[ივერიელი]

მოგების და საშემოსავლო გადასახადის აღრიცხვის წესები

 

გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია სწორად და დროულად აღრიცხოს შემოსავლები და ხარჯები დოკუმენტურად დადასტურებულ მონაცემთა საფუძველზე.

 

გადასახადის გადამხდელმა საშემოსავლო და მოგების გადასახადი,  ორი მეთოდის გამოყენებით უნდა აღრიცხოს: საკასო ან დარიცხვის მეთოდით.

 

აღნიშნული მეთოდების გამოყენებით, მან უნდა მიაკუთვნოს შემოსავლები და შესაბამისი ხარჯები  იმ საანგარიშო პერიოდს, რომელშიც მოხდა მათი მიღება და გაწევა. საგადასახადო პერიოდია კალენდარული წელიწადი პირველი იანვრიდან 31 დეკემბრამდე.

[ივერიელი]

გადასხადის წყაროსთან დაკავება

 

ზოგადი წესის მიხედვით, გადასხადის გადამხდელი ვალდებულია შეასრულოს თავისი საგადასახადო-სამართლებრივი ვალდებულება, ხოლო საგადასხადო აგენტი არის პირი, რომელიც საგადასხადო კოდექსში განსაზღვრულ შემთხვევებში ვალდებულია შეასრულოს სხვა პირის (გადასხადის გადამხდელის) საგადასახადო ვალდებულება.

 

მაგ: ნიკამ 2013 წელს მიიღო ხელფასის სახით 10000 ლარის შემოსავალი. ნიკა წარმოადგენს საშემოსავლო გადასახადის გადამხდელს, ანუ ამ შემთხვევაში იგი ვალდებულია ბიუჯეტში 2000 ლარი გადაიხადოს, როგორც საშემოსავლო გადასხადი (ხელფასის თანხის 20%), თუმცა საგადასახადო კოდექსი ამ ვალდებულების განხორციელებას ავალებს მის დამქირავებელს, როგორც საგადასხადო აგენტს.

 

ამდენად, გადასხადის გადახდა უნდა მოხდეს შემდეგნაირად: დამქირავებელმა ნიკას უნდა გადასცეს ხელფასი, საშემოსავლო გადასხადის გამოკლებით. ანუ ვინაიდან ხელფასია 10,000 ლარი, ნიკას უნდა გადაეცეს 8,000 ლარი (-20%), ხოლო დაკავებული 2000 ლარი უნდა გადარიცხოს ბიუჯეტში, როგორც ნიკას საშემოსავლო გადასახადი. მაშასადამე, საგადასახადო აგენტი თავის ვალდებულებას ასრულებს, გადასხადის წყაროსთან დაკავების გზით.

[ივერიელი]

აქტივის ცვეთის დაწყება

 

აქტივის ცვეთა იწყება , როდესაც შესაძლებელია მისი გამოყენება , ე . ი . როდესაც აქტივი არის იმ ადგილას ან ისეთ სამუშაო მდგომარეობაში , რაც აუცილებელია აქტივის გამოსაყენებლად დასახული ამოცანების , მიზნების შესასრულებლად .

 

მაგ: კომპანიამ იყიდა მანქანები 2015 წელს, თუმცა მათი გამოყენება დაიწყო 2016 წელს. ცვეთაც სწორედ ამ პერიოდიდან იწყება და შესაბამისად გამოქვითვაც უნდა მოხდეს 2016 წელს და არა 2015-ში.

[ივერიელი]

აქტივები, რომლებსაც ამორტიზაცია არ ერიცხება:

 

1. მიწა,

 

2. ხელოვნების ნიმუშები,

 

3. სამუზეუმო ექსპონატები,

 

4. ისტორიული მნიშვნელობის მქონე ობიექტები (გარდა შენობა-ნაგებობებისა)

 

5. სხვა არაამორტიზებად აქტივები.

