[ივერიელი]

რეზიდენტი ფიზიკური პირის საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის ობიექტი

 

რეზიდენტი ფიზიკური პირის საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია დასაბეგრი შემოსავალი, რომელიც განისაზღვრება, როგორც სხვაობა კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებულ ერთობლივ შემოსავალსა და ამ პერიოდისათვის საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვების თანხებს შორის.

 

მაგ:  „ა“-მ მიიღო 2015 წლის 1 იანვრიდან 31 დეკემბრამდე პერიოდში 10.000 ლარი შემოსავალი ბინის გაქირავებიდან, 3.000 ლარი მომსახურების გაწევისთვის და 400 ლარი საჩუქრის სახით, ხოლო მისმა გამოსაქვითმა ხარჯებმა შეადგენს 2.000 ლარი.

 

ამ შემთხვევაში მისი ერთობლივი შემოსავალი 2015 წლისათვის იქნება 13.400 ლარი, ხოლო საშემოსავლო გადასხადით დაბეგვრის ობიექტი იქნება 13.400-2.000= 11.400 ლარი.

[ივერიელი]

ახლობლის გარდაცვალებით მიყენებული მორალური ზიანი

 

(სუსგ. N- ას-14-1466-05)

 

სსკ–ის 411-ე მუხლის თანახმად საკასაციო სასამართლო თვითონ მიიღებს გადაწყვეტილებას ამ საქმეზე, რომლითაც სარჩელი მოპასუხე მ.კერესელიძისათვის მორალური ზიანის 40000 ლარის დაკისრების შესახებ არ უნდა დაკმაყოფილდეს. დადგენილია, რომ სააპელაციო სასამართლომ მოსარჩელეთა მოთხოვნა მოპასუხისათვის მორალური ზიანის დაკისრების შესახებ დააკმაყოფილა სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 30-ე მუხლის პირველი და მეხუთე ნაწილების შესაბამისად და მიუთითა, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლომ სწორად განსაზღვრა ზიანის ოდენობა იმ ტკივილისა და რეალური ტანჯვის გათვალისწინებით, რაც მოსარჩელეებმა განიცადეს ახლობელი ადამიანის მოკვლით ამ დანაშაულის ჩადენის სიმძიმითა და მეთოდით.

 

საკასაციო პალატა თვლის,რომ სააპელაციო სასამართლომ მ.კერესელიძეს არასწორად დააკისრა ლ. ტაბაღუას მკვლელობისათვის მისი ოჯახის წევრების სასარგებლოდ მიყენებული მორალური ზიანის ანაზღაურება ზემოაღნიშნული ნორმების საფუძველზე. საკასაციო პალატა ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ სკ–ის 413-ე მუხლის პირველი ნაწილის იმპერატიული მოთხოვნაა, რომ არაქონებრივი ზიანისათვის ფულადი ანაზღაურება შეიძლება მოთხოვილ იქნეს მხოლოდ კანონით ზუსტად განსაზღვრულ შემთხვევებში გონივნული და სამართლიანი ანაზღაურების სახით.

 

სამოქალაქო კოდექსი არ იძლევა არაქონებრივი (მორალური) ზიანის დეფინიციას. ეს საკითხი კანონმდებელმა დოქტრინას და სასამართლო პრაქტიკას მიანდო შესაფასებლად. მართალია, პირის მართლსაწინააღმდეგო ქმედების გამო დაზარალებულის ოჯახის წევრებიც განიცდიან სულიერ და მორალურ ტკივილს, მაგრამ აღნიშნულის გამო მორალური ზიანის ანაზღაურების საკითხს არეგულირებს სკ–ის 413-ე მუხლი; ამ ნორმის თანახმად კი თუ კანონით პირდაპირ არაა გათვალისწინებული დაზარალებულის სიცოცხლის ხელყოფის გამო მისი ახლობლებისათვის მიყენებული მორალური ზიანის ანაზღაურება, იგი არ ანაზღაურდება.

 

 

[ივერიელი]

სახელშეკრულებო ურთიერთობიდან გამომდინარე მორალური ზიანის ანაზღაურება

 

წინამდებარე პოსტი ეხება საკითხს, როცა მხარეები ერთმანეთთან არიან დაკავშირებული ხელშეკრულებით, მაგრამ მორალური ზიანის ანაზღაურება შეგვიძლია მივიჩნიოთ დელიქტურ პასუხისმგებლობად. მაგ: პაციენტისა და ექიმის შორის ურთიერთობას სამედიცინო მომსახურეობაზე, მართალია ხელშეკრულება უდევს საფუძვლად, მაგრამ აქედან გამომდინარე ზიანი დელიქტური პასუხისმგებლობის ნორმებით ანაზღაურდება (სკ-ს 1007 მუხლი).

