ერთობლივი შემოსავლები და გამოქვითვები

[BLH]

ამ თემაში განვიხილავთ საშემოსავლო და მოგების გადასახადთან დაკავშირებულ ერთობლივ შემოსავალსა და გამოქვითვებთან დაკავშირებულ საკითხებს.

[ივერიელი]

ერთობლივი შემოსავალის ცნება

საშემოსავლო და მოგების გადასახადის დაბეგვრის ობიექტის განმსაზღვრელ ერთ-ერთ მთავარ ელემენტს წარმოადგენს ერთობლივი შემოსავალი. სწორედ ერთობლივ შემოსავალს გამოკლებული საგადსახადო კოდექსით დაშვებული გამოქვითვები, წარმოადგენს საშემოსავლო/მოგების გადასახადის დაბეგვრის ობიექტს.

საქართველოს რეზიდენტის ერთობლივი შემოსავალი შედგება საქართველოში არსებული წყაროდან და საქართველოს ფარგლების გარეთ მიღებული შემოსავლებისაგან, ხოლო არარეზიდენტის ერთობლივი შემოსავალი შედგება საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული შემოსავლებისაგან.

მაგ: 2013 წელს, „ა“-მ მიიღო 10.000 ლარი სახელფასო შემოსავალი საქართველოში არსებულ ქარხანაში მუშაობისას. 5.000 ლარი საქართველოში გაწეული მომსახურებისთვის და 10.000 ლარი უცხოური წყაროდან.

თუ „ა“-ს საქართველოს რეზიდენტია, მაშინ მისი ერთობლივი შემოსავალი იქნება 15.000 ლარი, ხოლო თუ „ა“ არარეზიდენტია, მაშინ მისი ერთობლივი შემოსავალი იქნება 25.000 ლარი.

[ივერიელი]

ერთობლივი შემოსავლის სახეები

ერთობლივი შემოსავალი არის ნებისმიერი ფორმითა და საქმიანობით მიღებული შემოსავალი, საგადასხადო კოდექსის მიხედვით, იგი დაყოფილია სამ კატეოგრიად:

1. ხელფასის სახით მიღებული შემოსავლები – ეს ისეთი შემოსავალია, რომელსაც იღებს ფიზიკური პირი, რომელიც შრომითი ხელშეკრულების საფუძველზე, დამსაქმებლისათვის ასრულებს გარკვეულ სამუშაოს.

მაგ: მარიამი მუშაობს „ა“ კომპანიაში ბუღალტრის პოზიციაზე და ღებულობს ხელფასის სახით 10.000 ლარს.

ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავლად ითვლება ასევე წინა სამუშაო ადგილიდან პენსიის ან სხვა სახით მიღებული შემოსავალი, ან შემოსავალი მომავალი სამუშაო ადგილიდან.

მაგ: ქეთევანი მუშაობდა ტექნიკის მაღაზია „ელექტრონიკაში“, სადაც მას გააჩნიდა შეღავათი ნებისმიერი ტექნიკის 40%-იანი ფასდაკლები შეძენის სახით. ამ შემთხვევაში აღნიშნული 40%-იანი შეღავათი წარმოადგენს ხელფასის სახით მიღებულ სარგებელს (შემოსავალს).

მაგ: მარიამი მომავალი სამსახურიდან (ფიტნეს კლუბიდან) ღებულობს უფასო 1 წლიან აბონიმენტს. აღნიშნული აბონიმენტის ღირებულება ჩაითვლება ხელფასის სახით მიღებულ სარგებლად.

ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავალში არ შედის:

ა) დაქირავებულისათვის გადახდილი სამივლინებო ხარჯების ანაზღაურება საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიერ განსაზღვრული ნორმის ფარგლებში;

ბ) წარმომადგენლობითი ხარჯების ანაზღაურება.

2. ეკონომიკური საქმიანობით მიღებული შემოსავლები, რომლებიც დაკავშირებული არ არის დაქირავებით მუშაობასთან;

ეკონომიკურ საქმიანობად ითვლება ნებისმიერი საქმიანობა, რომელიც ხორციელდება მოგების, შემოსავლის ან კომპენსაციის მისაღებად:

მაგ: სამეწარმეო საქმიანობით მიღებული შემოსავალი, საქონლის მიწოდებითა და მომსახურებით მიღებული შემოსავალი, ბინის გაქირავებით მიღებული შემოსავალი და ა.შ.

