Forum Replies Created
-
AuthorPosts
-
BLH
Keymasterნივთობრივი ნაკლი და ფასის შემცირება
(სუსგ. №ას-184-177-2013)
საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ სამოქალაქო კოდექსის 642-ე-645-ე მუხლებით გათვალისწინებული დამკვეთის დამატებითი მოთხოვნის უფლებები არ გამორიცხავს ანაზღაურების გადახდის ვალდებულებას. ბუნებრივია, თუ დამკვეთის პრეტენზიის საფუძველი საზღაურის გადახდამდე წარმოიშობა,ვალდებულების არაჯეროვანი შესრულება შესაბამისად აისახება ანაზღაურებაზეც, მაგრამ, თუ მხარეთა შეთანხმება ითვალისწინებს საზღაურის გადახდას ნივთის გადაცემამდე, დამატებითი მოთხოვნის უფლების შესაძლო არსებობა ამ ვალდებულებაზე გავლენას არ ახდენს. მით უფრო, რომ სამოქალაქო კოდექსის 655-ე მუხლის მიხედვით, მოთხოვნა შესრულების ნაკლის გამო შემკვეთმა შეიძლება წარადგინოს ერთი წლის მანძილზე, ხოლო ისეთი მოთხოვნა, რომელიც ნაგებობას შეეხება — ხუთი წლის განმავლობაში შესრულებული სამუშაოს მიღების დღიდან.
სააპელაციო სასამართლოს მტკიცებიდან გამომდინარე, თუ მენარდეს მხოლოდ მას შემდეგ წარმოეშობა ანაზღაურების მოთხოვნა, თუ დამკვეთი პრეტენზიას არ წარუდგენს, მაშინ იგულისხმება, რომ იგი ამ საპრეტენზიო ვადების გასვლასაც უნდა დაელოდოს, რაც, ცხადია,უსამართლოა და სამართლებრივად არასწორი.
Keymasterმენარდის გაფრთხილების ვალდებულება და ხელშეკრულების მოშლა
მენარდე მოვალეა დროულად გააფრთხილოს შემკვეთი, რომ:
ა) შემკვეთისგან მიღებული მასალა უხარისხო და გამოუსადეგარია- მაგ: „ა“ კომპანია აშენებს სახლს, შემკვეთი უზრუნველყოფს მასალით, აღმოჩნდება, რომ შემკვეთმა მიიტანა უხარისხო მასალა, რომლითაც სახლის მშენებლობა გამოიწვევდა მშენებლობის უხარისხობას, ასეთ შემთხვევაში მენარდე ვალდებულია აცნობოს ამის შესახებ შემკვეთს და მოსთხოვოს მასალის გამოცვლა.
ამ საკითხთან დაკავშირებით საინტერესოა უზენაესი სასამართლოს განმარტება (იხ. სუსგ ას-106-442-05):
შემკვეთმა მიაწოდა უხარისხო მასალა მენარდეს, ამ უკანასკნელმა შეატყობინა ამის შესახებ, თუმცა შემკვეთმა არ მოახდინა რეაგირება, მენარდემ კი ბოლომდე შეასრულა სამუშაო, რომელიც უხარისხო გამოდგა.
“ექსპერტიზის დასკვნის თანახმად, შესრულებული სამუშაო არის უხარისხო, მაგრამ ამავე დასკვნაში მითითებულია, რომ თვით მასალაც უხარისხოა. ასეთ შემთხვევაში სასამართლოს უნდა გაერკვია ის გარემოება, შეიძლებოდა თუ არა უხარისხო მასალას მოეხდინა გავლენა სამუშაოს შესრულების ხარისხზე, ანუ შესრულებული სამუშაოს უხარისხობა ხომ არ იყო განპირობებული თვითონ მასალის ხარისხით. აღნიშნულ გარემოებას მნიშვნელობა ენიჭება სკ-ის 645-ე მუხლის გამოყენებისას. იმ შემთხვევაში, თუ დადგინდება, რომ ნაკლი გამოწვეულია თვით შემკვეთის მასალის უხარისხობით, მაშინ შემცირდება საზღაურის ოდენობაც.”
