Forum Replies Created
-
AuthorPosts
-
BLH
Keymasterსაშემოსავლო გადასახადის დაბეგვრის ობიექტი
საშემოსავლო გადასახადის დაბეგვრის ობიექტია, დასაბეგრი შემოსავალი, რომელიც განისაზღვრება, როგორც სხვაობა ერთობლივ შემოსავლებსა და კანონით დაშვებულ გამოქვითვებს შორის.
მაგ: თუ რეზიდენტმა ფიზიკურმა პირმა 2015 საგადასახადო წლის მანძილზე მიიღო 10.000 ლარი შემოსავალი მომსახურების გაწევისათვის, ხოლო მისმა კანონით დაშვებულმა გამოქვითვებმა შეადგინა 3.000 ლარი. ამ შემთხვევაში დაბეგვრის ობიექტი იქნება 10.000-3.000=7.000 ლარი, რაც ნიშნავს იმას, რომ ამ 7.000 ლარიდან უნდა მოხდეს საშემოსავლო გადასახადის 20 %-ის გადახდა, ანუ „ა“ ვალდებული იქნება საშემოსავლო გადასახადის სახით გადაიხადოს ბიუჯეტში 1.400 ლარი.
დაბეგვრის ობიექტის განსაზღვრა მნიშვნელოვანია, რათა მოხდეს საშემოსავლო გადასახადის სწორედ განსაზღვრა. დაბეგვრის ობიექტის სხვადასხვაგვარად განისაზღვრება სხვადასხვა სუბიექტის შემთხვევაში, რაზეც შემდგომ პოსტებში დეტალურად ვისაუბრებთ.
Keymasterარარეზიდენტი ფიზიკური პირი, რომელიც შემოსავალს იღებს საქართველოში არსებული წყაროდან
ყველა ის ფიზიკური პირი, რომელიც არ ითვლება საქართველოს რეზიდენტად, იქნება არარეზიდენტი.
არარეზიდენტი ფიზიკური პირი მხოლოდ იმ შემოსავლიდან იხდის საშემოსავლო გადასახადს, რომელიც მიღებულია საქართველოს წყაროდან.
არის თუ არა შემოსავალი მიღებული საქართველოს წყაროდან უნდა გაირკვეს საქართველოს საგადასხადო კოდექსის 104-ე მუხლის შესაბამისად, რომელიც განსაზღვრავს თუ რას წარმოადგენს საქართველოს წყაროდან მიღებული შემოსავლი.
Keymasterსაქართველოს რეზიდენტი ფიზიკური პირი
ფიზიკური პირის რეზიდენტობა არ უკავშირდება მის მოქალაქეობას. რეზიდენტის სტატუსი განისაზღვრება ყოველი საგადასახადო წლისთვის დამოუკიდებლად, საგადასახადო კოდექსის 34-ე მუხლის შესაბამისად.
საქართველოს რეზიდენტია, ის ფიზიკური პირი, რომელიც ფაქტობრივად იმყოფება საქართველოს ტერიტორიაზე 183 დღე ან მეტ ხანს ნებისმიერი უწვეტი 12 კალენდარური თვის განმავლობაში, რომელიც მთავრდება ამ საგადსახადო წელს.
მაგ: „ა“ 2015 წლის რეზიდენტი ფიზიკური პირი იქნება, თუ იგი იმყოფებოდა ვთქვათ 2014 წლის მაისიდან 2015 წლის მაისამდე პერიოდში 183 დღე მაინც, საქართველოს ტერიტორიაზე ან უცხო ქვეყანაში საქართველოს სახელმწიფო სამსახურში.
საქართველოს ტერიტორიაზე ფაქტობრივად ყოფნის დროდ ითვლება დრო, რომლის განმავლობაშიც ფიზიკური პირი იმყოფებოდა საქართველოში, აგრეთვე დრო, რომლითაც იგი გავიდა საქართველოს ფარგლების გარეთ სპეციალურად სამკურნალოდ, დასასვენებლად, მივლინებით ან სასწავლებლად.