უსასყიდლოდ საქონლის მიწოდება/მომსახურების გაწევა ეკონომიკურ საქმიანობად ითვლება, თუ იგი განახორციელა: საწარმომ ან მეწარმე ფიზიკურმა პირმა, რომელიც ახორციელებს მეწარმეთა შესახებ კანონის პირველი მუხლის მე-2 და მე-3 პუნქტებში განსაზღვრულ საქმიანობას.

საქონლის/მომსახურების უსასყიდლოდ მიწოდებისას ერთობლივ შემოსავალში ასახვას ექვემდებარება ამ საქონლის/მომსახურების საბაზრო ფასი. ეს არ ეხება იმ სარეკლამო საქონლის უსასყიდლოდ გავრცელებას, რომელსაც დამოუკიდებელი სამომხმარებლო მახასიათებლები არ გააჩნია და ძირითადი საქონლის/მომსახურების მიწოდების განუყოფელი ნაწილია.

მაგ: უფასო კონსულტაციის გაწევა, რომელიც მიმართულია კლიენტის მოსაზიდად. უფასოდ პროდუქტის დაგემოვნება რეკლამისთვის და ა.შ.

3. სხვა შემოსავლები, რომლებიც დაკავშირებული არ არის დაქირავებით მუშაობასთან და ეკონომიკურ საქმიანობასთან.

შემოსავლებს, რომლებიც არ არის დაკავშირებული დაქირავებით მუშაობასთან და ეკონომიკურ საქმიანობასთან, განეკუთვნება ნებისმიერი შემოსავალი ან სარგებელი, რომელიც მიიღო პირმა, გარდა საგადასხადო კოდექსის 103-ე მუხლში პირდაპირ მითითებული შემოსავლებისა.

 

[BLH]

საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული შემოსავალი

რეზიდენტის ერთობლივი შემოსავალი შედგება საქართველოში არსებული წყაროდან და საქართველოს ფარგლების გარეთ მიღებული შემოსავლებისაგან, ხოლო არარეზიდენტის ერთობლივი შემოსავალი შედგება საქართველოში არსებული წყაროებიდან მიღებული შემოსავლებისაგან.

ამდენად საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული შემოსავლის განსაზღვრა აქტუალურია არარეზიდენტი პირებისათვის, რადგან არარეზიდენტები გადასახადის გადამხდელებს წარმოადგენენ მხოლოდ საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავლებთან მიმართებით.

ასევე აქტუალურია რეზიდენტი ფიზიკური პირებისათვის, რადგან 82-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ფ“ პუნქტი გვეუბნება, რომ მათი შემოსავალი, რომელიც არ განეკუთვნება საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავალს, განთავისუფლებულია დაბეგვრისაგან.

შემოსავალი არის თუ არა საქართველოს წყაროდან მიღებული ამის განსაზღვრის შესაძლებლობას იძლევა საგადასახადო კოდექსის 104.1-ე მუხლი.

საგადასახადო კოდექსის 104.2-ე მუხლი აზუსტებს, რომ შემოსავლის თანხის მიღების ადგილი არაა განმსაზღვრელი ფაქტორი შემოსავლის წყაროს დადგენისას.

მაგ: პირმა შეიძლება მიიღოს საქართველოს წყაროდან შემოსავლი აზერბაიჯანში ან რუსეთში,  აღნიშნული ვერ შეცვლის მისი დაბეგვრასთან დაკავშირებულ საკითხებს.

[BLH]

საქართველოს წყაროდან მიღებული შემოსავლებია:

1. საქართველოში დაქირავებით მუშაობით მიღებული შემოსავალი– ისეთი შემოსავალი, რომელიც დაკავშირებულია საქართველოში შრომით ურთიერთობასთან.

2. საქართველოს ტერიტორიაზე საქონლის მიწოდებით მიღებული შემოსავალი ან სარგებელი– მაგ: საქართველოს ტერიტორიაზე ავტომობილის შემოტანის და გაყიდვის შემთხვევაში, შემომტანი ღებულობს შემოსავალს, რომელიც ჩაითვლება საქართველოს წყაროდან მიღებულად.

