Forum Replies Created

Viewing 10 posts - 11 through 20 (of 494 total)
  • Author
    Posts
  • მივხვდი რასაც იძახი, ანუ ამ შემთხვევაში სისხლისსამართლებრივი ღონისძიება არ წარმოადგენს ადმინისტრაციული სამართლის სფეროს და აქედან გამომდინარე შენ კითხულობ, უნდა აგოს თუ არა ადმინისტრაციული წესით სახელმწიფომ?

     

    ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 208-ე და სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 92-ე მუხლების მიხედვით, სახელწიფო ადმინისტრაციული წესით იქნება პასუხისმგებელი, რადგან ზიანი მიყენებულია სახელმწიფო ხელისუფლების ფუნქციების განხორციელების დროს. ანუ ზ.ა.კ-ის 208-ე მუხლი გამოიყენება არა მხოლოდ ადმინისტრაციული საქმიანობის დროს მიყენებული ზიანის შემთხვევაში, არამედ ნებისმიერი სახელმწიფო ხელისუფლების ფუნქციების განხორციელების დროს მიყენებული ზიანის შემთხვევაშიც.

     

    ამავდროულად, როგორც წინა პოსტებში ავღნიშნეთ, შესაძლებელია 992-ე მუხლით მოხდეს მხოლოდ მოხელისგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა სამქოალაქო წესით.

    @Edika said:
    ხო რა რა პრობლემა უნდა იყოს. მერ ერთი რამე მაინტერესებს აქ ახლა. მაგალითად როცა გამომძიებელი საგამოძიებო მოქმედებების ფარგლებში ახდენს მაგალითად ნივთის დროებით ჩამორთმევას, და ეს ჩამორთმევა არის უკანონო ამ შემთხვევაში რა წესით უნდა მოხდეს ზიანის ანაზღაურების დროს განსჯადობა?

     

    ცალსახად ადმინისტრაციული ქვემდებარეობა გვაქვს, რადგან სახელმწიფო მოხელე, თავისი საჯარო მმართველობითი ფუნქციის განხორციელების ფარგლებში აყენებს ზიანს სხვა პირს.

    @Edika said:

    1) სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლი, ზ.ა.კ-ია 208-ე მუხლთან ერთად არის ადმინისტრაციული შინაარსის (ას-1246-1505-09 შესაბამისი სასამართლო გადაწყვეტილება).

     

    207-ე მუხლის მიხედვით ადმინისტრაციული სამართლებრივი პასუხისმგებლობის შემთხვევაში გამოიყენება სამოქალაქო სამართლებრივი პასუხისმგებლობის ფორმები, სწორედ აღნიშნულიდან გამომდინარე, 1005-ე მუხლი, რომელიც სამოქალაქო სამართლებრივია თავისი ბუნებით, გამოიყენება ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის განსაზღვრისათვის.

     

     

    2)ზ.ა.კ-ის 208- მუხლი სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლის მსგავსად გულისხმობს როცა ზიანის დადგომა დაკავშირებულია სამსახურეობდივი მოვალეობების (საქმიანობის რომელიმე ფორმის დარღვევასთან) არაჯეროვან შესრულებასთან, შესაბამისად 208-ე მუხლი არ გულისხმობს როცა ზიანი დადგა კერძოსამართლებრივი ურთიერთობიდან გამომდინარე.

     

    გეთანხმები, როგორც ზემო პოსტებში ავღნიშნე 208-ე მუხლი არის 997-ე მუხლის ანალოგი, თუმცა მათ შორის ის განსხვავებაა, რომ 208-ე მუხლი გამოიყენება სახელმწიფო მოხელის მიერ საჯარო მმართველობის განხორციელების ფარგლებში მიყენებული ზიანის შემთხვევაში, ხოლო 997-ე მუხლი ეხება კერძო პირების პასუხისმგებლობას მათი მუშა-ხელის ქმედებების საფუძველზე მათ შორის სახელმწიფოსი, როცა იგი მოქმედებს, როგორც კერძო სუბიექტი, სკ-ის მე-8 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით.

     

    3) 208 და 1005-ე მუხლების შემთხვევაში ქმვემდებარეობა განისაზღვრება ადმინისტრაციული წესით (თუმცა 1005-ე მუხლის მესამე ნაწილის შემთხვევაში რამდენად განისაზზღვრევა ადმინისტრაციული წესით ამაზე ცალკე ვიმსჯელოთ).