საქართველოს ტერიტორიაზე ფაქტობრივად ყოფნის დროს არ მიეკუთვნება დრო, რომლის განმავლობაშიც ფიზიკური პირი იმყოფებოდა საქართველოში:
ა) როგორც დიპლომატიური ან საკონსულო სტატუსის მქონე პირი ან ასეთი პირის ოჯახის წევრი;
ბ) როგორც საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულების შესაბამისად მოქმედი საერთაშორისო ორგანიზაციის თანამშრომელი, ან როგორც საქართველოში უცხო ქვეყნის სახელმწიფო სამსახურში მყოფი პირი ან ასეთი პირის ოჯახის წევრი, გარდა საქართველოს მოქალაქისა;
გ) ერთი უცხო ქვეყნიდან მეორეში საქართველოს ტერიტორიის გავლით გადაადგილებისას;
დ) სამკურნალოდ ან დასასვენებლად.
საქართველოს ტერიტორიაზე ფაქტობრივად ყოფნის დღედ ითვლება დღე, რომლის განმავლობაშიც ფიზიკური პირი იმყოფებოდა საქართველოში, მიუხედავად ამ ყოფნის ხანგრძლივობისა.
მაგ: თუ საქართველოს საზღვრის გადმოკვეთა მოხდება 2 საათის განმავლობაში, აღნიშნული დღე ჩაითვლება საქართველოს ტერიოტრიაზე ფაქტობრივად ყოფნის დღედ.
რეზიდენტის ან არარეზიდენტის სტატუსი დგინდება ყოველი საგადასახადო პერიოდისათვის. ამასთანავე, ის დღეები, რომელთა მიხედვითაც ფიზიკური პირი წინა საგადასახადო პერიოდში ჩაითვალა რეზიდენტად, არ გაითვალისწინება მომდევნო საგადასახადო პერიოდში რეზიდენტობის დადგენისას.
მაგ: თუ „ა“ ჩაითვალა 2014 წლის რეზიდენტ ფიზიკურ პირად, 2013 წლის ნოემბრის თვიდან 2014 წლის ნოემბრის თვემდე პერიოდის გათვალისწინებით, რომლის ფარგლებშიც იგი საქართველოში იმყოფებოდა 183 დღეზე მეტი ხნით.
2015 წლის რეზიდენტობის გამოსათვლელად აღარ მიიღება 2014 წლის ნოემბრამდე არსებულ პერიოდში „ა“-ს მიერ საქართველოს ტერიტორიაზე ყოფნის დღეები, რომელთა გამოყენებაც მოხდა 2014 წელს მისი რეზიდენტად დადგენისათვის.
Keymasterდანაშაულით მიყენებული მორალური ზიანი
(სუსგ. № ას-172-504-05)
წყალტუბოს რაიონული სასამართლოს 2003წ. 17 ნოემბრის განაჩენით დადგენილია რ. ჯ–ის მიერ მ. ქ – სათვის სხეულის ნაკლებად მძიმე დაზიანების მიყენების ფაქტი.
სკ–ის 413-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, სხეულის დაზიანების ან ჯანმრთელობისათვის ვნების მიყენების შემთხვევაში დაზარალებულს შეუძლია, მოითხოვოს ანაზღაურება არაქონებრივი ზიანისათვისაც. ამ ნორმის თანახმად ზიანი უნდა იყოს სამართლებრივად მნიშვნელოვანი და, ამდენად, ანგარიშგასაწევი.
საკასაციო საჩივარი მორალური ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის საფუძვლად უთითებს კანონიერ ძალაში შესულ გამამტყუნებელ განაჩენს და ექსპერტიზის დასკვნას. ექსპერტიზამ დაადგინა და დასკვნაში აღნიშნულია დიაგნოზი, რომლის ერთ–ერთ პუნქტში მითითებულია ნეიროცირკულარული დისტონია.