 

საინტერესოა ამ კუთხით როგორი სასამართლო პრაქტიკა გვაქვს, თვალსაჩინოებისათვის მინდა მოვიყვანო უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება (სუსგ. N-ას-33-406-05 ), სადაც საუბარია სამედიცინო მომსახურეობის ხელშეკრულებაზე და არასწორი მკურნალობით გამოწვეული მორალური ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნაზე. სასამართლო შემდეგნაირ განმარტებას აკეთებს:

 

„მოცემულ შემთხვევაში მოსარჩელის მოთხოვნის სამართლებრივი საფუძველია სკ-ს 394-ე მუხლის პირველი ნაწილი, რადგან მხარეებს შორის არსებობდა სახელშეკრულებო ურთიერთობა. ვალდებულების დარღვევისათვის ან არაჯეროვანად შესრულებისას დგება სამოქალაქო პასუხისმგებლობა. „

 

ამ შემთხვევაში ვფიქრობ არ უნდა იყოს სწორი უზენაესი სასამართლოს განმარტება, რადგან 1007-ე მუხლი განსაზღვრავს უფრო სპეციალურ შემთხვევას, რომელიც ეხება სამედიცინო დაწესებულების პასუხისმგებლობის საკითხს და თუ ჩვენ დავუჯერებთ უზენაესის სასამართლოს განმარტებას და ყველა ასეთ შემთხვევას ჩავთვლით არა დელიქტური პასუხისმგებლობის სფეროთ, არამედ დავტოვებთ სახელშეკრულებო ურთიერთობების სფეროში, მაშინ 1007-ე მუხლი მკვდარ ნორმად გადაიქცევა, რადგან 1007-ე მუხლში განსაზღვრული შემთხვევა აუცილებლად ითვალისწინებს ხელშეკრულების არსებობას.

 

მაგ: როცა ადამიანი იკეთებს ქირურგიულ ოპერაციას, იგი დებს ხელშეკრულებას საავადმყოფოსთან და თუ ოპერაციის შედეგად, ექიმის ბრალეულობის პირობებში ამ ადამიანს მიადგება ზიანი, მოთხოვნის საფუძველი 1007-ე მუხლი უნდა იყოს და არა სახელშეკრულებო ნორმები. ამას თავი რომ დავანებოთ, 1007-ე მუხლი იცავს სახელშეკრულებო ურთიერთობისაგან განსხვავებულ სიკეთეს, კერძოდ, მისი ობიექტია ადამიანის ჯანმრთელობა, ხოლო ხელშეკრულების ობიექტია ვალდებულების ჯეროვნად შესრულება. აქედან გამომდინარე ყველაფერი ამის გათვალისწინებით მიმაჩნია, რომ 1007-ე მუხლი უფრო რელევანტურია ასეთ შემთხვევაში მორალური ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის კუთხით, რადგან ასეთი სიტუაცია სცილდება ხელშეკრულების ფარგლებს.

[ივერიელი]

დამქირავებლის უფლებების გადასვლა მის ოჯახის წევრებზე

ზოგადად, ქირავნობის უფლება არ გადადის მემკვიდრეობით, ანუ დამქირავებლის გარდაცვალების შემთხვევაში იგი წყდება.

თუმცა სკ-ის 571-ე მუხლი შეიცავს საგამონაკლისო პირობას, რომელიც მოქმედებს მხოლოდ საცხოვრებელი სადგომის ქირავნობის შემთხვევაში, კერძოდ დამქირავებლის გარდაცვალებისას მასთან ერთად, საერთო მეურნებობით მცხოვრებ ოჯახის წევრებს რჩებათ საცხოვრებელ სადგომზე ქირავნობიდან გამომდინარე უფლება. ანუ, ხელშეკრულების მოქმედება არ წყდება და პირვანდელი დამქირავებლის ადგილს იკავებენ ოჯახის წევრები.

მაგ: თუ დაქირავებულ ბინაში ცხოვრობს ცოლ-ქმარი და ბინის დამქირავებელია ქმარი, რომელიც გარდაიცვლება, დამქირავებლის ადგილს დაიკავებს მისი ცოლი.

