს დავწერ. ზ.ა.კ-ის 208 და სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლები განსაზღვრავენ სახელმწიფოს პასუხინმგებლობას მოხელის მიერ მიყენებული ზიანისთვის, მაგრამ სახელმწიფოს პასუხისმგებლობა ავტომატურად არ ნიშნავს ადმინისტრაციულ განსჯადობას.

 

განსჯადობის (ქვემდებარეობის) აუცილებელი ელემენტია სადავო სამართალურთიერთობა გამომდინარეობდეს ადმინისტრაციული კანონმდებლობიდან. რას ნიშნავს სადავო სამარტალურთიერთობა გამომდინარეობდეს ადმინისტრაციული კანონმდებლობიდან? იმას რომ ზიანი გამოწვეული უნდა იყოს ადმინისტრაციული ორგანოს საქმიანობის საჯარო-სამართლებრივი ფორმის რომელიმე კატეგორიიდან (ინდ. აქტი, ნორმატიული აქტი, რეალაქტი და ადმინისტრაციული ხელშეკრულება). ასე რომ მოხელის მიერ მიყენებული ზიანისთვის პასუხისმგებლობის სახელმწიფოსათვის დაკისრება ავტომატურად არ ნიშნავს დავის ადმინისტრაციულ ხასიათს თუ მიჩნევას, შესაძლებელია მოხელის მიერ მიყებეული ზიანი გამომდინარეობდეს კერძოსამართლებრივი ურთიერთობიდან. მაგალითად მოხელემ სამსახურეობრივი მოვალეობის შესრულების დროს, ისე რომ მას არანაირი სამსახურეობრივი მოვალეობა არ დაურღვევია ზიანი მიაყენა სხვას, ანუ ზიანი მიზეზშედეგობრივ კავშირში სამსახურეობრივი მოვალეობის დარღვევასთან კი არ არის, არამედ კერძოსამართლებრივი ნორმების დარღვევასთან.

 

მაგალითად მოხელე სამსახურის საქმეზე ავტომობილით მიემგზავრება სხვაგან რა დროსაც გზაში ახდენს ავარიას და აზიანებს სხვას. ამ შემთხვევაში ადმინისტრაციული ორგანო პასუხს აგებს არა ზ.ა.კ-ის 208-ე მუხლის საფუძველზე, არამედ სამოქალაქო კოდექსის 997-ე მუხლის საფუძველზე. (ეს მოსაზრება ასევე განვიტარებულია ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის კომენტარში დიმიტრი ქიტოშვილი, გვ 340) შესაბამისად განსჯადობა განისაზღვრება სამოქალაქო სამართალწარმოების წესით.  აქედან გამომდინარე ზ.ა.კ-ის 208-ე მუხლში უნდა ვიგულისხმოთ ზიანი რომელიც დაკავშირებულია საჯაროსამართლებრივი ნორმების დარღვევასტან (რაც ზემოთ დავწერე ის საქმიანობის ფორმებიდან გამომდინარე ზიანი).

 

კიდევ ერთხელ ხაზს გავუსვამ, რომ დავის ადმინისტრაციულად მიჩნევისთვის აუცილებელი ელემენტია  ზიანი დაკავშირებული იყოს ადმინისტრაციული ორგანოს საჯარო სამართლებრივი საქმიანობის რომელიმე ფორმასთან (სუბიექტს მნიშვნელობა არ ააქვს). აღნიშნული გამომდინარეობს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მეორე მუხლიდან. თუ დაუშვებთ რომ ყველანაირი საჯარო სამართლებრივი ნორმების დარღვევის შემთხვევაშია დავა ადმინისტრაციული, მაშინ ადმინისტრაციულად ჩაითვლება ასევე დავა რომელიც გამომდინარეობს საგზაო მოძრაობის წესების დარღვევიდან გამომდინარე ზიანის გამო. მაგალითად სამსახურეობრივ საქმეზე მანქანის მიმავალმა მოხელემ დაარღვია საგზაო მოძრაობის წესები რიტად ზიანი მიაყენა სხვას. ამ შემთხვევაში მარტალია ადმინისტრაციული ნორმები, მაგრამ ეს არ არის ადმინისტრაციული ორგანოს საჯარო სამართლებრივი საქმიანობის რომელიმე ფორმიდან გამოწვეული ზიანი.

 

დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას:

 

1) სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლი, ზ.ა.კ-ია 208-ე მუხლთან ერთად არის ადმინისტრაციული შინაარსის (ას-1246-1505-09 შესაბამისი სასამართლო გადაწყვეტილება).

 

2)ზ.ა.კ-ის 208- მუხლი სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლის მსგავსად გულისხმობს როცა ზიანის დადგომა დაკავშირებულია სამსახურეობდივი მოვალეობების (საქმიანობის რომელიმე ფორმის დარღვევასთან) არაჯეროვან შესრულებასთან, შესაბამისად 208-ე მუხლი არ გულისხმობს როცა ზიანი დადგა კერძოსამართლებრივი ურთიერთობიდან გამომდინარე.

 

3) 208 და 1005-ე მუხლების შემთხვევაში განსჯადობა განისაზღვრება ადმინისტრაციული წესით (თუმცა 1005-ე მუხლის მესამე ნაწილის შემთხვევაში რამდენად განისაზზღვრევა ადმინისტრაციული წესით ამაზე ცალკე ვიმსჯელოთ).

 

4) ზიანი რომელიც დაკავშირებული არ არის სამსახურეობრივი მოვალეობის დარღვევასთან, მაგრამ დადგა მოხელის მიერ სამსახურეობრივი მოვალეობის შესრულებისას განსჯადობა სამოქალაქო წესით.

[Author]

Posts