Forum Replies Created
-
AuthorPosts
-
ივერიელი
Participantთანასაკუთრის განკარგვა- ბავშობის მეგობრისთვის მიყიდვა
მეუღლეებმა ერთად ცხოვრების პერიოდში შეიძინეს საცხოვრებელი სახლი, რომელიც აღირიცხა ერთ ერთის სახელზე. ამ უკანასკნელმა აღნიშნული ბინა მიჰყიდა თავის გვერდითა მეზობელს რომელთანაც ბავშვობის მეგობრობა აკავშირებდა იცნობდნენ ერთმენეთს ოჯახებით. აღნიშნულის შესახებ არაფერი იცოდა გამყიდველის მეუღლემ, ითვლება თუ არა შემძენი კეთილსინდისიერად?
Participantსაინტერესო გადაწყვეტილებაა, მაგ გადაწყვეტილებაში განმარტებულია სამოქალაქო კოდექსის 1372-ე მუხლი:
“მუხლი 1372. სავალდებულო წილის მოთხოვნის უფლების წარმოშობის მომენტი
სავალდებულო წილის მოთხოვნის უფლება წარმოიშობა სამკვიდროს გახსნის მომენტიდან. ასეთი მოთხოვნის უფლება გადადის მემკვიდრეობით.”
უზენაესი სასამართლოს მოსაზრებით “პირზე მათი მამის სავალდებულო წილის მოთხოვნის უფლება მემკვიდრეობით მხოლოდ იმ შემთხვევაში გადავიდოდა, თუ ეს უკანასკნელი სამკვიდროს გახსნის შემდეგ ისე გარდაიცვლებოდა, რომ სავალდებულო წილის მიღებას ვერ მოასწრებდა.”
ამ თემის განსახილველად მნიშვნელოვანია შევეხოთ ორ სამართლებრივ საკითხს: ა) წარმომადგენლობითი მემკვიდრეობასა ბ) მემკვიდრეობითი ტრანსმისიას.
1. წარმომადგენლობითი მემკვიდრეობა- კანონით მემკვიდრესთან არიან გათანაბრებული მისი დაღმავალი ხაზის ნათესავები. (შვილები-შვილიშვილები-შვილთა შვილები) , ანუ თუ პირველი რიგის მემკვიდრეა მამკვიდრებლის შვილი, რომელიც გარდაიცვალა მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე, მაშინ მისი შვილი უფლებამოსილია მიიღოს მამის კუთვნილი სამკვიდრო წილი.
2.მემკვიდრეობითი ტრანსმისია – თუ მემკვიდრე სამკვიდროს გახსნის შემდეგ, მაგრამ სამკვიდროს მიღებამდე გარდაიცვალა, მაშინ სამკვიდროდან მისი წილის მიღების უფლება გადადის მის მემკვიდრეებზე.
უზენაესი სასამართლოს ზემოთ მოყვანილი განმარტებით ჩანს, რომ სასამართლოს მიაჩნია, რომ 1372-ე მუხლში განსაზღვრულია სავალდებულო წილის მქონე პირის მემკვიდრეობითი ტრანსმისიის შემთხვევა, სასამართლომ გამორიცხა წარმომადგენლობითი მემკვიდრეობის არსებობა.
ჩემი აზრით ასეთ განმარტება სწორია დღევანდელი კანონმდებლობიდან გამომდინარე, თუმცა მე მიმაჩნია, რომ არასამართლიანია, რადგან უპრიანი იქნებოდა სავალდებულო წილის მოთხოვნის უფლება ჰქონდეთ ყველა პირველი რიგის მემკვიდრეს, კერძოდ “შვილიშვილები, შვილიშვილის შვილებისა და ამ უკანასკნელთა შვილები კანონით მემკვიდრეებად ჩაითვლებიან, თუ სამკვიდროს გახსნის დროისათვის ცოცხალი აღარ არის მათი მშობელი, რომელიც მამკვიდრებლის მემკვიდრე უნდა ყოფილიყო”.
Participantამდენად, გადაწყვეტილებები, რაც მე მოვიყვანე კონკრეტულ რაღაცას ამბობენ: თუ ინდივიდუალური ქონების გასხვისებით მიღებული თანხით, (ან ნებისმიერი ინდივიდუალური სახსრებით) მოხდა სხვა ქონების შეძენა ქორწინების პერიოდში, მაშინ აღნიშნული ქონება იქნება ინდივიდუალური, ხოლო შენ მანამდე მოიყვანე გადაწყვეტილება, რომელიც აღნიშნულ მოსაზრებას ეწინააღმდეგებოდა და ამბობდა, რომ თუ ქორწინების პერიოდში მოხდა ქონების შეძენა ეს ქონება ყველა ვარიანტში თანასაკუთრებაა მიუხედავად იმისა მისი შეძენა მოხდა თუ არა ინდივიუალური ქონების გასხვისებიდან შემოსული ფულით.
