Forum Replies Created
-
AuthorPosts
-
BLH
Keymasterდირექტორის დანიშვნა და გათავისუფლება
ქვემდებარე სტატიები ეხება ბევრ საინტერესო საკითხის, კერძოდ დირექტორის დანიშვნას, მის გათავისუფლებას თანამდებობიდან, საწარმოსა და დირექტორს შორის არსებული სამართლებრივ ურთიერთობას და ა.შ.
1. დირექტორის დანიშვნა და მასთან არსებული სამართლებრივი ურთიერთობა
Keymasterდირექტორი, როგორც საწარმოს წარმომადგენელი
მოცემულ სტატიაში განხილულია დირექტორის, როგორც საწარმოს წარმომადგენლის როლი და ფუნქციები.
Keymasterქონების რამდენიმე პირისთვის მიყიდვა
N- ას-719-678-2011
„საკასაციო პალატა მოიშველიებს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ დადგენილ პრაქტიკას (იხ.სუსგ, N ას-1274-1512-05, 26.01.2006წ.) ანალოგიურ საქმეზე, სადაც დავის გადასაწყვეტად გამოყენებული იქნა სამოქალაქო კოდექსის 485-ე მუხლი, რომლის მიხედვით, თუ გამყიდველმა ერთი და იგივე საქონელი რამდენიმე პირს მიჰყიდა, უპირატესობა ეძლევა იმ მყიდველს, რომლის მფლობელობაშიც პირველად გადავიდა იგი, ხოლო, თუ საქონელი არც ერთს არ გადასცემია, მაშინ მას, ვისთანაც ხელშეკრულება უფრო ადრე დაიდო. მოცემულ შემთხვევაში, სააპელაციო სასამართლოს არ დაუდგენია, რომ მოსარჩელე გ. ბ-ის მფლობელობაში ოდესმე იყო ან ამჟამად არის სადავო ნივთი. შესაბამისად, საქმეზე დადგენილი იმ გარემოების გათვალისწინებით, რომ სადავო ბინის თაობაზე პირველად ხელშეკრულება გაფორმდა ტ. ე-ესთან, კიდევ ერთხელ დასტურდება გ. ბ-ის სარჩელის უსაფუძვლობა.“
ჩემი პირადი აზრია, რომ აღნიშნული პრაქტიკა არ უნდა გავრცელდეს უძრავ ნივთებზე მათზე საკუთების უფლების შეძენის სპეციფიკიდან გამომდინარე, კერძოდ საჯარო რეესტრის როლიდან გამომდინარე. ბინაზე საკუთრების უფლება უნდა შეიძინოს იმ მესაკუთრემ, რომელსაც მფლობელობაში კი არ გადაეცა ნივთი, არამედ საჯარო რეესტრში დარეგისტრირდა პირველი.
მაგ: როცა ბინის ორი მყიდველია “ა” და “ბ”. “ა” ბინა შეიძინა 1999 წელს და მფლობელობაში იმ წელსვე მიიღო, თუმცა რეესტრში არ დაურეგისტრირებია მასზე საკუთრების უფლება, ხოლო “ბ”-მ იგივე ბინა შეიძინა 2002 წელს და მფლობელობაში საერთოდ არ მიუღია. ასეთ შემთხვევაში “ბ” იქნება მესაკუთრე და არა “ა” 485-ე მუხლიდან გამომდინარე.
Keymasterხანდაზმულობის ვადის დენის შეწყვეტა სარჩელის შეტანით
(გადაწყვეტილება N-ას-1586-1489-2012)
თბილისის სააპელაციო სასამართლომ შემოსული საჩივრის განხილვისას, გამოიყენა სკ-ის 141-ე მუხლი და მიიჩნია, რომ საარბიტრაჟო პრეტენზიის განუხილველად დატოვებიდან ხანდაზმულობის ვადის დენა თავიდან დაიწყო. სააპელაციო სასამართლომ არასწორად განმარტა სამოქალაქო კოდექსის 138-ე მუხლი და არ გამოიყენა ამავე კოდექსის 140-ე მუხლი. საქმის მასალების თანახმად, მხარეს განემარტა, რომ მისი საქმე არბიტრაჟის განსჯადი არ იყო და მას საერთო სასამართლოებისადმი მიმართვის გზით უნდა დაეცვა საკუთარი სადავოდ გამხდარი უფლება.