     

    1005-ე მუხლი შეიძლება გამოვიყენოთ, იმ შემთხვევაშიც, როცა სახელმწიფო პასუხისმგებელია თავისი მოხელის მიერ მიყენებული ზიანისათვის 997- ე მუხლის საფუძველზე, ამ შემთხვევაში ქვემდებარეობა იქნება სამოქალაქო სასამართლოსი.

     

     

    4) ზიანი რომელიც დაკავშირებული არ არის სამსახურეობრივი მოვალეობის დარღვევასთან, მაგრამ დადგა მოხელის მიერ სამსახურეობრივი მოვალეობის შესრულებისას ქვემდებარეობა სამოქალაქო წესით.

     

    ამაში გეთანხმები, როგორც ზემოთ დავწერე, ანალოგიური მიდგომაა DCFR-ში.

     

    ძალიან საინტერესო პოზიციაა, პრაქტიკულად შენ იძახი, რომ ქართული კანონმდებლობის მიხედვით სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის საკითხი ისევე წყდება, როგორც DCFR-შია მოცემული (იხ. მე-10 გვერდი N- 3293-ე პოსტში)

    ანუ სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის საკითხი, მისი მოხელის ქმედების გამო, შეიძლება დადგეს, როგორც ადმინისტრაციული წესით (208,207,1005-ე მუხლები), ისე სამოქალაქო წესით (997-ე მუხლის საფუძველზე).

     

     

    საინტერესო მოსაზრებაა, იმ ფონზე, როცა უზენაესი სასამართლო საქმეში (ას-1246-1505-09), განმარტავს, რომ       ასეთი საქმეების “სამოქალაქო სამართალწარმოების წესით განხილვა გამოიწვევს საპროცესო ნორმების ისეთ დარღვევას, რომელიც აუცილებლად განაპირობებს საქმეზე უკანონო გადაწყვეტილების დადგენას, ვინაიდან ადმინისტრაციული საპროცესო სამართლის პრინციპები მკვეთრად განსხვავდება სამოქალაქო სამართალწარმოების პრინციპებისაგან და მათი გამოყენება მხოლოდ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-2 მუხლით გათვალისწინებულ საქმეებზეა დასაშვები.”

     

    რაც შეეხება სამოქალაქო სასამართლოს ქვემდებარეობას იმ შემთხვევაში, როცა დაზარალებული უჩივის მხოლოდ მოხელეს, ასეთი შესაძლებლობა მას, რომ აქვს ეს ნათელია იქიდან, რაც ზემო პოსტში დავწერე, ამავდროულად მსგავსი დავის ადმინისტრაციული წესით განხილვა არ იქნებოდა სწორი, რადგან მთლიანად კერძო სამართლებრივია ეს დავა, ანუ განსხვავდება 1005-ე მუხლის პირველი ნაწილისგან, რომელიც ზ.ა.კ-ის 207-ე მუხლის გამოძახილია და სამოქალაქო პასუხისმგებლობის ფორმის გამოყენებით ადმინისტრაციული სამართლებრივი  პასუხისმგებლობის დაკისრების  საფუძველია.

     

    და ბოლოს ამავე უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებაში, სასამრთლომ განაცხადა, რომ ზაკ-ის 207-ე და 208-ე მუხლებიდან გამომდინარე “მიყენებული ზიანის ანაზღაურების საკითხი ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება იყოს განხილული, თუ სადავო ურთიერთობის ერთ-ერთ მხარეს ადმინისტრაციული ორგანო წარმოადგენს, რომლის მიერ მიყენებული ზიანისათვის პასუხისმგებლობა სახელმწიფოს ან ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს ეკისრება.”

    @Edika said:
    1) ვერ მივხვდი 997-ე მუხლი მარტო კერძო პირებზე რატომ ვრცელდება?

     

    997-ე მუხლსა და 1005-ე მუხლს შორის არსებობს ზოგადი-კერძოს მიმართება და ვინაიდან 1005-ე მუხლში სახელმწიფო-მოხელის პასუხისმგებლობა განსხვავებულად რეგულირდება, კერძოდ მოხელეს ეკისრება პასუხისმგებლობა თავისი გაუფთხილებელი/განზრახი ქმედებით მიყენებული ზიანისათვის, აქედან გამომდინარე 1005-ე მუხლს გააჩნია უპირატესი ძალა 997-ე მუხლის დანაწესთან მიმართ, სამოქალაქო კოდექსის მე-2 მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, რადაგნ იგი უფრო სპეციალური ნორმაა.