Participantამ საკითხთნ დაკავშირებით, ჯერ მინდა დავწერო საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომელიც კანონის რეალურ არსს პასუხობს ამიტომაც დავდებ აქ. ეს არის გადაწყვეტილება №2/4038-14, სადაც სასამართლო განმარტავს:
“ბინა შეძენილ იქნა რეგისტრირებული ქორწინების დროს, მაგრამ ი.ს–ის მიერ მემკვიდრეობით მიღებული, ინდივიდუალურ საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონების – ბინის გაყიდვის შედეგად მიღებული თანხით, რასაც მოწმობს ზემოაღნიშნული უძრავი ნივთების თაობაზე დადებული ნასყიდობის ხელშეკრულებები, დადებული ერთი თვის შუალდეში.
შესაბამისად, მეორე მეუღლეს არ მიუღია მატერიალური მონაწილეობა ამ ქონების შექმნაში. დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების სამართლებრივი შეფასების შედეგად სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოპასუხე ი.ს სახელზე დღეისათვის რიცხული ბინა წარმოადგენს მის ინდივიდუალურ საკუთრებას და მასზე არ შეიძლება გავრცელდეს მეუღლეთა თანასაკუთრების რეჟიმი.”
ასევე საინტერესოა ამ საკითხთან დაკავშირებით უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება №3კ/1093-01:
“სადავო ბინის შეძენის მომენტისათვის, ე.ი. 1997 წლის ივნისში მოქმედი საქართველოს საქორწინო და საოჯახო კოდექსის 21-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მეუღლეთა მიერ ქორწინების განმავლობა– ში შეძენილი ქონება წარმოადგენს მათ საერთო თანასაკუთრებას. მეუღლეებს აქვთ ამ ქონებით სარგებლობის, მისი მფლობელობისა და განკარგვის თანაბარი უფლება. მაგრამ როგორც საქმის მასალებით ირკვევა, სადავო ბინა, მართალია, შეძენილია მეუღლეთა ერთად ცხოვრების პერიოდში, მაგრამ იმ თანხით, რომელიც მიიღო ნ. ხ–ძემ ც. ფ–ძესთან დაქორწინებამდე საკუთრებაში არსებული ბინის გაყიდვის შედეგად. იმავე კოდექსის 23-ე მუხლის „ა“ პუნქტის თანახმად კი, თითოეული მეუღლის პირად საკუთრებას წარმოადგენს ქონება, რომელიც თითოეულ მათგანს ეკუთვნოდა დაქორწინებამდე.”
ანალოგიური მიდგომაა დოქტრინაში (იხ. ეკატერინე და რომან შენგელიების წიგნი).
Participant@Edika said:
ემზარი, რომელსაც შვილი (სანდრო) ადრე გარდაეცვალა შეადგინა ანდერძი და მთელი თავისი ქონება უანდერძა მეზობელ ბონდოს. გარდაიცვალა ემზარი და სანდროს შვილმა მიმართა ნოტარიუსს სავალდებულო წილის მისაღებად 1336-ე მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილი წესით (როგორც პირველი რიგის მემკვიდრემ). ნოტარიუსმა დადგენილი წესით გასცა სავალდებულო წილზე სამკვიდრო მოწმობა. რისი მოთხოვნის უფლება აქვს ბონდოს?
მოცემულ შემთხვევაში სამართლებრივი პრობლემა დგას შემდეგში- ეკუთვნის თუ არა გარდაცვლილი პირის შვილიშვილს სავალდებულო წილი სამკვიდროდან?
თუ გადავხედავთ სამოქალაქო კოდექსის 1371-ე და 1372-ე მუხლებს შეგვიძლია ვთქვათ, რომ შვილიშვილი არ არის უფლებამოსილი მიიღოს სავალდებულო წილი, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც მამკვიდრებლის გარდაცვალების შემდგომ, მისი შვილი ცოცხალი იყო, მაგრამ ისიც გარდაიცვალა სამკვიდროს მიღებამდე და შესაბამისად შვილის სავალდებულო წილის მიღების უფლება გადადის შვილიშვილზე (ამას ეწოდება ტრანსმისია).
Participantარ ჩაითვლება, რადგან ინდივიდუალური ქონების განკარგვით მოხდა ინდივიდუალური ქონების შესყიდვა.
Participantსასამართლოს სწორედ ეგ ფუნქცია აქვს, რომ გაარკვიოს საერთო სახსრებით არის შეძენილი ქონება თუ არა, თუ სასამართლო დაადგენს, რომ საერთო სახსრებით არაა შეძენილი, მაშინ თითოეული მეუღლის ინდ. საკუთრება იქნება ეს ქონება და თუ სასამართლომ ვერ დაადგინა აღნიშნული, მაშინ მოქმედებს ზოგადი პრეზუმფცია, რომ მეუღლთა ქორწინების პერიოდში შეძენილი ქონება არის მათი საერთო სახსრებით შეძენილი და შესაბამისად წარმოადგენს მეუღლეთა თანასაკუთრებას.