3. საქართველოში მომსახურების გაწევით მიღებული შემოსავალი:

მომსახურება საქართველოში გაწეულად ითვლება, თუ:

• მომსახურება ფაქტობრივად გაიწევა საქართველოს ტერიტორიაზე;

• მომსახურება დაკავშირებულია უშუალოდ უძრავ ქონებასთან, რომელიც მდებარეობს საქართველოში;

• მომსახურება დაკავშირებულია უშუალოდ მოძრავ ქონებასთან, რომელიც მდებარეობს საქართველოში;

• მომსახურება დაკავშირებულია საქართველოს რეზიდენტის მიერ გამოშვებულ ფასიან ქაღალდებთან;

• მომსახურების ფაქტობრივად გაწევის ადგილი არის საქართველო და მომსახურება გაიწევა კულტურის, ხელოვნების, განათლების, ტურიზმის, დასვენების, ფიზიკური კულტურისა და სპორტის სფეროებში;

• მომსახურების გაწევა დაკავშირებულია ტვირთების გადატანასთან ან მგზავრთა გადაყვანასთან და ტრანსპორტირების დაწყებისა და დასრულების ადგილი არის საქართველო;

• მომსახურების გამწევი და მომსახურების მიმღები სხვადასხვა სახელმწიფოში არიან და მომსახურების გამწევი საქართველოს რეზიდენტია, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც მომსახურების გამწევის მიერ მომსახურების გაწევა ხორციელდება სხვა ქვეყანაში მისი მუდმივი დაწესებულების მეშვეობით, რომელიც ადასტურებს, რომ მომსახურების გამწევმა სხვა ქვეყანაში (გარდა საქართველოსი) გასწია მომსახურება;

• მომსახურების გამწევი და მომსახურების მიმღები სხვადასხვა სახელმწიფოში არიან და მომსახურების გამწევის მიერ მომსახურების გაწევა ხორციელდება საქართველოში მისი მუდმივი დაწესებულების, დაქირავებულის მეშვეობით ან სხვაგვარად (მათ შორის, მომსახურების გამწევის მიერ მომსახურების გაწევასთან დაკავშირებული ხარჯი გაწეულია საქართველოში, მიუხედავად მისი ფაქტობრივად გადახდის ადგილისა), რაც ადასტურებს, რომ მომსახურების გამწევმა საქართველოში გასწია მომსახურება;

[BLH]

საქართველოს წყაროდან მიღებული შემოსავლებია:

 

4. არარეზიდენტის შემოსავალი ჩაითვლება საქართველოს წყაროდან მიღებულად, როდესაც იგი მიღებულია მისი მუდმივი დაწესებულების მიერ ეკონომიკური საქმიანობის ფარგლებში, მათ შორის:

 

ბ. იგი მიღებულია არარეზიდენტის მიერ მუდმივი დაწესებულების გარეშე, თუმცა მუდმივი დაწესებულების მქონე, იდენტური საქონლის რეალიზაციით.

 

გ. იგი მიღებულია საქართველოში გაწეული მომსახურებიდან, რომელიც მუდმივი დაწესებულების მიერ გაწეული მომსახურების იდენტურია ან მსგავსია;

 

5. რეზიდენტი იურიდიული პირისაგან მიღებული დივიდენდი, რეზიდენტი იურიდიული პირის აქციის ან/და იურიდიულ პირში პარტნიორის წილის რეალიზაციით მიღებული შემოსავალი;

 

6. პროცენტი, თუ პროცენტის გადამხდელი არის საქართველოს რეზიდენტი.

 

ამასთანავე, მიუხედავად იმისა, არის თუ არა პროცენტის გადამხდელი საქართველოს რეზიდენტი:

 

პროცენტი ჩაითვლება საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავლად, თუ არარეზიდენტ პირს საქართველოში აქვს მუდმივი დაწესებულება, რომელსაც უკავშირდება არარეზიდენტი პირის სავალო ვალდებულება, და ამ სავალო ვალდებულებასთან დაკავშირებული პროცენტის ხარჯი მიეკუთვნება მუდმივი დაწესებულების ხარჯებს, მიუხედავად იმისა, ეს ხარჯი ამ მუდმივი დაწესებულების მიერ არის გაწეული თუ არა;