     

    ახლა რაში ვლინდება ეს განსხვავება?  როგორც ავღნიშნე 997-ე მუხლისგან განსხვავებით სახელმიწფოსთან ერთად დაზარალებული წინაშე პასუხისმგებელია მოხელეც, სოლიდარულად. აღნიშნული 463-ე მუხლის მიხედვით ნიშნავს იმას, რომ დაზარალებულს შეუძლია მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება, როგორც სახელმწიფოსგან და მოხელისგან ერთად, ისე ერთ-ერთისგან. ასეთი დანაწესი არ გვაქვს 997-ე მუხლში განსაზღვრულ შემთხვევაში, ანუ როცა კერძო სუბიექტის დაქვემდებარებაში არსებული მუშა-ხელი აყენებს ვინმეს ზიანს. ასეთ ვითარებაში დაზარალებულის წინაშე პასუხისმგებლობა ეკისრება მხოლოდ დამქირავებელს.

     

    2) გამოდის თუ მოსარჩელე ზ.ა.კ-ის 208-ე მუხლის საფუძველზე მოითხოვს ზიანის ანაზღაურებას მაშინ განიხილება ადმინისტრაციული წესით და თუ სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლის საფუძველზე ითხოვს ზიანის ანაზღაურებას მაშინ სამოქალაქო წესით განიხილება. სწორად გავიგე ხო შენი ნათქვამი? სასამართლო პრაქტიკითაც ასეა და ანუ იზიარებ ხომ იმ გადაწყვეტილებებში რა მოსაზრებაცაა?

     

    მე დავწერე, რომ სამი შესაძლებლობა არსებობს:

     

    1. ზაკ-ის 208-ე მუხლით- საქმე განხილება ადმინისტრაციული წესით.

     

    2. 1005-ე მუხლით- საქმე განიხილება ადმინისტრაციული წესით.

     

    3. სხვა კერძო სამართლებრივი საფუძვლით (მაგ: 992-ე მუხლით) მოხელის, როგორც კერძო პირის წინააღმდეგ- განიხილება სამოქალაქო წესით.

    2. როგორია მოთხოვნის მატერიალურ-სამართლებრივი საფუძვლები, სახელმწიფო მოხელის მიერ ზიანის მიყენების შემთხვევაში? 

     

    საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-9 პუნქტის თანახმად, ყველასთვის გარანტირებულია სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკების და თვითმმართველობის ორგანოთა და მოსამსახურეთაგან უკანონოდ მიყენებული ზარალის სასამართლო წესით სრული ანაზღაურება შესაბამისად სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკის და ადგილობრივი თვითმმართველობის სახსრებიდან.

     

    მითითებული მუხლი წარმოადგენს ზოგადი ხასიათის ნორმას, რომელიც უზრუნველყოფს სახელმწიფოს ვალდებულებას უკანონოდ დაკავებულ, დაპატიმრებულ ან მსჯავრდებულ პირს შეუქმნას იმის სამართლებრივი შესაძლებლობა, რომ ამ უკანასკნელმა საჭიროების შემთხვევაში გამოიყენოს კომპენსაციის მოთხოვნისა და მიღების უფლების განხორციელების ეფექტური და რეალური სამართლებრივი ნორმები.

     

    საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 208-ე მუხლში, რომლის პირველი ნაწილის თანახმად, სახელმწიფო ადმინისტრაციული ორგანოს, აგრეთვე მისი თანამდებობის პირის ან სხვა სახელმწიფო მოსამსახურის მიერ სამსახურებრივი მოვალეობის განხორციელებისას მიყენებული ზიანისათვის პასუხისმგებელია სახელმწიფო. ამასთან, იქედან გამომდინარე, რომ ადმინისტრაციული ორგანოს ზიანის მიმყენებელი ქმედება არსებითად არ განსხვავდება კერძო პირის ანალოგიური ქმედებისაგან, კოდექსის 207-ე მუხლით განსაზღვრულ იქნა კერძო სამართალში დადგენილი პასუხისმგებლობის ფორმებისა და პრინციპების გავრცელება სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის შემთხვევებზეც, რაც გამოიხატა პასუხისმგებლობის სახეების დადგენით სამოქალაქო კოდექსზე მითითებით, იმ გამონაკლისის გარდა, რაც თავად ამ კოდექსით არის გათვალისწინებული.

     

    ანუ ზოგადი ადმინისტრაციულ კოდექსის 208-ე მუხლი წარმოადგენს სამოქალაქო კოდექსის 997-ე მუხლის ანალოგს, მათ შორის განსხვავება ის არის, რომ 997-ე მუხლი ვრცელდება კერძო პირებზე, ხოლო 208-ე მუხლი სახელმწიფოს პასუხისმგებლობაზე, დაქირავებული მუშა-ხელის ქმედებებისთვის.