სასამართლომ არ შეაფასა და არ დაადგინა, განიცადა თუ არა მ. ქ–მ ფსიქიკური ტრავმა. იმ შემთხვევაში, თუ დადგინდება, რომ ექსპერტიზის დასვნის გათვალისწინებით დასტურდება ფსიქიკური ტრავმის მიყენების ფაქტი, სასამართლომ მხედველობაში უნდა მიიღოს მ. ქ–ს სუბიექტური დამოკიდებულება ასეთი ზიანის სიმძიმის მიმართ, ასევე ობიექტური გარემოებები, რითაც შეიძლება მისი ამ კუთხით შეფასება.
მხოლოდ ამ შემთხვევაში შეიძლება დადგინდეს მორალური ზიანის არსებობა და მისი გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურების კრიტერიუმები სკ–ის 413-ე მუხლის პირველი ნაწილის დებულებებიდან გამომდინარე.
Keymasterზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის ხანდაზმულობა
ქირავნობის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე გარკვეულ მოთხოვნებზე დადგენილია ხანდაზმულობის სპეციალური ვადები, კერძოდ:
გამქირავებლის მიერ გაქირავებული ნივთის შეცვლის ან გაუარესების გამო ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლებას გააჩნია 6 თვიანი ხანდაზმულობის ვადა.
იგივე 6 თვიანი ხანდაზმულობის ვადა მოქმედებს დამქირავების მოთხოვნის უფლებაზე, ქირავნობის საგანზე გაწეული ხარჯების ანაზღაურების თაობაზე.
ზიანის ანაზღაურების გამო გამქირავებლის მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადის დენა იწყება გაქირავებული ნივთის დაბრუნების მომენტიდან, ხოლო დამქირავებლის მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადისა- ქირავნობის ხელშეკრულების შეწყვეტის მომენტიდან.
Keymasterდავა მეუღლეებს შორის განქორწინებისას
როცა საცხოვრებელი დაქირავებული აქვთ მეუღლეებს, ორივეს გააჩნია მასზე სარგებლობის უფლება. განქორიწნების შემთხვევაში, მეუღლეები თავად თანხმდებიან, რომელმა უნდა იცხოვოროს დაქირავებულ ბინაში, შეუთანხმებლობისას დავას წყვეტს სასამართლო. სასამართლომ შეიძლება სცნოს იმ მეუღლის უფლება სადგომზე, რომელიც არ არის დამქირავებელი. ამ შემთხვევაში იგი ხდება ქირავნობის მონაწილე.
Keymasterქირავნობის საგნის გასხვისება მესაკუთრის მიერ
გამქირავებლის მიერ გაქირავებული ნივთის გასხვისებისას, ახალი მესაკუთრე იკავებს ქირავნობის ურთიერთობაში გამქირავებლის ადგილს და მასზე გადადის ქირავნობით გათვალისწინებული უფლება-მოვალეობები. მისი უფლებები კი ნივთის მიმართ დატვირთულია დამქირავებლის უფლებებით, ანუ იგი არ არის უფლებამოსილი მოსთხოვოს დამქირავებელს ნივთის დაბრუნება, თუ არ არსებობს კანონით განსაზღვრული წინაპირობები.