 

პროცენტი არ ჩაითვლება საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავლად, თუ რეზიდენტი პირი დაადასტურებს, რომ უცხო ქვეყანაში აქვს მუდმივი დაწესებულება, რომელსაც უკავშირდება რეზიდენტი პირის სავალო ვალდებულება, და ამ სავალო ვალდებულებასთან დაკავშირებული პროცენტის ხარჯი მიეკუთვნება მუდმივი დაწესებულების ხარჯებს, მიუხედავად იმისა, ეს ხარჯი ამ მუდმივი დაწესებულებისმიერ არის გაწეული თუ არა;

 

7. იმ საწარმოს აქციების ან პარტნიორის წილის მიწოდებით მიღებული შემოსავალი, რომლის აქტივების ღირებულების 50 პროცენტზე მეტი პირდაპირ ან არაპირდაპირ იქმნება საქართველოში არსებული უძრავი ქონების ღირებულებიდან;

 

 

ჩამონათვალი სრულიად იხილეთ საგადასახადო კოდექსის 104-ე მუხლის პირველ ნაწილში.

[BLH]

გამოქვითვები (ხარჯები)

 

გამოქვითვები, ისევე როგორც ერთობლივი შემოსავლები წარმოადგენენ ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ელემენტს საშემოსავლო/მოგების გადასახადის დაბეგვრის ობიექტის გამოსათვლელად, კერძოდ გამოქვითვები (ხარჯები) გამოიქვითება შემოსავლებიდან და ნაშთი იბეგრება მოგების/საშემოსავლო გადასახადით.

 

ხარჯების პირობითი კლასიფიკაცია:

 

• გამოქვითვადი;  ხარჯი გამოქვითვადია, თუ:

 

ა) დაკავშირებულია შემოსავლის მიღებასთან;

 

ბ) მისი გამოქვითვა არ არის აკრძალული/შეზღუდული კოდექსით;

 

გ) დოკუმენტურად არის დადასტურებული მისი გაწევა (ცალკეული გამონაკლისების გარდა).

 

• არ გამოქვითვადი; მაგ: საგადასხადო კოდექსის 106-ე 120-ე მუხლები.

 

• შეზღუდულად გამოქვითვადი; მაგ: პროცენტები (სკ-ის 107-ე მუხლი)

[ივერიელი]

ხარჯები, რომლებიც არ გამოიქვითება

 

 

ერთობლივი შემოსავლიდან არ გამოიქვითება:

 

ა) ის ხარჯები, რომლებიც არ არის დაკავშირებული ეკონომიკურ საქმიანობასთან.

 

მაგ: ბენზინის ხარჯები არ გამოიქვითება, თუ ბენზინი გამოყენებულ იქნება არა ეკონომიკური საქმიანობისათვის, არამედ პირის პირადი მიზნების მისაღწევად.

 

ბ) გართობაზე გაწეული ხარჯები, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც გადასახადის გადამხდელი ახორციელებს გართობითი ხასიათის ეკონომიკურ საქმიანობას და ხარჯები გაწეულია ასეთი საქმიანობის ფარგლებში;

 

მაგ: პირმა გახსნა კლუბი, მას შეუძლია დაქირავებული მოცეკვავეების მომსახურების საფასური გამოქვითოს ერთობლივი შემოსავლიდან.

 

მაგ: პირს გააჩნია სამშენებლო ბიზნესი, ერთ_ერთ საღამოს იგი გადაწყვეტს თანამშრომლემთან ერთად სამუშაო დროის შემდგომ დაისვენოს კლუბში, რისთვისაც დაიქირავებს კლუბს და მოცეკვავეებს, აღნიშნული ხარჯები არ გამოიქვითება.

 

გ) ფიზიკური პირის მიერ პირადი მოხმარებისათვის გაწეული ხარჯები, ლატარიებიდან, კაზინოებიდან (სამორინეებიდან), აზარტული ან სხვა მომგებიანი თამაშობებიდან მიღებულ მოგებებთან დაკავშირებული ხარჯები ან ხელფასის სახით შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებული ხარჯები;

 

დ) მოგების გადასახადის ან საშემოსავლო გადასახადის გადახდისაგან გათავისუფლებული შემოსავლების მიღებასთან დაკავშირებული ხარჯები, გარდა ამ მუხლის შენიშვნით გათვალისწინებული შემთხვევისა;

 

მაგ: საშემოსავლო გადასახადის გადახდისგან გათავისუფლებულია საქართველოს რეზიდენტის მიერ უცხოური წყაროდან მიღებული შემოსავალი, ამავდროულად ასეთი შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებულ ხარჯებს იგი ვერ გამოქვითავს.