     

    ხოლო სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლი, 464-ე მუხლთან ერთად აფუძნებს დამატებით რეგულაციას, რომელიც აღჭურავს სახელმწიფო მოხელის ქმედებებისგან დაზარალებულ პირს უფლებას მოითხოვოს ანაზღაურება სახელმწიფოსთან ერთად ამავდროულად თვითონ მოხელესაგან სოლიდარულად.

     

    ამავდროულად არსებული ერთგვაროვანი პრაქტიკის მიხედვით, დაზარალებული პირი უფლებამოსილია მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება მხოლოდ მოხელისგანაც. (სუსგ.ბს-233-224(გ-10) ას-352-335-2011) მაგ: როცა სახელმწიფო მოხელე ზიანს აყენებს სხვა პირს სკ-ის 992-ე მუხლის საფუძველზე.

     

    ამდენად დაზარლებულს აქვს სამი ალტერნატივა:

     

    1. 208-ე მუხლის საფუძველზე ზიანის ანაზღაურება მოთხოვოს მხოლოდ სახელმწიფოს.

     

    2. 1005-ე მუხლის საფუძველზე ზიანის ანაზღაურება მოთხოვოს, როგორც სახელმწიფოს, ისე ზიანის მიმყენებელ მოხელეს (ამ შემთხვევაში აუცილებელია ზიანის მიყენებისას არსებობდეს მოხელის უხეში გაუფთხილებლობა ან გაზრახვა).

     

    3. დელიქტური ნორმების საფუძველზე (მაგ:, 992, 993 და ა.შ.) ზიანის ანაზღაურება მოთხოვოს მხოლოდ კერძო პირს (ზიანის მიმყენებელ მოხელეს).

     

    რაც შეეხება სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლს:  

     

    „თუ სახელმწიფო მოსამსახურე განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით არღვევს თავის სამსახურებრივ მოვალეობას სხვა პირთა მიმართ, მაშინ სახელმწიფო ან ის ორგანო, რომელშიც მოსამსახურე მუშაობს, ვალდებულია აანაზღაუროს დამდგარი ზიანი. განზრახვის ან უხეში გაუფრთხილებლობის დროს მოსამსახურე სახელმწიფოსთან ერთად სოლიდარულად აგებს პასუხს.“

     

    ამ ნორმას გააჩნია  ხარვეზი- “უხეში გაუფთხილებლობის” მაგივრად პირველ წინადადებაში უნდა ეწეროს  “გაუფთხილებლობა”, წინააღმდეგ შემთხვევაში, გამოდის, რომ სახელმწიფო ორგანოები და საჯარო მოხელეები არ არიან პასუხისგებელნი გაუფთხილებლობით მიყენებული ზიანისათვის, თუ ის უხეში არ არის, რაც არ შეესაბამება ზოგად სამართლებრივ პრინციპებსა და საქართველოს კონსტიტუციას. ამავდროულად ამ ნორმის კონსტუქციიდან გამომდინარეც არალოგიკურია, კერძოდ ბოლო წინადადება კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს ამ ნორმის რეალურ შინაარსს და ისეთ შთაბეჭდილებას იძლევა, რომ კანონმდებელს გაეპარა შეცდომა.

    სახელმწიფო მოსამსახურის მიერ მიყენებული ზიანის ანაზღაურება (საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით)

    ძალიან საინტერესო თემაა, დავყოთ ორ ნაწილად:

    1. რომელმა სასამართლომ უნდა განიხილოს ასეთი დავები? (ქვემდებარეობის საკითხი)

    როცა სახელმწიფო მოსამსახურე , თავისი სამსახურეობრივი საქმიანობიდან გამომდინარე მიაყენებს სხვა პირს ზიანს, დავის განხილვა უნდა მოხდეს ადმინისტრაციული სასამართლოს მიერ.

    აღნიშნული დასკვნა გამომდინარეობს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-11 მუხლის პირველი ნაწილის “ა” ქვეპუნქტისა და ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-2 მუხლის პირველი ნაწილის “გ” პუნქტის ანალიზის შედეგად. ამ უკანასკნელის მიხედვით:

    “სასამართლოში ადმინისტრაციული დავის საგანი შეიძლება იყოს ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულება ზიანის ანაზღაურების, ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის ან სხვა რაიმე ქმედების განხორციელების თაობაზე.”