 

ამასთანავე, ამორტიზაცია არ ერიცხება 1000 ლარამდე ღირებულების ძირითად საშუალებას და ბიოლოგიურ აქტივს.

 

1000 ლარამდე ღირებულების ძირითადი საშუალება მთლიანად გამოიქვითება ერთობლივი შემოსავლიდან იმ საანგარიშო წელს, როდესაც იგი ექსპლუატაციაში გადაეცა. 1000 ლარამდე ძირითად საშუალებებთან მიმართებაში გაითვალისწინება არა მათი ჯამური, არამედ ერთეულის ღირებულება. ხოლო ბიოლოგიურ აქტივზე გაწეული ხარჯი გამოიქვითება იმ საანგარიშო წელს, როდესაც იგი ფაქტობრივად იქნა გაწეული.

 

მაგ: კომპანიამ იყიდა ორი კომპიუტერი, თითოეულის ღირებულება იყო 900 ლარი. მოცემული კომპიუტერების ღირებულების გამოქვითვა მოხდება მთლიანად, იმ საანგარიშო წელს, როდესაც მოხდება მათი ექსპლუატაციის დაწყება, იმის მიუხედავად, რომ ორივეს ჯამური ფასი 1800 ლარია.

 

თუ მოხდებოდა 1100 ლარიანი კომპიუტერის ყიდვა, მისი გამოქვითვა ვერ მოხდებოდა იმავე წელს მთლიანად.

 

არაამორტიზებად აქტივებს ამორტიზაცია არ ერიცხება და მისი შეძენის ან შექმნის ხარჯები საგადასახადო მიზნებისათვის მათი გამოყენების პერიოდში ერთობლივი შემოსავლიდან არ გამოიქვითება.

 

არაამორტიზებადი აქტივების მიწოდების (გასხვისების) შემთხვევაში მოგება და  ზარალი (ნამეტი შემოსავალი) განისაზღვრება საგადასახადო კოდექსის 147-ე მუხლით დადგენილი წესით.

 

მაგ: “X” კომპანიამ  2015 წლის 10 მარტს იყიდა მიწა კახეთში 60.000 ლარად. აღნიშნული ღირებულება არ გამოიქვითება ერთობლივი შემოსავლებიდან 2015 წელს.

 

2016 წელს კომპანიამ გაყიდა აღნიშნული მიწა 75.000 ლარად. ნამეტი-15.000 ლარი აისახება ერთობლივ შემოსავალში.

 

თუ 2016 წელს კომპანია გაყიდდა მიწას არა 75.000 ლარად, არამედ 55.000 ლარად, მაშინ 5.000 ლარის ასახვა მოხდებოდა ხარჯებში და ისინი გამოიქვითებოდა ერთობლივი შემოსავლიდან.

 

არაამორტიზირებადი აქტივების საექსპლოატაციო ხარჯები გამოიქვითება ზოგადი წესის მიხედვით. მაგ: მიწის გაფხვიერების ხარჯები, ტრაქტორის ექსპლოატაციის ხარჯები და ა.შ.

[ივერიელი]

ცვეთის გამოქვითვა ძირითად საშუალებათა მიხედვით

 

ძირითადი საშუალება არის მატერიალური აქტივი, რომელსაც პირი იყენებს საქონლის წარმოების, საქონლის მიწოდების/მომსახურების გაწევის, იჯარით (მათ შორის, ლიზინგით) გადაცემის ან/და ადმინისტრაციული მიზნებისათვის და რომლის სასარგებლო გამოყენების ვადა ერთ წელზე მეტია.

 

მაგ: ავტომობილები, უძრავი ქონება, დანადგარები და ა.შ.

 

ეკონომიკური საქმიანობისათვის გამოყენებულ ძირითად საშუალებათა საამორტიზაციო ანარიცხები გამოიქვითება საგადასახადო კოდექსის 111-ე მუხლში განსაზღვრული პირობების შესაბამისად.