საკასაციო სასამართლოს განმარტება: იმ გარემოების გათვალისწინებით, რომ მხარემ არაუფლებამოსილ საარბიტრაჟო სასამართლოს მიმართა, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ხანდაზმულობის ვადის დენა არ შეწყვეტილა, რაც სააპელაციო სასამართლომ არასწორად შეაფასა.
საკასაციო სასამართლო მიუთითებს, რომ საპროცესო კანონმდებლობის შესაბამისად, პირველი ინსტანციის სასამართლოში სარჩელის რეგისტრაციაზე უარის თქმის ან განუხილველად დატოვების შემთხვევაში, პირს შეუზღუდავად შეუძლია ახალი სარჩელის აღძვრა, თუ აღმოიფხვრება სარჩელის წარმოებაში მიღების დამაბრკოლებელი გარემოებები. სწორედ ასეთი შემთხვევისათვის ადგენს სამოქალაქო კოდექსის 140-ე მუხლი, რომ სარჩელის განუხილველად დატოვების შემთხვევაში, ხანდაზმულობის ვადის დენა არ შეწყდება, მაგრამ, თუ პირი განუხილველად დატოვებიდან 6 თვის განმავლობაში აღძრავს ახალ სარჩელს, რომელსაც სასამართლო წარმოებაში მიიღებს და განიხილავს, ხანდაზმულობის ვადა შეწყვეტილად ითვლება პირველი სარჩელის წარდგენის მომენტიდან.
სსკ-ის 186-ე მუხლის მიხედვით, სასამართლო სარჩელს არ მიიღებს წარმოებაში, თუ ეს საქმე ამ სასამართლოს განსჯადი არ არის. სარჩელის განუხილველად დატოვებიდან 6 თვის ვადაში განსჯადი სასამართლოსადმი მიმართვის შემთხვევაში, ხანდაზმულობის ვადა შეწყვეტილად პირველი სარჩელის წარდგენიდან ითვლება. ამავე პრინციპით, განსახილველ შემთხვევაში, მოსარჩელეს განემარტა, რომ მისი საქმე არბიტრაჟის განსჯადი არ იყო და მას საერთო სასამართლოებისადმი მიმართვის გზით უნდა დაეცვა საკუთარი სადავოდ გამხდარი უფლება, ამდენად, საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ არბიტრაჟის დადგენილებისმიღებიდან 6 თვის განმავლობაში სარჩელის აღძვრის შემთხვევაში შეიძლებოდა, მიჩნეულიყო, რომ ხანდაზმულობის ვადის დენა საარბიტრაჟო პრეტენზიის წარდგენისას შეწყდა, მოსარჩელეს კი, პირველი ინსტანციის სასამართლოში სარჩელი ამ ვადის დაცვით არ აღუძრავს. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლომ სსკ-ის 411-ე მუხლის საფუძველზე გააუქმა ქვემდგომი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება და მიიღო ახალი გადაწყვეტილება.
Keymasterსაზიარო საგნის განკარგვის წესი
“თითოეულ მოწილეს შეუძლია განკარგოს თავისი წილი, ხოლო საზიარო საგნის განკარგვა ხდება მხოლოდ ერთობლივად. შეთანხმებით შეიძლება განისაზღვროს, რომ წილის გაყიდვის შემთხვევაში დანარჩენ მოწილეებს აქვთ უპირატესი შესყიდვის უფლება.”
მაგ: ბინის თანამესაკუთრეები არიან „ა“ და „ბ“. თითოეულის წილი თანასაკუთრებაში განსაზღვრულია, როგორც ½ ნაწილი. ორივე თანამესაკუთრე უფლებამოსილია გაყიდოს თავისი წილი ბინაში, თუმცა ისინი ვერ გაყიდიან მთლიან ბინას, თუ არ არსებობს ურთიერთშეთანხმება.