    ამ საკითხთან დაკავშირებით უზენაესმა სასამართლომ განმარტება გააკეთა საქმეზე (ას-1246-1505-09) 

    ასეთი საქმეების “სამოქალაქო სამართალწარმოების წესით განხილვა გამოიწვევს საპროცესო ნორმების ისეთ დარღვევას, რომელიც აუცილებლად განაპირობებს საქმეზე უკანონო გადაწყვეტილების დადგენას, ვინაიდან ადმინისტრაციული საპროცესო სამართლის პრინციპები მკვეთრად განსხვავდება სამოქალაქო სამართალწარმოების პრინციპებისაგან და მათი გამოყენება მხოლოდ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე-2 მუხლით გათვალისწინებულ საქმეებზეა დასაშვები.”

    საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 207-ე და 208-ე მუხლების შესაბამისად , მიყენებული ზიანის ანაზღაურების საკითხი ადმინისტრაციული სამართალწარმოების წესით მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება იყოს განხილული, თუ სადავო ურთიერთობის ერთ-ერთ მხარეს ადმინისტრაციული ორგანო წარმოადგენს, რომლის მიერ მიყენებული ზიანისათვის პასუხისმგებლობა სახელმწიფოს ან ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს ეკისრება. ეს ისეთი შემთხვევებია, როცა მოსარჩელე ზიანის ანაზღაურებას ითხოვს მხოლოდ სახელმწიფოსგან ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 208-ე მუხლის საფუძველზე ან სოლიდარულად სახელმწიფოსა და მის მოსამსახურესგან სკ-ის 1005-ე მუხლის საფუძველზე.(იხ.სუსგ-ბა, ¹ბს-233-224(გ-10))

    ამავდროულად დაზარალებულს არ ერთმევა უფლება ზიანის ანაზღაურება მოითხოვოს მოხელისაგან, როგორც ფიზიკური პირისაგან სამოქალაქო და არა ადმინისტრაციული კანონმდებლობის საფუძველზე. ეს ისეთი შემთხვევაა, როცა დაზარალებული-მოსარჩელე სარჩელის დაკმაყოფილებას ითხოვს არა საჯარო-ადმინისტრაციული სამართლის ნორმების საფუძველზე ადმინისტრაციული ორგანოსგან, არამედ კერძო-სამართლებრივი ნორმების (992-ე მუხლის  საფუძველზე) ფიზიკური პირისაგან (იხ. სუსგ ას-352-335-2011)

    in reply to: საოჯახო სამართალი #1801

    ეგ უკვე ექსპერტიზის საკითხია, იურიდიული კატეგორია არ არის. იურიდიულად შეიძლება ითქვას, რომ თუ შეუძლებელია მე-3 ნაწილით დადგენა, მაშინ მე-4-თი უნდა დადგინდეს. დანარჩენი ექსპერტიზას და შემდეგ უკვე, მოსამართლის შინაგან რწმენაზეა დამოკიდებული.

    მართლსაწინააღმდეგო ქმედება არასახელშეკრულებო ურთიერთობებში

    არასახელშეკრულებო მართლსაწინააღმდეგოდ ქმედება შეგვიძლია მივიჩნიოთ ნებისმიერი სამართლებრივი დანაწესების დარღვევა. მაგ: საგზაო მოძრაობის შესახებ კანონში განსაზღვრული საგზაო წესების დარღვევა. სისხლის სამართლის კანონმდებლობაში განსაზღვრული წესების დარღვევა. ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის განხორციელება.

    ყველა ასეთ შემთხვევაში, პირი მოქმედებს მართლსაწინააღმდეგოდ, ამავდროულად, როგორც წინა პოსტებში აღინიშნა, მართლწინააღმდეგობის ცნება უფრო ფართოა, ვიდრე მხოლოდ კანონმდებლობით განსაზღვრული წესების დარღვევა, იგი მოიცავს, ნებისმიერ დარღვევას, რომელიც არ არის განსაზღვრული კანონმდებლობით, თუმცა ლახავს საზოგადოებრივ მართლწესრიგს.

    ამდენად, შეიძლება ითქვას, რომ არასახელშეკრულებო ურთიერთობებში მართლსაწინააღმდეგობასთან გვაქვს საქმე, როდესაც ირღვევა სამართლებრივი ნორმა, თუმცა ასევე შესაძლებელია დაირღვეს ჩვეულებაც (სამართლით დაურეგულირებელი) წესი, რომელიც განაპირობებს ქმედების მართწინააღმდეგობას.

Viewing 10 posts - 11 through 20 (of 494 total)