 

ეკონომიკური საქმიანობისათვის გამოყენებულ ძირითად საშუალებათა საამორტიზაციო ანარიცხების გამოქვითვის უფლება არა აქვს არამეწარმე ფიზიკურ პირს.

[ივერიელი]

ხარჯები, რომლებიც არ გამოიქვითება

 

 

ერთობლივი შემოსავლიდან არ გამოიქვითება:

 

ა) ის ხარჯები, რომლებიც არ არის დაკავშირებული ეკონომიკურ საქმიანობასთან.

 

მაგ: ბენზინის ხარჯები არ გამოიქვითება, თუ ბენზინი გამოყენებულ იქნება არა ეკონომიკური საქმიანობისათვის, არამედ პირის პირადი მიზნების მისაღწევად.

 

ბ) გართობაზე გაწეული ხარჯები, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც გადასახადის გადამხდელი ახორციელებს გართობითი ხასიათის ეკონომიკურ საქმიანობას და ხარჯები გაწეულია ასეთი საქმიანობის ფარგლებში;

 

მაგ: პირმა გახსნა კლუბი, მას შეუძლია დაქირავებული მოცეკვავეების მომსახურების საფასური გამოქვითოს ერთობლივი შემოსავლიდან.

 

მაგ: პირს გააჩნია სამშენებლო ბიზნესი, ერთ_ერთ საღამოს იგი გადაწყვეტს თანამშრომლემთან ერთად სამუშაო დროის შემდგომ დაისვენოს კლუბში, რისთვისაც დაიქირავებს კლუბს და მოცეკვავეებს, აღნიშნული ხარჯები არ გამოიქვითება.

 

გ) ფიზიკური პირის მიერ პირადი მოხმარებისათვის გაწეული ხარჯები, ლატარიებიდან, კაზინოებიდან (სამორინეებიდან), აზარტული ან სხვა მომგებიანი თამაშობებიდან მიღებულ მოგებებთან დაკავშირებული ხარჯები ან ხელფასის სახით შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებული ხარჯები;

 

დ) მოგების გადასახადის ან საშემოსავლო გადასახადის გადახდისაგან გათავისუფლებული შემოსავლების მიღებასთან დაკავშირებული ხარჯები, გარდა ამ მუხლის შენიშვნით გათვალისწინებული შემთხვევისა;

 

მაგ: საშემოსავლო გადასახადის გადახდისგან გათავისუფლებულია საქართველოს რეზიდენტის მიერ უცხოური წყაროდან მიღებული შემოსავალი, ამავდროულად ასეთი შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებულ ხარჯებს იგი ვერ გამოქვითავს.

 

ე) იმ საქონელზე/მომსახურებაზე გაწეული ხარჯი, რომელიც მოგების გადასახადის მიზნებისათვის არ ითვლება მიწოდებად ან რომლის მიწოდებისას შესაბამისი შემოსავალი/საბაზრო ფასი საგადასახადო კოდექსის მე-100 მუხლის მე-4 ნაწილის შესაბამისად არ ექვემდებარება ერთობლივ შემოსავალში ასახვას, გარდა იმავე ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევისა;

 

ვ) მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირისაგან შეძენილ საქონელზე/მომსახურებაზე გაწეული ხარჯი, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ამ სტატუსის მქონე პირის მიერ საქონლის მიწოდებით/მომსახურების გაწევით მიღებული შემოსავლები საერთო წესით იბეგრება;

 

თ) ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირისგან ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობის ფარგლებში შეძენილ საქონელზე/მომსახურებაზე გაწეული ხარჯი;

 

მაგ: რესტორანმა შეუკვეთა ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელ თონეს 100 პურის მიწოდება ყოველდღიურად. რესტორანი ვერ გამოქვითავს პურის ღირებულებას ერთობლივი შემოსავლებიდან, რადგან იგი შეძენილ იქნა ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელი პირისგან.