ბ) თუ შემკვეთის მითითება შესრულდება, ნამუშევარი არამტკიცე ან გამოუსადეგარი იქნება- მაგ: შემკვეთმა შეიძლება სხვადასხვა მითითება მისცეს მენარდეს, თუმცა მენარდე, როგორც საქმის სპეციალისტი ხვდებოდეს, რომ შემკვეთის კონკრეტული მითითების შესრულება გამოიწვევს სამუშაოს უხარისხოდ შესრულებას, ასეთ შემთხვევაში მენარდემ უნდა შეატყობინოს ამის შესახებ შემკვეთს.
გ) არსებობს მენარდისაგან დამოუკიდებელი სხვა რამ გარემოება, რომელიც საფრთხეს უქმნის ნამუშევრის სიმტკიცესა და ვარგისიანობას.
თუ შემკვეთი, მენარდის დროული გაფრთხილების მიუხედავად, შესაბამის ვადაში არ გამოცვლის გამოუსადეგარ ან უხარისხო მასალას, არ შეცვლის მიცემულ მითითებას სამუშაოს შესრულების წესის შესახებ, ანდა არ აღმოფხვრის სხვა გარემოებას, რომელსაც შეუძლია ზიანი მიაყენოს ნამუშევრის ვარგისიანობას ან სიმტკიცეს, მენარდეს უფლება აქვს უარი განაცხადოს ხელშეკრულებაზე და მოითხოვოს ამით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება.
მაგ: შემკვეთმა მისცა ისეთი მითითება მენარდეს, რომელიც განაპირობებდა სამუშაოს უხარისხოდ შესრულებას, მენარდემ შეატყობინა ამის შესახებ მას, თუმცა უშედეგოდ, ასეთ შემთხვევაში მენარდე უფლებამოსილია მოშალის ხელშეკრულება და მოითხოვოს შესრულებული სამუშაოს ანაზღაურება, ასევე იმ მდგომარეობაში მისი აღდგენა, რომელშიც იგი იქნებოდა, ხელშეკრულება, რომ არ მოშლილიყო ვადამდე.
თუ შემკვეთი დაამტკიცებს, რომ მისი მითითება ობიექტურად არ იწვევდა სამუშაოს ხარისიხის გაუარესებას და მენარდე ცდებოდა თავის პოზიციაში, მაშინ იგი უფლებამოსილი იქნება მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურებას ხელშეკრულების ცალმხრივად მოშლის არამართლზომიერად განხორციელებისათვის.
Keymasterმენარდის მიერ ხელშეკრულების მოშლა
მენარდე უფლებამოსილია ცალმხრივად შეწყვიტოს ხელშეკრულება, თუმცა უნდა არსებობდეს შემკვეთისათვის სამუშაოს სხვაგვარად მიღების შესაძლებლობა. წინაამღვდეგ შემთხვევაში,თუკი მენარდეს მხრიდან ხელშეკრულების შეწყვეტის შედეგად შემკვეთი განიცდის ზიანს, მენარდემ უნდა აუნაზღაუროს მიყენებული ზიანი.
მაგ: შემკვეთმა დაუკვეთა შპს „არკას“ სახლის მშენებლობა. ამ უკანასკნელმა გარკვეული სუბიექტური გარემოებების გამო ჩათვალა, რომ მიზანშეუწონელი იყო სამუშაოს ბოლომდე განხორციელება და გადაწყვიტა ცალმხრივად ხელშეკრულების შეწყვეტა, თუმცა სამუშაოს იგივე პირობებით შესრულების მზადყოფნა განაცხადა შპს „ნურიმ“, შესაბამისად ნარდობის ხელშეკრულების მოშლა შპს „არკას“ მიერ მართლზომიერია და იგი არ იქნება ვალდებული აანაზღაუროს ზიანი.
