საოჯახო სამართალი

[ივერიელი]

სწორი თქვა ჩემი აზრით, რადგან თუ ამომწურავად არის ქორწინების საფუძვლები განსაზღვრული კანონმდებლობაში, მაშინ რაღაც სხვა საფუძვლით ბათილობა არ იქნებოდა სწორი, თანაც ისეთი საფუძვლით, რომელიც მეუღლეთა ნებას დაქორწინების შესახებ არ აყენებს ეჭვქვეშ.

[Edika]

ერთ-ერთ მეუღლეზე რეგისტრირებული თანასაკუთრების მიმართ აღსრულება

დაუშვათ არის უძრავი ქონება რომელიც წარმოადგენს მეუღლეთა თანასაკუთრებას და რომელიც მხოლოდ ერთ ერთი მეუღლის სახელზეა რეგისტრირებული საჯარო რეესტრში. მეუღლე რომლის სახელზეც არ არის აღრიცხული ბინა მანქანით დაეტაკა პიროვნებას და დაეკისრა მატერიალური ზიანის ანაზღაურება. შეიძლება თუ არა აღსრულება მეორე მეუღლის სახელზე აღრიცხულლი ბინის 1/2 ნაწილზე როგორც თანასაკუთრებაზე? ანუ დაუშვათ  რომ მოითხოვო თანამესაკუთრედ ცნობა და ამ ქონებაზე აღსრულება.

[ივერიელი]

ჩემი აზრით შესაძლებელია და ახლა რატომ, 1158-ე მუხლში წერია, რომ მეუღლეთა მიერ ქორწინების პერიოდში შეძენილი ქონება ითვლება თანასაკუთრებად (გარდა გამონაკლისი შემთხვევბისა), ანუ კანონმდებელი ხაზს კონკრეტული გარემოებების არსებობას- ქორწინებას და ქორწინების პერიოდში ქონების შეძენის ფაქტს უკავშირებს თანასაკუთრების წარმოშობას.

თავის მხრივ კრედიტორი უფლებამოსილია მოითხოვოს მოვალისგან ვალდებულების შესრულება და ამ მიზნით იძულებით აღსრულებაში გაუშვას მისი ქონება, ვინაიდან 1158-ე მუხლის მიხედვით ბინა თანასაკუთრებად ეკუთვნით მეუღლეებს, მაგრამ ფორმალურად არ არის რეესტრში ორივეს სახელზე რეგისტრირებული, მესაკუთრეს გააჩნია იურიდიული ინტერესი ფორმალობა დაადგინოს, რადგან თანამესაკუთრედ ცნობა არის საშუალება, რათა მოხდეს მოვალის ქონებიდან ვალის ამოღება.

მაგრამ მეორე მხრივ გვაქვს მეორე მომენტიც მანდ, ხომ შეიძლება ნოტარიუსთან მივიდნენ ეს მეუღლეები და საქორწინო კონტრაქტით შეთანხმდნენ, რომ მთელი ქონება რჩება იმ მეუღლეს, რომელიც არ არის მოვალე.

[Edika]

ზოგადად მაგ შემთხვევაში მნიშვნელოვანია 115-ე მუხლი. 56-ე მუხლიც და ა.შ.

[Edika]

ას-531-505-2013  საინტერესო გადაწყვეტილებაა.

 

მოცემულია შემდეგო ფაქტობრივი მდგომარეობა:

მამკვიდრებელი მ.ჯ გარდაიცვადა 2005 წელს. დარჩა ცოლი – ი.ჯ და შვილი – ნ.ჯ.  მ.ჯ და ი.ჯ განქორწინდნენ მ.ჯ-ს გარდაცვალებამზე ერთი წლით ადრე – 2004 წელს. საწარმოს 25 პროცენტიანი წილი რომელიც სასამარტლო დაადგინა რომ იყო მეუღლეთა ერთად ცხოვრების პერიოდში შენაძენი და შესაბამისად წარმოადგენდა მათ თანასაკუტრებას, საჯარო რეესტრში ირიცხებოდა მხოლოდ მ.ჯ-ს სახელზე. 2004 წელს მიუხედავად იმისა რომ არსებობდა ანდერძი ი.ჯ-მ როგორც ნ.ჯ-ს კანონიერმა წარმომადგენელმა ეს ქონება გააფორმა კანონისმიერი მემკვიდრეობის გზიტ ნ.ჯ-ს სახელზე. აღმოჩნდა რომ გარდაცვალებამდე ცოტა ხნით ადრე მ.ჯ-ს შეუდგენია ანდერძი, რომლითად ეს 25 პროცენტიანი წილი დაუტოვა მის ძმას – ჯ.ჯ-ს. ანდერძის შესახებ ცნობილი გახდა  ჯ.ჯ-ითვის 2012 წელს, რომელმაც მიმარტა სასამართლოს სამკვიდროს მიღების ვადის გადაცილების საპადიოდ ჩათვლის და სამკვიდროდან თავისი წილის მიკუთვნების მოთხოვნით. მ.ჯ-მ როგორც მეუღლემ შეგებებული სარჩელი აღძრა სასამართლოში (მაშინ როცა განქორწილება მოხდა 2004 წელს) და მოითხოვა მეუღლეთა თანასაკუთრების გაყოფა.

მ.ჯ – მამკვიდრებელი;

ი.ჯ- მამკვიდრებლის მეუღლე;

ნ.ჯ მამკვიდრებლის შვილი;

ჯ.ჯ – მამკვიდრებლის ძმა;

 

 

სააპელაციო სასამართლო ამბობს: “სააპელაციო სასამართლომ იხელმძღვანელა სამოქალაქო კოდექსის 115-ე, 1158-ე, 1159-ე, 1160-ე 1164-ე 1171-ე 130-ე მუხლებით და განმარტა, რომ ვინაიდან მ. ჯ-ე გარდაიცვალა განქორწინებიდან რამდენიმე თვის შემდეგ, ხოლო განქორწინებიდან სამწლიან ვადაში სადავო უძრავი ქონება მემკვიდრეობით საკუთრებაში მიიღო ი. ჯ-ის მცირეწლოვანმა შვილმა, რომლის კანონიერი წარმომადგენელიც თავად ი. ჯ-ა, პალატამ მიიჩნია, რომ მეუღლის მიერ ქონების თანამესაკუთრედ ცნობის თაობაზე სარჩელის აღძვრის ხანდაზმულობის ვადა უნდა ათვლილიყო არა უშუალოდ განქორწინების თარიღიდან, არამედ იმ მომენტიდან, როდესაც ი. ჯ-ის ცნობილი გახდა სადავო უძრავ ქონებაზე ჯ. ჯ-ის პრეტენზიის თაობაზე. შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ ი. ჯ-ეს სარჩელი თანამესაკუთრედ ცნობის თაობაზე აღძრული ჰქონდა ხანდაზმულობის ვადის გასვლამდე.”

 

 

უზენაესმა საწინააღმდეგო თქვა: ” საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სასარჩელო ხანდაზმულობა გულისხმობს დროს, რომლის განმავლობაში პირს შეუძლია მოითხოვოს თავისი დარღვეული უფლების აღდგენა. სარჩელის ხანდაზმულობის საკითხის  სწორად შეფასებისათვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენიჭება მოთხოვნის იძულებითი რეალიზაციის ვადის დენის დასაწყისის განსაზღვრას. სამოქალაქო კოდექსის 130-ე მუხლის თანახმად, ხანდაზმულობა იწყება მოთხოვნის წარმოშობის მომენტიდან. მოთხოვნის წარმოშობის მომენტად ჩაითვლება დრო, როცა პირმა შეიტყო ან უნდა შეეტყო უფლების დარღვევის შესახებ, ე.ი, თუ მოთხოვნის წარმოშობისა და, შესაბამისად, ხანდაზმულობის ვადის დენის დაწყების მომენტის დადგენა ობიექტურად შეუძლებელია, ყურადღება უნდა მიექცეს სუბიექტურ მომენტს, ამასთან, იგულისხმება, რომ ხანდაზმულობის წარმოშობის ობიექტური და სუბიექტური მომენტები თანხვედრაშია.

საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სამოქალაქო კოდექსის 1171-ე მუხლის საფუძველზე, ხანდაზმულობის ვადის დენის დაწყების ობიექტური მომენტი განქორწინების რეგისტრაციაა, ვინაიდან, განქორწინებული მეუღლეებისათვის იმთავითვე ცნობილი უნდა იყოს მოთხოვნის უფლების არსებობის თაობაზე, მით უფრო იმ პირობებში, როდესაც მხარეებს შორის ქონებრივი დავის არსებობა-არარსებობა ერთ-ერთი კრიტერიუმია, რაც განსაზღვრავს განქორწინების საკითხის გადაწყვეტის წესს.”

 

 

“რაც შეეხება სააპელაციო სასამართლოს მითითებას, რომ ჯ. ჯ-ე განქორწინებიდან რამდენიმე თვეში გარდაიცვალა და სადავო ქონება ი. ჯ-ის შვილმა მიიღო მემკვიდრეობით, ამდენად, ი. ჯ-ეს წილის მოთხოვნის უფლების ინტერესი არ გააჩნდა, საკასაციო სასამართლო არ იზიარებს ამ მოსაზრებას და მიუთითებს, რომ ი. ჯ-ის მოთხოვნის უფლებაზე გავლენას არ ახდენს სამკვიდროს ნ. ჯ-ის მიერ მიღების ფაქტი. ი. ჯ-ე და ნ. ჯ-ე დამოუკიდებელი პირებია, ერთმანეთისაგან დამოუკიდებელი სამართლებრივი ინტერესებით, შესაბამისად, ქონების ნ. ჯ-ის მიკუთვნება ვერ უზრუნველყოფს ი. ჯ-ის კანონიერი ინტერესების დაცვას, მიუხედავად იმისა, რომ ი. ჯ-ე მცირეწლოვანი ნ. ჯ-ის კანონიერი წარმომადგენელია. ამ გარემოების გათვალისწინებით, მართალია, სადავო ქონებას მართავდა ი. ჯ-ე, მაგრამ იგი მოქმედებდა ნ. ჯ-ის და არა საკუთარი ინტერესების შესაბამისად.”

[ივერიელი]

მაგ გადაწყვეტილებაში მთავარი საკითხია, თუ როდიდან იწყება სკ-ის 1171-ე მუხლის მიხედვით თანასაკუთრების გაყოფის ხანდაზმულობის ვადა განქორწინებისას.

 

საინტერესო სააპელაციოს განმარტება, ვფიქრობ ცოტა გაუგებარია რატომ განმარტა  სასამართლომ, რომ ხანდაზმულობის ვადა უნდა დაიწყოს იმ მომენტიდან, როცა მეუღლემ ანდერძში განსაზღვრა თანაზიარი ქონება მთლიანად და ამ გარემოების გაგების მომენტიდან  რატომ იწყებოდა მეორე მეუღლის მოთხოვნის უფლება და შესაბამისად ხანდაზმულობის ვადა სკ-ს 1171-ე მუხლის მიხედვით.

 

ვფიქრობ, არასწორია ეს განმარტება და სწორედ გადაწყვიტა უზენაესმა სასამართლომ, რომ   1171-ე მუხლის მიხედვით თანასაკუთრების გაყოფის მოთხოვნის ხანდაზმულობა აითვლება განქორწინების მომენტიდან.

[Crassus]

მე საერთოდ იცით რას ვფიქრობ, 1171-ე მუხლი  არარელევანტურია უნდა იყოს. ამ შემთხვევაში რატომ არ შეიძლება სკ-ის 1160-ე მუხლის მე-2 ნაწილის გამოყენება. იმ კუთხით, რომ ერთმა მეუღლემ განკარგა მეუღლეთა თანასაკუთრება და ეს განკარგვა ნამდვილია ამ ნორმის მიხედვით.  ასეთ შემთხვევაში მეორე მეუღლეს ექნება მხოლოდ 1160-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული მოთხოვნის უფლება მეუღლის მიმართ, ხომ ასეა?