 

ი) ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირის მიერ ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრ საქმიანობასა და დამატებით განხორციელებულ საქმიანობას შორის გაუმიჯნავი ხარჯები.

 

[ივერიელი]

ერთობლივი შემოსავლის სახეები

ერთობლივი შემოსავალი არის ნებისმიერი ფორმითა და საქმიანობით მიღებული შემოსავალი, საგადასხადო კოდექსის მიხედვით, იგი დაყოფილია სამ კატეოგრიად:

1. ხელფასის სახით მიღებული შემოსავლები – ეს ისეთი შემოსავალია, რომელსაც იღებს ფიზიკური პირი, რომელიც შრომითი ხელშეკრულების საფუძველზე, დამსაქმებლისათვის ასრულებს გარკვეულ სამუშაოს.

მაგ: მარიამი მუშაობს „ა“ კომპანიაში ბუღალტრის პოზიციაზე და ღებულობს ხელფასის სახით 10.000 ლარს.

ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავლად ითვლება ასევე წინა სამუშაო ადგილიდან პენსიის ან სხვა სახით მიღებული შემოსავალი, ან შემოსავალი მომავალი სამუშაო ადგილიდან.

მაგ: ქეთევანი მუშაობდა ტექნიკის მაღაზია „ელექტრონიკაში“, სადაც მას გააჩნიდა შეღავათი ნებისმიერი ტექნიკის 40%-იანი ფასდაკლები შეძენის სახით. ამ შემთხვევაში აღნიშნული 40%-იანი შეღავათი წარმოადგენს ხელფასის სახით მიღებულ სარგებელს (შემოსავალს).

მაგ: მარიამი მომავალი სამსახურიდან (ფიტნეს კლუბიდან) ღებულობს უფასო 1 წლიან აბონიმენტს. აღნიშნული აბონიმენტის ღირებულება ჩაითვლება ხელფასის სახით მიღებულ სარგებლად.

ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავალში არ შედის:

ა) დაქირავებულისათვის გადახდილი სამივლინებო ხარჯების ანაზღაურება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიერ განსაზღვრული ნორმის ფარგლებში;

ბ) წარმომადგენლობითი ხარჯების ანაზღაურება.

2. ეკონომიკური საქმიანობით მიღებული შემოსავლები, რომლებიც დაკავშირებული არ არის დაქირავებით მუშაობასთან;

ეკონომიკურ საქმიანობად ითვლება ნებისმიერი საქმიანობა, რომელიც ხორციელდება მოგების, შემოსავლის ან კომპენსაციის მისაღებად:

მაგ: სამეწარმეო საქმიანობით მიღებული შემოსავალი, საქონლის მიწოდებითა და მომსახურებით მიღებული შემოსავალი, ბინის გაქირავებით მიღებული შემოსავალი და ა.შ.

უსასყიდლოდ საქონლის მიწოდება/მომსახურების გაწევა ეკონომიკურ საქმიანობად ითვლება, თუ იგი განახორციელა: საწარმომ ან მეწარმე ფიზიკურმა პირმა, რომელიც ახორციელებს მეწარმეთა შესახებ კანონის პირველი მუხლის მე-2 და მე-3 პუნქტებში განსაზღვრულ საქმიანობას.

საქონლის/მომსახურების უსასყიდლოდ მიწოდებისას ერთობლივ შემოსავალში ასახვას ექვემდებარება ამ საქონლის/მომსახურების საბაზრო ფასი. ეს არ ეხება იმ სარეკლამო საქონლის უსასყიდლოდ გავრცელებას, რომელსაც დამოუკიდებელი სამომხმარებლო მახასიათებლები არ გააჩნია და ძირითადი საქონლის/მომსახურების მიწოდების განუყოფელი ნაწილია.

მაგ: უფასო კონსულტაციის გაწევა, რომელიც მიმართულია კლიენტის მოსაზიდად. უფასოდ პროდუქტის დაგემოვნება რეკლამისთვის და ა.შ.