Participantსაკმაოდ ძნელი გასაგებია, მაგრამ მნიშვნელოვანი განმარტება.. მაგალითის საფუძველზე დავწერ რას გულისხმობს სასამართლო.
მაგ: ნიკას ჰქონდა მარიამის ვალი 10.000 ლარი, უნდა დაებრუნებინა 2012 წლის 10 ივნისამდე. 2010 წლის 10 იანვარს გარდაიცვალა ნიკა და მას დარჩა ერთი მემკვიდრე- ქეთევანი. მარიამმა სამკვიდროს გახსნის შესახებ გაიგო 2011 წლის 5 მარტს, ამ თარიღიდან ექვსი თვის მანძილზე მას შეუძლია წარადგინოს პრეტენზია ქეთევანის მიმართ. (რაც არის ცალმხრივი მიღებასავალდებულო გარიგება) თუ ეს მოთხოვნა არ წარადგინა, მაშინ კარგავს საერთოდ მოთხოვნის უფლებას და სასამართლოში, რომ შეიტანოს სარჩელი, სასამართლო უარს ეტყვის დაკმაყოფილებაზე, მაგრამ თუ ქეთევანი ამ ექვსი თვის მანძილზე წარუდგენს მოთხოვნას მარიამს, მაშინ იგი უფლებამოსილი იქნება შეიტანოს სარჩელი, რომლის ხანდაზმულობა იქნება 3 წელი მოთხოვნის გაჩენის მომენტნიდან (სამკვიდროს გახსნის შესახენ ცნობების მიღების მომენტიდან).
Participantწავიკითხე ეგ გადაწყვეტილება, რომლის მიხედვითაც 981-ე მუხლი შეიცავს ისეთ რეგულაციებს, რომლებიც გარდა მიღებული სარგებლის დაბრუნებისა, ასევე საჯარიმო ფუნქციაც მოიცავს, ანუ ამ მუხლის მიხედვით უსაფუძვლოდ გამდიდრებული პირისაგან შესაძლებელია იმის მოთხოვნა, რასაც მიიღებდა უფლებამოსილი პირი და ვერ მიიღო, მის ხარჯზე უსაფუძვლოდ გამდიდრების გამო. 408-ე მუხლის პირველ ნაწილს ვიყენებთ და 411-ე მუხლს.
Participantკრედიტორის მოთხოვნის ვადები მოვალის გარდაცვალებისას (სკ. 1488-ე მუხლი)
ამ საკითხთან დაკავშირებით მინდა მოვიყვანო უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება ¹ას-143-136-10
“სამოქალაქო კოდექსის 1488-ე მუხლის 1-ელი და მე-3 ნაწილების თანახმად მამკვიდრებლის კრედიტორებმა ექვსი თვის განმავლობაში იმ დღიდან,რაც მათთვის ცნობილი გახდა სამკვიდროს გახსნის შესახებ,უნდა წარუდგინონ მოთხოვნა მემკვიდრეებს, რომლებმაც მიიღეს სამკვიდრო, მოთხოვნის ვადის დადგომის მიუხედავად.
ამ წესის დაუცველობა იწვევეს მოთხოვნის უფლების დაკარგვას. პალატა თვლის, რომ მითითებული ნორმით დადგენილია პრეტენზიის მოთხოვნის წარდგენის ვადა და არა სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა.
სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა გულისხმობს დროის მონაკვეთს, რომლის განმავლობაშიც სასამართლოსათვს მიმართვის გზით კრედიტორს შეუძლია დაიკმაყოფილოს მოთხოვნა. ამ ვადის გასვლის შემდეგ მოვალეს შეუძლია უარი თქვას კრედიტორის დაკმაყოფილებაზე სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადაზე მითითებით. მოთხოვნა კი, როგორც წესი, წარედგინება უშუალოდ მხარეს. საპრეტენზიო ვადაში მოთხოვნის წარუდგენლობა სასამართლოში სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის საფუძველია.
საპრეტენზიო ვადაში წარდგენილი მოთხოვნა კი შეიძლება არ დააკმაყოფილს სასამართლომ თუ გავიდა სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა და მოვალე გააკეთებს მითითებას ამის თაობაზე. შეიძლება ითქვას, რომ სასამართლოს მიერ ამ ინსტიტუტთა მნიშვნელობა არასწორადაა გაგებული და შესაბამისად არასწორადაა განმარტებული გამოყენებული ნორმის შინაარსი, მაგრამ აღნიშნული გარემოება არ შეიძლება გახდეს გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძველი, რადგან ამოწურულია პრეტენზიის წარდგენის ვადა, რის გამოც მოსარჩელეს დაკარგული აქვს მოთხოვნოს უფლება მოვალის მიმართ.”
-
AuthorPosts