Keymasterიმავე გადაწყვეტილებაში სააპელაციო პალატამ გააკეთა საინტერესო განმარტება გრძელვადიანი იჯარის მოშლასთან დაკავშირებით:
„გრძელვადიანი ქირავნობის ხელშეკრულების ცალმხრივად შეწყვეტაზე იმ შემთხვევაში, თუ დაქირავებული ფართი სამეწარმეო საქმიანობის განხორციელებას ემსახურება. ასეთ შემთხვევაში, ნიშანდობლივია, რომ სამეწარმეო საქმიანობის არამომგებიანობა და ბიზნესის წარუმატებლობა არ შეიძლება გახდეს ხელშეკრულების ცალმხრივად შეწყვეტის მართლზომიერი საფუძველი, ვინაიდან სამეწარმეო მიზნებისათვის ფართის დაქირავება იმთავითვე შეიცავს დამქირავებლის მხრიდან რისკის ელემენტებს, შესაბამისად, თუ არა სახელშეკრულებო დათქმა მასზედ, რომ ხელშეკრულების მოქმედების გაგრძელება დამოკიდებული იქნება ეკონომიკური საქმიანობის წარმატებაზე, ბიზნესის წარუმატებლობა გრძელვადიანი ქირავნობის ურთიერთობის შეწყვეტის მართლზომიერ საფუძვლად ვერ იქცევა, რაც იმას ნიშნავს, რომ ხელშეკრულების შეწყვეტამდე შესრულება დაბრუნებას არ ექვემდებარება, ანუ პირვანდელი მდგომარეობა არ აღდგება ვალდებულებით – სამართლებრივი ურთიერთობის გრძელვადიანი ხასიათის გამო, ხოლო წინასწარ გადახდილი შესრულება ჩაითვლება იმ ზიანში, რომელიც გამქირავებელს დამქირავებლის მიერ ხელშეკრულების არამართლზომიერად შეწყვეტით მიადგა.“
Keymasterგრძელვადიანი ქირავნობა/იჯარის მოშლის შედეგები
სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება (N-2ბ/2867-13)
გრძელვადიანი ხელშეკრულების შეწყვეტა ორმხრივ რესტიტუციას, კერძოდ, უკვე შესრულებულის უკან გამოთხოვას არ ითვალისწინებს, ვინაიდან მხარეებმა ხელშეკრულების შეწყვეტამდე, მისი მოქმედების ფარგლებში ორმხრივი სარგებელი მიიღეს. გრძელვადიანი სახელშეკრულებო ურთიერთობის შეწყვეტის დროს გაწეული შესრულება, მოცემულ შემთხვევაში, გადახდილი თანხა უკან დაბრუნებას შეიძლება დაექვემდებაროს, თუ გადახდა წინასწარ განხორციელდა და იმ პერიოდსაც მოიცავს, რომელიც ხელშეკრულების შეწყვეტის საფუძვლით, ხელშეკრულების მოქმედების ვადაში აღარ შედის. თუმცა, ამგვარი სამართლებრივი წესრიგის დასამყარებლად, ანუ ხელშეკრულების შეწყვეტის საფუძვლით ხელშეკრულების მოქმედების მთელი პერიოდისათვის წინასწარ გადახდილი თანხის უკან დასაბრუნებლად, აუცილებელია, რომ ადგილი ჰქონდეს ხელშეკრულების მართლზომიერ, კანონის შესაბამის შეწყვეტას.
გრძელვადიანი ხელშეკრულების შეწყვეტა მართლზომიერად იქნება მიჩნეული, თუ ხელშეკრულების ვადამდე შეწყვეტა განპირობებულია პატივსადები საფუძვლით.
საფუძველი პატივსადებია, თუ სახეზეა დაუძლეველი ძალა ან სხვა რაიმე ორმხრივი და არა ცალმხრივი ინტერესი, რაც სახელშეკრულებო ურთიერთობის გაგრძელებას შეუძლებელს ხდის. თუ ხელშეკრულების შეწყვეტა მხოლოდ ცალმხრივი ინტერესით არის განპირობებული, ასეთ შემთხვევაში მხარეს სახელშეკრულებო ურთიერთობის გაგრძელება უნდა მოეთხოვოს, ხოლო იმ შემთხვევაში, თუ მხარე მაინც წყვეტს სახელშეკრულებო ურთიერთობას, აღნიშნული შეწყვეტით მეორე მხარეს ზიანი არ უნდა მიადგეს, რაც იმას ნიშნავს, რომ ხელშეკრულების მოქმედების მთელი პერიოდისათვის წინასწარ განხორციელებული შესრულება უკან არ უნდა დაბრუნდეს, ხოლო იმ შემთხვევაში, თუ შესრულება წინასწარ განხორციელებული არ არის, ასეთ შემთხვევაში მხარეს არამართლზომიერად სახელშეკრულებო ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძვლით დაკარგული შემოსავლის სახით ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება აქვს, რაც სხვა არაფერია, თუ არა ზიანი, რომელიც, თავისი არსით, არამართლზომიერად შეწყვეტილი ხელშეკრულების მოქმედების პერიოდისათვის მისაღები შესრულებაა.