3. სხვა შემოსავლები, რომლებიც დაკავშირებული არ არის დაქირავებით მუშაობასთან და ეკონომიკურ საქმიანობასთან.

შემოსავლებს, რომლებიც არ არის დაკავშირებული დაქირავებით მუშაობასთან და ეკონომიკურ საქმიანობასთან, განეკუთვნება ნებისმიერი შემოსავალი ან სარგებელი, რომელიც მიიღო პირმა, გარდა საგადასხადო კოდექსის 103-ე მუხლში პირდაპირ მითითებული შემოსავლებისა.

 

[ივერიელი]

ერთობლივი შემოსავალის ცნება

საშემოსავლო და მოგების გადასახადის დაბეგვრის ობიექტის განმსაზღვრელ ერთ-ერთ მთავარ ელემენტს წარმოადგენს ერთობლივი შემოსავალი. სწორედ ერთობლივ შემოსავალს გამოკლებული საგადსახადო კოდექსით დაშვებული გამოქვითვები, წარმოადგენს საშემოსავლო/მოგების გადასახადის დაბეგვრის ობიექტს.

საქართველოს რეზიდენტის ერთობლივი შემოსავალი შედგება საქართველოში არსებული წყაროდან და საქართველოს ფარგლების გარეთ მიღებული შემოსავლებისაგან, ხოლო არარეზიდენტის ერთობლივი შემოსავალი შედგება საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული შემოსავლებისაგან.

მაგ: 2013 წელს, „ა“-მ მიიღო 10.000 ლარი სახელფასო შემოსავალი საქართველოში არსებულ ქარხანაში მუშაობისას. 5.000 ლარი საქართველოში გაწეული მომსახურებისთვის და 10.000 ლარი უცხოური წყაროდან.

თუ „ა“-ს საქართველოს რეზიდენტია, მაშინ მისი ერთობლივი შემოსავალი იქნება 15.000 ლარი, ხოლო თუ „ა“ არარეზიდენტია, მაშინ მისი ერთობლივი შემოსავალი იქნება 25.000 ლარი.

[ივერიელი]

მოგების გადასახადი დაბეგვრის ობიექტი

 

მოგების დაბეგვრის ობიექტი სხვადასხვაგვარად გამოითვლება, ცალკეული სუბიექტების შემთხვევაში:

 

1. რეზიდენტი საწარმოს დაბეგვრის ობიექტი

 

რეზიდენტი საწარმოს დაბეგვრის ობიექტია, კალენდარული წლის (1 იანვრიდან- 31 დეკემბრამდე პერიოდი) განმავლობაში მიღებულ ერთობლივ შემოსავალს გამოკლებული ამავე წლის კოდექსით ნებადართული ხარჯები.

 

ერთობლივი შემოსავალი რეზიდენტი საწარმოს შემთხვევაში წარმოადგენს, როგორც საქართველოს წყაროდან, ისე საქართველოს ფარგლებს გარეთ მიღებული შემოსავალი.

 

2. არარეზიდენტი საწარმოს დაბეგვრის ობიექტი

 

2.1. არარეზიდენტი საწარმო, რომელიც საქართველოში საქმიანობას ახორციელებს მუდმივი დაწესებულების მეშვეობით.

 

ასეთი საწარმოს დაბეგვრის ობიექტი განისაზღვრება, როგორც მუდმივ დაწესებულებასთან დაკავშირებული საქართველოს წყაროდან მიღებული შემოსავლებს გამოკლებული ხარჯები.

 

მაგ: საფრანგეთის რეზიდენტმა საწარმომ დააფუძნა ფილიალი საქართველოში. საწარმოს მთლიანმა შემოსავალმა კალენდარული წლის განმავლობაში შეადგინა 5 მილიონ ლარი, რომლიდანაც 1 მილიონი საქართველოს წყაროდან, საქართველოში არსებულ ფილიალთან იყო დაკავშირებული.