დამქირავებლის ოჯახის წევრობის ცნობისათვის საჭიროა ორი პირობა:

ა) დამქირავებელთან ერთად ცხოვრება.

ბ) მასთან ერთად ერთიანი საოჯახო მეურნეობი წარმართვა.

აღსანიშნავია, რომ არ არის შეზღუდული იმ პირთა წერე, რომლებიც შეიძლება ჩაითვალონ დამქირავებლის ოჯახის წევრებად.

გარდაცვლილი პირის მაგივრად დამქირავებლის ადგილს იკავებენ მისი ოჯახის წევრები ავტომატურად, გარდაცვალების ფაქტის შემდგომ, მნიშვნელობა არ აქვს ისინი წარმოადგენენ თუ არა გარდაცვლილის მემკვიდრეებს. ამისთვის არ არის საჭირო მათი მხრიდან ნების გამოვლენა, თუმცა თუ მათ სურთ მოშალონ ქირავნობა, მათ გააჩნიათ ამის უფლება, ქირავნობის მოშლისათვის გათვალისწინებული სამ თვიანი ვადის დაცვით.

[ივერიელი]

ქვექირავნობა

 

ქვექირავნობის დროს დამქირავებელი გადასცემს ქირავნობის საგანს მესამე პირს, შესაბამისად იგი წარმოადგენს, ერთდროულად, როგორც გამქირავებელს, ისე დამქირავებელს. ქვექირავნობის ხელშეკრულება დამოკიდებულია მთლიანად ძირითადი ქირავნობის ხელშეკრულებაზე და იზიარებს მის ბედს. მაგ: თუ შეწყდება ქირავნობის ხელშეკრულება, შეწყდება ქვექირავნობაც.

 

დამქირავებლის ბატონობის ფარგლები ქირავნობის საგანზე, შემოიფარგლება ფლობისა და სარგებლობის უფლებით, მას არ გააჩნია ამ საგნის განკარგვის უფლებამოსილება, მათ შორის მას არ შეუძლია მესამე პირს გადასცეს ქირავნობის საგანი სარგებლობაში. მესამე პირებად არ მიიჩნევიან დამქირავებლის ოჯახის წევრები, რომლებიც დროებით სარგებლობენ/ფლობენ დაქირავებულ ნივთს.

 

ამდენად, დამქირავებელს ქვექირავნობისას, ყოველთვის ჭირდება გამქირავებლის თანხმობა, ხოლო ამ უკანასკნელს შეუძლია ყოველთვის განაცხადოს უარი.

 

გამონაკლისი შემთხვევაა როცა,ქირავნობის საგანია, საცხოვრებელი სადგომი, გამქირავებელს არ შეუძლია უარი თქვას საცხოვრებელი სადგომის ქვექირავნობაზე, თუ დამქირავებელს აქვს საპატიო მიზეზი, რის გამოც სურს ქვექირავნობა.

 

გამქირავებელი არ არის ვალდებული დათანხმდეს საცხოვრებელი სადგომის ქვექირავნობაზე, როცა ქვემოქირავნე წარმოადგენს არასასრულველ პიროვნებას, ან საცხოვრებელი სადგომი ზედმეტად გადაიტვირთა, ან სხვა მიზეზების გამო გამქირავებლისათვის მიუღებელია ქირავნობა.

 

ქირავნობის ხელშეკრულების შეწყვეტის შემდეგ, გამქირავებელს უფლება აქვს ქვექირავნობიდან გამოითხოვოს ნივთი, მიუხედავად იმისა, თუ რა ვადით არის იგი დადებული, ხოლო ქვემოქირავნე ვალდებულია დააბრუნოს ნივთი.

 

[ივერიელი]

@BLH-HUB said:

განსხვავება ნარდობისა და შრომის ხელშეკრულებებს შორის

ძალიან საინტერესო საკითხია და მინდა უფრო დეტალურად განვიხილოთ ეს თემა, რადგან ძალიან აქტუალური საკითხია და სასამართლო პრაქტიკაც არ გვაქვს საქართველოში ამ მიმართულებით.