გრძელვადიან ურთიერთობაში მხოლოდ ერთი მხარის ინტერესით ვალდებულებითსამართლებრივი ურთიერთობის შეწყვეტის პირობებში წინასწარ გადახდილი შესრულება უკან დაბრუნებას ექვემდებარება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მხარე მეორე მხარის მიერ ვალდებულების შეწყვეტით ზიანს არ განიცდის, მაგალითად, როდესაც, დამქირავებელი გამქირავებელს სხვა მისთვის მისაღებ დამქირავებელს შესთავაზებს, რომელიც ქირავნობის ურთიერთობას იგივე პირობებით, კერძოდ, იგივე ვადით, ანაზღაურებით და ა. შ. გააგრძელებს.
სახელშეკრულებო სამართალურთიერთობა ნების ავტონომიის პრინციპს ეფუძნება, ამდენად, კონტრაქტორი მხარის დასაბუთებული ინტერესის და კანონისმიერი ბოჭვის გათვალისწინებით, ხელშეკრულების მხარეებს სახელშეკრულებო ურთიერთობებშიც აქვთ ცალმხრივად მოქმედების შესაძლებლობა.
პალატა განმარტავს, რომ სახელშეკრულებო თავისუფლების გამოვლინებაა არა მხოლოდ ხელშეკრულების დადება, ხელშეკრულების შინაარსის განსაზღვრა, კონტრაგენტის არჩევა და ა.შ. არამედ, ცალმხრივად, ხელშეკრულებიდან გასვლა, ხელშეკრულებაზე უარის თქმა, ხელშეკრულების შეწყვეტა. მითუმეტეს სახელშეკრულებო თავისუფლებასთან გვაქვს საქმე, როდესაც კონტრაგენტი ხელშეკრულების შეწყვეტის უფლებას იყენებს იმ პირობებში, როდესაც მეორე მხარე ვალდებულებას ჯეროვნად ასრულებს, ანუ როდესაც ხელშეკრულების შეწყვეტას ადგილი არ აქვს მეორე მხარის მხრიდან ვალდებულების დარღვევის საფუძვლით. ასეთ ვითარებაში კეთილსინდისიერ კონტრაგენტს ხელშეკრულების შეწყვეტის ინიციატორი მხარის მიმართ წარმოეშობა ხელშეკრულების შეწყვეტით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება. ერთადერთი გარემოება, რაც აღნიშნულ უფლებას შეცილებად კატეგორიად აქცევს, შეცვლილი გარემოებებია, ანუ როდესაც ხელშეკრულების შეწყვეტას საფუძვლად უდევს ე.წ. გარიგების საფუძვლის დარღვევა ანუ ხელშეკრულების დადების შემდეგ ფაქტობრივი გარემოებების შეცვლა.
ამდენად, ცალმხრივი ინტერესის გამო გრძელვადიანი ხელშეკრულების შეწყვეტა წინასწარ გადახდილი თანხის უკან დაბრუნებას არ იწვევს, ვინაიდან უკვე შესრულებული ითვლება ზიანად, რომელიც მხარეს არამართლზომიერად ხელშეკრულების შეწყვეტით მიადგა.