 

მოცემულ შემთხვევაში საქართველოში დასაბეგრი ობიექტი გამოითვლება 1 მილიონს გამოკლებული საქართველოს საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვები.

 

2.2. არარეზიდენტი საწარმო, რომელიც საქართველოში საქმიანობას ახორციელებს მუდმივიდ დაწესებულების გარეშე.

 

არარეზიდენტი საწარმოს ერთობლივი შემოსავალი, რომელიც დაკავშირებული არ არის მის მუდმივ დაწესებულებასთან, იბეგრება ამ კოდექსის 134-ე მუხლის შესაბამისად გადახდის წყაროსთან გამოქვითვების გარეშე.

 

მაგ: საფრანგეთის რეზიდენტი კომპანია საქართველოს წყაროდან იღებს შემოსავალს 1 მილიონის ოდენობით, ხოლო ხარჯები შეადგენს 400.000 ლარს.. იგი ვერ გამოქვითავს ხარჯებს და მისი დაბეგვრის ობიექტი იქნება 1 მილიონი.

 

მაგ: საფრანგეთის კომპანიას გააჩნია მუდმივი დაწესებულება საქართველოში, თუმცა საქართველოს წყაროდან მიღებული შემოსავალი არ უკავშირდება მუდმივ დაწესებულებას, ასეთ შემთხვევაში ხარჯების გამოქვითვა არ მოხდება.

 

3. არარეზიდენტი საწარმოს ქონების რეალიზაციის შემთხვევა

 

არარეზიდენტი საწარმო, რომელიც ქონების რეალიზაციით იღებს სკ-ის 97.6-ე მუხლით განსაზღვრულ შემოსავალს, რომელიც დაკავშირებული არ არის საქართველოში მის მუდმივ დაწესებულებასთან, არის მოგების გადასახადის გადამხდელი კალენდარული წლის განმავლობაში საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული ერთობლივი შემოსავლიდან, რომელიც მცირდება ამ პერიოდისათვის ასეთი შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებული გამოქვითვების თანხებით.

 

მაგ: საფრანგეთის რეზიდენტ საწარმოს საქართველოში აქვს ნაყიდი ძვირადღირებული დანადგარები, რომლებიც არ არის დაკავშირებული მის მუდმივ დაწესებულებასთან. მათი რეალიზაციის შემთხვევაში ნამეტ თანხას გამოაკლდება, შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებული ხარჯები.

 

4. საერთაშორისო საავიაციო სატრანსპორტო კომპანიების განსხვავებული რეგულაცია 

 

საავიაციო ტრანსპორტით მგზავრთა საერთაშორისო გადაყვანისა და ტვირთების საერთაშორისო გადატანის განმახორციელებელი არარეზიდენტი საწარმოს, რომელიც საქართველოში საქმიანობას ახორციელებს მუდმივი დაწესებულების მეშვეობით, დასაბეგრი მოგება განისაზღვრება საქართველოში მუდმივი დაწესებულების მეშვეობით კალენდარული წლის განმავლობაში საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული შემოსავლის მიხედვით, რომელიც იყოფა მის მიერ საქართველოში და საქართველოს ფარგლების გარეთ საგადასახადო წლის განმავლობაში მიღებულ ერთობლივ (მთლიან) შემოსავალზე და მრავლდება მის მიერ მიღებულ დასაბეგრ მოგებაზე.

[ივერიელი]

საგადასახადო შეღავათები

 

საგადასახადო კოდექსის 82-ე მუხლი შეიცავს საშემოსავლო გადასახადთან დაკავშირებულ, საგადასახადო შეღავათების ამომწურავ ჩამონათვალს, რომლითაც ხდება ცალკეულ შემთხვევებში საგადასახადო გადასახადისგან მთლიანად ან ნაწილობრივ გათავისუფლება. შემდგომ პოსტებში განვიხილავთ ცალკეულ შეღავათებს.

[Author]

Posts