ზოგადად, შრომითი ხელშეკრულების ნარდობისგან განსხვავება საკმაოდ კომპექსური საკითხია და ამავდროულად მნიშვნელოვანი, რადგან საქართველოს რეალობაში ხშირად ხდება ისე, რომ შრომითი ხელშეკრულების ნაცვლად იდება ნარდობის ხელშეკრულება და შესაბამისად არსებობს რისკი, რომ დამსაქმებელი, რომელმაც არ იცის თავისი უფლებების შესახებ, რჩება დაუცველი და ვერ სარგებლობს შრომის კოდექსით განსაზღვრული გარანტიებით, რომლებიც იცავს მას დამსაქმებლისაგან.

ზოგადად შრომითი ხელშეკრულების გამიჯვნა ნარდობისაგან ხდება სხვადასხვა ნიშნებით, როგორიცა მხარეთა უფლებრივი თუ ფინანსური მდგომარეობით, ხელშეკრულების ჩამოყალიბების, დადებისა და შეწყვეტის პროცესი, ხელშეკრულების საგანი და ბუნება და ა.შ. ამ საკითხებს დეტალურად განვიხილავთ შემდეგ პოსტებში.

[ივერიელი]

ნარდობის ხელშეკრულების ფორმა (უძრავ ნივთებთან დაკავშირებით)

წინა ორ პოსტში იყო საუბარი ნარდობის ხელშეკრულების ფორმაზე, როდესაც ნარდობა იდება უძრავ ნივთებთან დაკავშირებით. ვფიქრობ, სასამართლოს ამომწურავად არ უსაუბრია ამ საკითხებთან დაკავშირებით, ამიტომაც მინდა უფრო ნათელი გავხადო აღნიშნული საკითხი.

დავიწყოთ იქიდან, რომ როდესაც საქმე ეხება ნარდობას, რომელიც გულისხმობს უძრავ ნივთის დამზადებას, შეიძლება ორი სხვადასხვა ტიპის ურთიერთობა გვქონდეს:

1. პირველ შემთხვევაში მენარდე შემკვეთის საკუთრებაში არსებულ მიწაზე ახორციელებს სამშენებლო საქმიანობას და შესაბამისად მენარდის მიერ ნარდობის საგანზე საკუთრების უფლების გადაცემა არ ხდება.
2. მეორე შემთხვევაში შემკვეთი თავის საკუთრებაში არსებულ მიწაზე ახორციელებს მშენებლობას და საკუთრების უფლებას გადასცემს მასზე შემკვეთს.

პირველ შემთხვევაში ნარდობის ფორმა არის ზოგადი, რადგან კანონით არ არის განსაზღვრული რაიმე სპეციალური ფორმა, ხოლო მეორე შემთხვევაში სამოქალაქო კოდექსის 183-ე 312-ე, 323-ე და 629-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, ნარდობის ხელშეკრულების ნამდვილობისათვის აუცილებელია მარტივი წერილობითი ფორმა, ხოლო ნარდობის საგნის შემკვეთის საკუთრებაში გადასაცემათ აუცილებელია აღნიშნული ხელშეკრულების რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში.

[ივერიელი]

დასაქმებულის ანაზღაურებისგარეშე შვებულებაში გაშვება

(№ას-46-44-2013)

შეუძლია თუ არა დამსაქმე­ბელს, ცალმხრივი ნების გამოვლენის საფუძველზე გაუშვას დასაქ­მებული ანაზღაურებისგარეშე შვებულებაში?

მოცემულ საქმეში, სააპელაციო სასამართლომ რამდენიმე არ­სებითი საკითხი განიმარტა ანაზღაურებისგარეშე შვებულებასთან დაკავშირებით.

კონკრეტულ შრომითსამართლებრივ ურთიერთობაში ანაზღა­ურებისგარეშე შვებულების გამოყენების საჭიროება განაპირობა დამსაქმებელ დაწესებულებაში არსებულმა ფინანსურმა მდგომა­რეობამ. „ასეთ პირობებში, სამენეჯერო ვერ ადგენდა მკვეთრად პოზიტიური ხასიათის ფინანსურ ეფექტს და წარმოება იძულებუ­ლი გახდა, ხარჯები შეემცირებინა.

ამ მიზნით აუცილებელი შეიქნა თანამშრომელთა ნაწილის, მათ შორის ი.ჭ‑ის უხელფასო შვებულე­ბაში გაშვება და, შემდგომში, შტატების შემცირებაც.” მიუხედავად ამისა, ამ პირობებშიც შვებულების გამოყენება განხორციელდა დასაქმებულის პირადი განცხადების საფუძველზე. განსაზღვრუ­ლი ვადის გასვლის შემდეგ დამსაქმებელმა ზეპირი შეთანხმების საფუძველზე გამოსცა ბრძანება დასაქმებულისათვის ანაზღაურე­ბისგარეშე შვებულების გაგრძელების შესახებ.