რაც შეეხება უპირატესი შესყიდვის უფლებას, ამასთან დაკავშირებით საინტერესოა უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე N- ას-700-920-08:
სასამართლომ არ დააკმაყოფილა თანაზიარი მესაკუთრის მოთხოვნა მეორე თანამოზიარის მიერ უპირატესი შესყიდვის უფლების დარღვევით დადებული ნასყიდობის ბათილად ცნობის შესახებ. მოქმედი სამოქალაქო კანონმდებლობა, უპირატესი შესყიდვის უფლების დარღვევის გამო, გარიგების ბათილად ცნობის შესაძლებლობას არ ითვალისწინებს. სამოქალაქო კოდექსის 173-ე მუხლის მეოთხე ნაწილი და 959-ე მუხლი ადგენს რა მხარეთა შეთანხმებას საერთო საკუთრების წილის უპირატესი შესყიდვის უფლების განსაზღვრის შესაძლებლობის თაობაზე, მითითებული ნორმების მოთხოვნა არ არის იმპერატიული და არ ავალდებულებს მხარეებს საერთო საკუთრების წილის უპირატესი შესყიდვის უფლებაზე შეთანხმებას.
Keymasterსპეციალური შეთანხმება წილთა შესახებ
(სუს განჩინება, N-ას-179-506-09)
მხარეთა წილის განსაზღვრისას სასამართლომ ყურადღება გაამახვილა მხარეთა შორის არსებულ შეთანხმებაზე. სასამართლომ მიუთითა, რომ განსახილველი ნორმის თანახმად, წილების თანაბრობის პრინციპი არ არსებობს მაშინ, თუ დადგენილია წილის კუთვნილების სპეციალური წესი, რაც შეიძლება განსაზღვრული იყოს კანონით ან მხარეთა (ან მათი წინამორბედი მესაკუთრეების) შორის დადებული ხელშეკრულებით.
კონკრეტულ შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლო უთითებს იმ გარემოებაზე, რომ ჯერ კიდევ 1990 წლისათვის, მოსარჩელის წინამორბედ მესაკუთრესა და მოპასუხეს შორის განსაზღვრული იყო საზიარო საგნის მართვისა და სარგებლობის წესი, ათეული წლების მანძილზე დაიყო საზიარო ქონება და ნაკვეთებს შორის გავლებული იყო მყარი სასაზღვრო ბეტონის მიჯნა, რაზედაც აღმართულია მავთულბადის ღობე ჯერ კიდევ წინამორბედი მესაკუთრეების მიერ. საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ აღნიშნული გარემოება მიუთითებს საზიარო უფლების მესაკუთრეთა მიერ სპეციალური შეთანხმების არსებობაზე.
Keymasterწარმომადგენლობის მარეგულირებელი ნორმები
(N-ას-310-294-2011)
სამეწარმეო იურიდიული პირის ხელმძღვანელობისა და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მინიჭებისა და მის განხორციელებასთან დაკავშირებული საკითხები მკაცრადაა რეგლამენტირებული მეწარმეთა შესახებ საქართველოს კანონში.
მართალია გარიგების წარმომადგენლის მეშვეობით დადების საკითხი მოწესრიგებულია სამოქალაქო კოდექსის ნორმებით (სკ-ის 103-114 მუხლები), თუმცა სასამართლო მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში სახეზეა ზოგად ნორმებსა და სპეციალურ ნორმებს შორის კონკურენცია, რაც გადაწყვეტილია სამოქალაქო კოდექსის მე-2 მუხლით.
„მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის თანახმად, შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებას ხელმძღვანელობენ და მესამე პირებთან ურთიერთობაში წარმოადგენენ საზოგადოების დირექტორები, თუ წესდებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული (მე-9 მუხლის 1-ლი პუნქტი). მითითებული კანონი ცალსახად განსაზღვრავს, თუ როგორ ხდება ამ პირთათვის დასახელებულ უფლებამოსილებათა მინიჭება („მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის 91-ე მუხლის მე-6 პუნქტი) და რა მოთხოვნათა დაცვაა აუცილებელი მათთვის მინიჭებული უფლებამოსილების ნამდვილობისათვის. კანონის თანახმად, საზოგადოების დირექტორების შერჩევა ხდება პარტნიორთა კრებაზე და მათ შესახებ მონაცემები აისახება სამეწარმეო რეესტრში, რომელიც ხელმისაწვდომია ნებისმიერი დაინტერესებული პირისათვის. შესაბამისად, მათ მიერ საზოგადოების სახელით განხორციელებული მოქმედებები სავალდებულოა საზოგადოებისათვის.
„მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონი იცნობს საზოგადოების წარმომადგენლობითი (და არა ხელმძღვანელობის) უფლებამოსილების მინიჭების სხვა შემთხვევებსაც. ამ თვალსაზრისით მნიშვნელოვანია გენერალური სავაჭრო მინდობილობის მქონე პირები პროკუტისტები, რომლებიც, მსგავსად დირექტორებისა, საზოგადოებას წარმოადგენენ მესამე პირებთან ურთიერთობაში. პროკურისტებს საზოგადოების ფუნქციონირებასთან დაკავშირებული ნებისმიერი სამართლებრივი მოქმედების განხორციელების უფლებამოსილება გააჩნიათ (გარდა მიწის გასხვისების უფლებამოსილებისა, რომლის მისანიჭებლადაც აუცილებელია სპეციალური ნებართვა). აღნიშნული უფლებამოსილების ფარგლები და მისი ნამდვილობისათვის აუცილებელი მოთხოვნებიც მკაცრადაა რეგლამენტირებული კანონში. პროკურის გაცემა მითითებული კანონის 91 მუხლის მე-5 პუნქტის თანახმად, პარტნიორთა კრების კომპეტენციაა, მაგრამ ეს უფლებამოსილება შეიძლება მიანიჭონ დირექტორებმაც (მე-10 მუხლი). ამასთან, კანონი შეიცავს ამ პირთა (პროკურისტების) სამეწარმეო რეესტრში სავალდებულო რეგისტრაციის მოთხოვნას, ხოლო ამ უფლებამოსილების ძალადაკარგულად აღიარება უნდა გამოქვეყნდეს ბეჭვდით ორგანოში. პროკურა, განსხვა-ვებით ბრძანებისაგან, არ წარმოადგენს ცალმხრივ აქტს და იგი იურიდიული ძალის მქონე აქტად შეიძლება ჩაითვალოს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მას იღებს პირი, რომელიც უნდა გახდეს პროკურისტი.
მითითებულ ნორმებში რეგლამენტირებული დებულებებით უზრუნველყოფილია საზოგადოების წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირთა ვინაობის ხელმისაწვდომობა ნებისმიერი დაინტერესებული პირისათვის, რაც, როგორც ზემოთ უკვე აღვნიშნეთ, საზოგადოების კონტრაჰენტთა დაცულობის გარანტიას წარმოადგენს.
Keymasterშ.პ.ს-ის წარმომადგენლობაზე უფლებამოსილი პირი
(საქმე № ას-954-1260-07)
საკასაციო პალატა იზიარებს სააპელაციო პალატის მოსაზრებას იმის თაობაზეც, რომ მხოლოდ საზოგადოების დირექტორები არიან უფლებამოსილი განახორციელონ შპს-ს წარმომადგენლობა მესამე პირებთან ურთიერთობაში. სასამართლოს ეს მოსაზრება გამომდინარეობს „მეწარმეთა შესახებ“ კანონის მე-9 მუხლის პირველი პუნქტიდან, ხოლო რაც შეეხება საზოგადოების ბუღალტერს იგი არ შეიძლება მივიჩნიოთ ასეთი უფლებამოსილების მატარებლად და მის მიერ ხელმოწერილი შედარების აქტი, თუნდაც საზოგადოების ბეჭდით დადასტურებული, არ შეიძლება მივიჩნიოთ ვალდებულების წარმოშობის საფუძვლად.
Keymasterსპეციალური ურთიერთობის მარეგულირებელი ნორმები
თუ მხარეთა შორის არსებობს ზემოთ ჩამოთვლილ სპეციალურ ურთიერთობათაგან ერთ-ერთი, გამოირიცხება საზიარო უფლებათა მარეგულირებელი ნორმების გამოყენება.