Keymasterქვეიჯარა
მოიჯარე ვალდებულია მისთვის გადაცემული ქონება გამოიყენოს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პირობებისა და ამ ქონების დანიშნულებისამებრ. გამოყენების ერთ-ერთი სახეა ქვეიჯარა, რომელიც მხოლოდ მეიჯარის თანხმობით შეიძლება დაიდოს. წინაამღვდეგ შემთხვევაში იჯარით აღებული ქონების ქვეიჯარით გადაცემა დაუშვლებელია.
გამონაკლისია მიწის ნაკვეთის მოიჯარის უფლებები შეფასებით აღებულ ინვენტართან მიმართებაში,სადაც მოიჯარე თითქმის უთანაბრდება მესაკუთრის უფლებებს, რაც გამოიხატება, მოიჯარის უფლებაში განკარგოს შეფასებით აღებული ინვენტარის ცალკეული ნაწილები, ხელშეკრულების დამთავრებისას კი იგი მეიჯარეს უბრუნებს იგივე ღირებულების ინვენტარს. ანუ მიწის ნაკვეთის მოიჯარის მიერ შეფასებით აღებული ინვენტარის ქვეიჯარით გაცემაზე მეიჯარის თანხმობა აუცილებელი არ არის.
მეიჯარის თანხმობა არ არის აუცილებელი, თუ მოიჯარე ახდენს იჯარით აღებული არა მთელი ქონების, არამედ მისი ცალკეული ნაწილების გაქირავებას. მაგ: ავტომანქანა,რომელიც ინვენტარში შემავალ ქონებათა რიცხვს მიეკუთვნება მიაქირავოს ვინმეს. მოიჯარე ვალდებულია აღნიშნულის შესახებ აცნობის მეიჯარეს.მეიჯარეს უფლება აქვს უარი განაცხადოს, თუ ამ გაქირავებით მას მნიშველოვანი ზიანი მიადგება.
ქვეიჯარის ხელშეკრულება, განსაზღვრავს მოიჯარისა და ქვემოიჯარის შორის წარმოშობილ უფლება-მოვალეობებს. მოიჯარე იკავებს მეიჯარის ადგილს, ქვემოიჯარის მიმართ. თუ საიჯარო ქონების მხოლოდ ცალკეული ნაწილის გაქირავება, მაშინ იდებ ქირავნობის ხელშეკრულება, რომლის მხარეები არიან გამქირავებელი და დამქირავებელი, სადაც მოიჯარე იჯავებს გამქირავებლის ადგილს.
ქვეიჯარის/ქირავნობის ვადა არ უნდა აღემატებოდეს ძირითადი იჯარის ხელშეკრულების ვადას. ხოლო გადაცემული ქონება უნდა იქნეს გამოყენებული დანიშნულების შესაბამისად.
თუ ქვემოიჯარე/დამქირავებელი დაარღვევს ხელშეკრულების პირობებს და არ გამოიყენებენ ქონებას დანიშნულებისამებრ, აგრეთვე აზიანებენ/საფრთხეს უქმნიან მის ღირებულებას, მეიჯარის წინაშე პასუხს აგებს მოიჯარე, თუმცა მეიჯარეს თვითონ აქვს ამგვარი მოქმედებების აკრძალვის უფლება. ზოგადად ქვეიჯარისა, ქვემოქირავნეს შესრულებაზე ქვემოიჯარე(დამქირავებელი) პასუხისმგებელნი არიან ქვემოიჯარის(გამქირავებლის) წინაშე.
იჯარის ხელშეკრულება ყოველთვის არ იწვევს ქვეიჯარის შეწყვეტას. მაგ: თუ იჯარის ხელშეკრულება ვადამდე შეწყდა მოიჯარის ბრალით (არ იხდის იჯარის ქირას, აზიანებს საიჯარო ქონებას), მაშინ ქვემოჯარეს უფლება აქვს მოითხოვოს, რომ შეწყვეტილი იჯარის ხელშეკრულების პირობებით მეიჯარესთან გააგრძელოს საიჯარო ურთიერთობა ქვეიჯარის ხელშეკრულების ვადის გასვლამდე.
-
AuthorPosts