ამ შემთხვევაში, ანაზღაურებისგარეშე შვებულება გამოყე­ნებულია როგორც იძულებითი ნაბიჯი, რათა არ მომხდარიყო მხარეებს შორის არსებული შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტა. რეალურად, განხორციელდა დასაქმებულის მიერ შვებულებით სარგებლობა მისივე ნების საწინააღმდეგოდ. კერძოდ, შვებულე­ბის მიზეზი იყო ის, რომ დამსაქმებელი ვერ უზრუნველყოფდა დასაქმებულისათვის სამუშაო პირობების შექმნასა და ანაზღა­ურებას. უფრო მეტიც, მხარეებს შორის სადავო იყო შვებულების დასრულების თარიღი. სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ მხარეები არ შეთანხმებულან შვებულების დასრულების კონკრე­ტულ თარიღზე, რაც იმას ნიშნავდა, რომ შვებულება გაგრძელდა იმ ვადით, რა ვადამდეც არსებობდა შვებულებაში ყოფნის საჭი­როება. საბოლოოდ, დასაქმებულმა ისარგებლა ანაზღაურებისგა­რეშე შვებულებით დაახლოებით 6 თვის განმავლობაში, იმის მი­უხედავად, რომ მისი სურვილი იყო სამუშაოს შესრულება და არა შვებულებაში ყოფნა.

[ივერიელი]

შვებულების უფლების არ გამოყენების სამართლებრივი შედეგები

(სუსგ. №ას-326-304- 2010)

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინებით ძალაში დარჩა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს გა­დაწყვეტილება, რომელმაც, თავის მხრივ, ძალაში დატოვა თბი­ლისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება. მასში განმარ­ტებულია, რომ შვებულების უფლებით სარგებლობისათვის აუცი­ლებელია, დასაქმებულმა მიმართოს დამსაქმებელს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის კარგავს შვებულების უფლებას.  აქედან გამომდინარე, დამკვიდრებული პრაქტიკით, შვებულებით სარგებლობის მოთხოვნით, დასაქმებულმა აუცილებლად უნდა მიმართოს დამსაქმებელს შესაბამისი მოთხოვნით. წინააღმდეგ შემთხვევაში, იგი კარგავს შვებულებით სარგებლობის უფლებას.

[ივერიელი]

შვებულების უფლების რეალიზაცია

(სუსგ. №ას-698-655- 2012 განჩინება)

„საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განჩინებით, ძალაში დარჩა თბილისის სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომლითაც განმარტებული იყო, რომ შვებულების „უფლების რე­ალიზაციისათვის აუცილებელია დასაქმებულის ნება, რომელიც უნდა მიუვიდეს დამსაქმებელს. შრომის კოდექსის 21-ე მუხლის პირველი ნაწილი ადგენს არა მარტო შვებულების ხანგრძლივობის ფარგლებს, არამედ განსახილველი ნორმა ანიჭებს დასაქმებულს უფლებას, ისარგებლოს ანაზღაურებადი შვებულებით. ყოველწ­ლიური ანაზღაურებადი შვებულება წარმოადგენს დასაქმებულის დასვენების დროს, ანუ იმ უფლებას, რომელიც არ შეიძლება შეიც­ვალოს ფულადი კომპენსაციით. ამ დანაწესის აუცილებლობა იმა­შია, რომ მაქსიმალურად უზრუნველყოფილ იქნას დასაქმებულის დასვენების უფლება და ფულადი კომპენსაციით ჩანაცვლებით არ მოხდეს საქართველოს შრომის კოდექსის 21-ე მუხლით გათვალის­წინებული მიზნის უგულებელყოფა”.  „

მოცემული განმარტების მიხედვით, შვებულების რეალიზაციისთვის საკმარისია დასაქმებულმა გამოხატოს ნება, რომელიც მიუვა დამსაქმებელს, ანუ სახეზეა ცალმხრივი მიღებასავალდებულო გარიგება, რომელიც იძენს ძალას დამსაქმებლის მიერ მისი მიღების მომენტიდან და არ საჭიროებს ამ უკანასკნელის ნების გამოვლენას, იმისათვის, რომ შევიდეს ძალაში.

[Author]

Posts