 

და ვინაიდან თანასაკუთრების განმკარგველი მეუღლე გარდაიცვალა, მას მხოლოდ ამ მეუღლის სამკვიდროდან ექნება აღნიშნული მოთხოვნის დაკმაყოფილების უფლება, ხოლო იმ მესამე პირს, ვის მიმართაც მოხდა აღნიშნული ქონების განკარგვა, იმის ვერ მოსთხოვს ვერაფერს.

[Edika]

აპელაციაც და უზენაესის ორივე უთითებს სამოქალაქო კოდექსის 130-ე მუხლზე, ანუ ორივე ამბობს იმას რომ  1171-ე მუხლიდან ცალსახად არ გამომდინარეობს რომ ხანდახმულობის ვადა იწყება განქორწინების მომენტიდანო, არამედ უფლების დარღვევის მომენტიდანო ან როცა ცნობილი გახდა ამ უფლების დარღვევის შესახებ მეუღლისთვისო. აპელაცია ასეთი უფლების დარღვევის მომენტად მიიჩნევს როცა მეუღლებ ანდერძი შეადგინა ქონებაზე რომელიც მთლიანად მას არ ეკუთვნოდა(და ამის შესახებ მისთვის ცნობილი გახდა 2012 წელს), ხოლო უზენაესი ასეთი უფლების დარღვევის ობიექტურ მომენტად მიიჩნევს განქორწინებას. აქედან გამომდინარე იბადება კითხვა რა უფლება დაირღვა განქორწინების დროს ცოლისთვის?

[ივერიელი]

უფლების შელახვა იქნებოდა თანასაკუთრების განკარგვა, მაგრამ ანდერძში რაიმეს ჩაწერა, რამდენად წარმოადგენს ასეთ გარკაგვას, როცა ანდერძით გათვალისწინებული სამართლებრივი შედეგი დგება მოანდერძეს გარდაცვალების მომენტში.

 

ანუ მაგალითად, თუ ეს მეუღლე გაყიდიდა ან აჩუქებდა თანასაკუთრებას ქორწინების პერიოდში, მაშინ უფლების შელახვა გვექნებოდა გაჩუქების/გაყიდვის მომენტიდან, ხოლო ანდერძის შემთხვევაში რა მომენტიდან გვექნებოდა უფლების შელახვა, რას ფიქრობ ამაზე?

 

ან საერთოდ მოქმედებს ანდერძის შემთხვევაში 1160-ე მუხლი?? თუ ბათილი ასეთი ანდერძი თანასაკუთრების ნახევარის ნაწილში?

[Edika]

დაუშვათ განკარგა ანდერძით ქონება რომელიც მეუღლეთა თანასაკუთრებას წარმოადგენდა. გარდაიცვალა, ანდერძის შედეგი დადგა. გარდაცვლილს როგორ მოთხოვ 1160-ე მუხლის მესამე ნაწილით დადგენილი წესით  ” ქონების განკარგვით მიღებულ სარგებელს”? (ვერც სხვა მემკვიდრეს, როგორც უფლებამონაცვლეს ვერ მოთხოვ). მკვდარს რანაირად მოთხოვ? მატერიალურ სამარტლებრივი საფუძველი აღარ არსებობს უბრალოდ მოთხოვნის.  მე ვფიქრობ 1160-ე მუხლის მეორე და მესამე ნაწილების ერთობლივი ანალიზის საფუძველზე შეიძლება ვთქვათ რომ 1160-ე მუხლის ერთ ერთი მიზანია უფლებაშესახული მეუღლის ინტერესების დაცვა – რესტიტუცია (1160-ე მუხლის მესამე ნაწილი). როცა პირი გარდაცვლილია იმას ვერ მოთხოვ ვერანაირ კომპესაციას, ამიტომ უნდა შეიზღუდოს 1160-ე მუხლის მეორე ნაწილის მოქმედება,  მაშინ როცა უსასყიდლოდ ხდება გასხვისება (ანუ როცა ანდერძის ხდება გადაცემა).

[Author]

Posts