თუმცა თუ ვერ მოხდა იგივე სამუშაოს, იმავე პირობებით შესრულება, მაშინ განცდილი ზიანის ანაზღაურება მოუწევს შპს „არკას“.
მენარდე ზიანის ანაზღაურების მოვალეობისაგან თავისუფლდება, თუ შეწვეტისათვის არსებობს მნიშვნელოვანი საფუძველი. (აღნიშნული ფასდება ყოველ კონკრეტულ სიტუაციაში გარემოებებიდან გამომდინარე). აღნიშნული წესი განსაზღვრულია, როგორც სკ-ის 637-ე მუხლის მე-2 წინადადებაში, ასევე 399-ე მუხლში.
ნარდობის ვადამდე შეწყვეტის მნიშვნელოვანი საფუძველია ასევე სსკ-ს 398-ე მუხლით განსაზღვრული გარემოებების არსებითი ცვლილება, რაზეც ზემო პოსტებში უკვე ვისაუბრეთ.
როცა ხელშეკრულება წყდება ვადამდე მენარდეს მოთხოვნით, სკ-ის 399-ე და 638-ე მუხლები მას ანიჭებს უფლებას მოითხოვოს შემკვეთისაგან გასამრჯელოს ნაწილი, რომელიც შეესაბამება მის ადრეულ მომსახურეობას.
მაგ: თუ ხელშეკრულება შეწყდა ვადამე, იმ საფუძვლით, რომ შემკვეთმა მენარდის დროული გაფრთხილების მიუხედავად, არ გამოცვალა უხარისხო მასალა, მენარდეს უფლება აქვს შეწყვტიოს ხელშეკრულება და მოითხოვოს გაწეული მომსახურეობის ანაზღაურება, ეს იმ შემთხვევაში როცა შემკვეთს აქვს ინტერესი იმ შესრულებისადმი, წინაამღვდეგ შემთხვევაში მენარდე ზიანის ანაზღაურებას მოითხოვს.
Keymasterშემკვეთის მიერ ხელშეკრულების მოშლისას დამდგარი ზიანი
(სუსგ. № 3კ-572-03) აღნიშნული გადაწყვეტილება ეხება ხარჯთაღრიცხვის მნიშვნელოვნად გადაჭარბების შემთხვევაში, შემკვეთის მიერ ნარდობის ხელშეკრულების მოშლას, სკ-ის 631.2-ე მუხლის საფუძველზე.
ფაქტობრივი გარემოებები: მხარეებს შორის დაიდო ორი ნარდობის ხელშეკრულება სკოლების მშენებლობის თაობაზე. ორივე ხელშეკრულების სახარჯთაღრიცხვო ღირებულება შეადგენდა 27000 აშშ დოლარს, ამ თანხიდან მენარდეს ავანსის სახით მიღებული ჰქონდა 7000 აშშ დოლარი.
მენარდეს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაოები ბოლომდე არ შეუსრულებია იმის გამო, რომ დამკვეთმა ვადაზე ადრე შეწყვიტა ხელშეკრულება.
სასამართლოს ასევე დადგენილად მიაჩნია ის გარემოება, რომ მენარდის მიერ შესრულებული სამუშაოების ღირებულება ზარალის ჩათვლით 102123 ლარს შეადგენს (ექსპერტის დასკვნა). მათ შორის ხელშეკრულების ვადაზე ადრე შეწყვეტის, მუშახელისა და მექანიზმების მოცდენის გამო მიყენებული ზიანი 28114 ლარის ტოლია. მოპასუხე მართალია, არ ეთანხმება არც შესრულებული სამუშაოების ღირებულების ექსპერტისეულ გაანგარიშებას და არც ხელშეკრულების ვადაზე ადრე შეწყვეტის გამო მიყენებული ზიანის ოდენობის განსაზღვრას, მაგრამ მას საწინააღმდეგო მტკიცებულებები არც რაიონულ სასამართლოში და არც სააპელაციო სასამართლოში არ წარუდგენია.