 

ე) იმ საქონელზე/მომსახურებაზე გაწეული ხარჯი, რომელიც მოგების გადასახადის მიზნებისათვის არ ითვლება მიწოდებად ან რომლის მიწოდებისას შესაბამისი შემოსავალი/საბაზრო ფასი საგადასახადო კოდექსის მე-100 მუხლის მე-4 ნაწილის შესაბამისად არ ექვემდებარება ერთობლივ შემოსავალში ასახვას, გარდა იმავე ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევისა;

 

ვ) მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირისაგან შეძენილ საქონელზე/მომსახურებაზე გაწეული ხარჯი, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ამ სტატუსის მქონე პირის მიერ საქონლის მიწოდებით/მომსახურების გაწევით მიღებული შემოსავლები საერთო წესით იბეგრება;

 

თ) ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირისგან ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობის ფარგლებში შეძენილ საქონელზე/მომსახურებაზე გაწეული ხარჯი;

 

მაგ: რესტორანმა შეუკვეთა ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელ თონეს 100 პურის მიწოდება ყოველდღიურად. რესტორანი ვერ გამოქვითავს პურის ღირებულებას ერთობლივი შემოსავლებიდან, რადგან იგი შეძენილ იქნა ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელი პირისგან.

 

ი) ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირის მიერ ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრ საქმიანობასა და დამატებით განხორციელებულ საქმიანობას შორის გაუმიჯნავი ხარჯები.

 

[BLH]

ხარჯების დოკუმენტურად დადასტურება

 

ზოგადი წესის თანახმად, ერთობლივი შემოსავლიდან შეიძლება გამოიქვითოს მხოლოდ ისეთი ხარჯები, რომლებიც დოკუმენტურად არის დადასტურებული, თუმცა საქართველოს ფინანსთა მინისტრს N-996-ე ბრძანების  31-ე მუხლში განსაზღვრულია:

 

ა) ცალკეული შემთხვევები, როდესაც ხარჯის დოკუმენტურად დადასტურება სავალდებულო არ არის;

 

ბ) დოკუმენტების ჩამონათვალი, რომლებიც ამ კოდექსის მოთხოვნების გაუთვალისწინებლად ჩაითვლება ხარჯის დამადასტურებელ დოკუმენტებად.

 

[BLH]

პროცენტების გამოქვითვის შეზღუდვა

 

კრედიტზე (სესხზე) გადახდილი ან/და გადასახდელი (დარიცხვის მეთოდის გამოყენების მიხედვით) პროცენტები ერთობლივი შემოსავლიდან გამოიქვითება ქვემოთ განსაზღვრული შეზღუდვებით:

 

ა) საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად ლიცენზირებული კომერციული ბანკის და რეგისტრირებული მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის მიერ გაცემულ სესხებზე ხელშეკრულებით გათვალისწინებული საპროცენტო განაკვეთის ოდენობით;

 

ბ) სხვა დანარჩენ შემთხვევაში არა უმეტეს წლიური 24 პროცენტისა, შესაბამისი პერიოდის პროპორციულად.

 

მაგ: „ა“ კომპანიამ გამოიტანა სესხის საქართველოს ბანკიდან, წლიური 35 პროცენტის გადახდის პირობით. მოცემულ შემთხვევაში „ა“ კომპანიას შეუძლია მთლიანად გამოქვითოს აღნიშნული პროცენტი ერთობლივი შემოსავლიდან, ხოლო თუ იგი გამოიტანდა იმავე 35 პროცენტიან სესხს „ბ“ კომპანიიდან, რომელიც არც ლიცენზირებული ბანკია და არც რეგისტრირებული მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია, მაშინ იგი ვერ გამოქვითავდა სესხისთვის გადახდილ 24%-ზე  მეტს.

[Author]

Posts