განსხვავება ზოგად და სპეციალურ რეგულირებას შორის განსაკუთრებით თვალშისაცემია თანასაკუთრების საგნის გაყოფისას, კერძოდ:
ა) მეუღლეთა თანასაკუთრება: წილთა თანაბრობის პრინციპიდან სასამართლომ შეიძლება გადაუხვიოს არასრულწლოვანი შვილის სასარგებლოდ, ერთ-ერთი მეუღლე სარგებლობს პროფესიული საქმიანობისათვის გამიზნული ნივთების უპირატესი მიკუთვნების უფლებით და სხვა.
სასამართლო ურთიერთობას აქცევს საზიარო უფლებების ზოგადი რეგულირების ქვეშ, თუ:
ფაქტობრივ საქორწინო ურთიერთობებში მყოფ პირებს შორის არ არსებობდა რეგისტრირებული ქორწინება, ან ქორწინება ბათილად იქნა ცნობილი, მეუღლეებმა ქონება შეიძინეს დაქორწინებამდე (იხ. უზენაესი სასამართლოს განჩინება N-ას-369-688-09), ასევე თუ გავიდა მეუღლეთა თანასაკუთრების გაყოფის მოთხოვნის ხანდაზმულობის 3 წლიანი ვადა.
ბ) მემკვიდრეთა თანასაკუთრება: არ მოქმედებს წილთა თანაბრობის პრეზუმფცია. მემკვიდრეთა წილი სამკვიდრო ქონებაში განისაზღვრება ანდერძით ან კანონით.
გ) საერთო საკუთრება მრავლაბინიან სახლებში: დაუშვებელია ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის საერთო საკუთრების გაუქმება ამხანაგობის ლიკვიდაციამდე, ხოლო მიწის ნაკვეთის გაყოფა ლიკვიდაციის შემდგომაც. ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის ლიკვიდაციის შემდეგ დარჩენილი მიწის ნაკვეთი ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წევრებს შორის არ ნაწილდება. იგი ჩაითვლება მათ თანაზიარ საკუთრებად. მიწის ნაკვეთის გასხვისების ან უფლებრივად დატვირთვის შემთხვევაში მიღებული თანხა (ქონება) განაწილდება მესაკუთრეებს შორის ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის ლიკვიდაციამდე მათი წილის შესაბამისად.
Keymasterსაზიარო უფლების ცნება
საზიაროა უფლება, რომელიც ერთდროულად და ერთობლივად რამდენიმე პირს ეკუთვნის.
მაგ: ორმა პირმა მემკვიდრეობით მიიღო ერთი ბინა. ისინი იქნებიან ამ ბინის თანამესაკუთრეები, ან ვთქვათ ორმა პირმა იქირავე ერთი ბინა, ისინი იქნებიან ამ ბინის თანამფლობელები.
საზიარო უფლებების მიმართ გამოიყენება საზიარო უფლებების შესახებ თავი. ამავდროულად კანონით შესაძლოა იქნეს გათვალისწინებული უფრო სპეციალური წესები.
მაგ: ბინად მესაკუთრეების შესახებ კანონი, მეუღლეთა თანაზიარი ქონება, მემკვიდრეების თანაზიარი ქონება და ა.შ.
მეუღლეთა თანასაკუთრება: მეუღლეთა მიერ ქორწინების განმავლობაში შეძენილი ქონება წარმოადგენს მათ საერთო ქონებას (თანასაკუთრებას), თუ მათ შორის საქორწინო ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის დადგენილი. (სსკ 1158.1 მუხლი)
მემკვიდრეთა თანასაკუთრება: თუ მემკვიდრე რამდენიმეა, მათ შორის სამკვიდროს გაყოფამდე იგი ერთიანი ქონების სახით ეკუთვნის ყველა თანამემკვიდრეს (სსკ 1334.1 მუხლი)
საერთო საკუთრებას მრავლაბინიან სახლებში: ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წევრთა საერთო ქონების შემადგენელი მიწის ნაკვეთი, სახლის ნაწილი და ის შენობა-ნაგებობები, დანადგარები, საინჟინრო ქსელები, მოწყობილობები, რომლებიც არ არის ინდივიდუალური საკუთრება, ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წევრთა საერთო ქონებას (საერთო საკუთრებას) წარმოადგენს (“ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის შესახებ” კანონის მე-5 მუხლის I ნაწილი).
-
AuthorPosts