უზენაესი სასამართლოს განმარტება: ზემოთმითითებული გარემოებების გათვალისწინებით საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში ადგილი აქვს ხარჯთაღრიცხვის გადაჭარბების არსებობას. სკ-ს 629-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, ნარდობის ხელშეკრულებით მენარდე კისრულობს შეასრულოს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაო, ხოლო შემკვეთი ვალდებულია გადაუხადოს მენარდეს შეთანხმებული საზღაური. ამ ნორმის შინაარსიდან გამომდინარე, მოსარჩელეს უნდა შეესრულებინა ის სამუშაოები, რომელიც ხელშეკრულებაში იყო მითითებული, ხოლო შემკვეთს გადაეხადა 27000 დოლარი.
სკ-ს 631-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, თუ მენარდე მიახლოებით ხარჯთაღრიცხვას მნიშვნელოვნად გადააჭარბებს, მას შეუძლია მოითხოვოს მხოლოდ შეთანხმებული საზღაური, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც გადახარჯვის წინასწარ გათვალისწინება შეუძლებელი იყო.
მოცემულ შემთხვევაში, ვინაიდან მენარდისათვის წინასწარვე ცნობილი იყო გადახარჯვის შესაძლებლობა (იგი ტენდერში გამარჯვებული საზოგადოებაა და ხარჯთაღრიცხვა მის მიერვე შეგნებულად დაბალ ფასებში იყო გაანგარიშებული) მას უფლება არა აქვს ხარჯთაღრიცხვის მნიშვნელოვნად გადაჭარბებისათვის მოითხოვოს შეთანხმებულ საზღაურზე მეტი.
მოცემულ შემთხვევაში იმის გათვალისწინებით, რომ შემკვეთმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაოების შესრულებამდე ვადაზე ადრე შეწყვიტა ხელშეკრულება სკ-ს 633-ე მუხლის შესაბამისად, მენარდეს უფლება აქვს მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება სამუშაო ვადის სხვაგვარი გამოყენებით მიუღებელი შემოსავლისათვის, მაგრამ ეს ზიანი არ შეიძლება სცდებოდეს ხელშეკრულებით შეთანხმებულ ხარჯთაღრიცხვას, ვინაიდან ხარჯთაღრიცხვაში სხვა საკითხებთან ერთად სამუშაო ძალის გამოყენების საზღაურიც შედის.
საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოცემულ შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლომ არასწორად განმარტა სკ-ს 633-ე მუხლის პირველი ნაწილი. სააპელაციო სასამართლომ საერთოდ არასწორად გამოიყენა და განმარტა სკ-ს 394-ე მუხლის მე-2 ნაწილი და 409-ე მუხლი.
სააპელაციო სასამართლომ სწორად გამოიყენა სკ-ს 411-ე მუხლი, სწორად განმარტა იგი, მაგრამ ამ მუხლის შესაბამისად არასწორად განსაზღვრა ასანაზღაურებელი ზიანის ოდენობა. სკ-ს 411-ე მუხლის შესაბამისად, ზიანი უნდა ანაზღაურდეს არა მხოლოდ ფაქტობრივად დამდგარი ქონებრივი დანაკლისისათვის, არამედ მიუღებელი შემოსავლისათვის. მიუღებლად ითვლება შემოსავალი, რომელიც არ მიუღია პირს და რომელსაც იგი მიიღებდა ვალდებულება ჯეროვნად რომ შესრულებულიყო.
ამ ნორმის შინაარსიდან გამომდინარე, მენარდემ მოცემულ კონკრეტულ შემთხვევაში უნდა მიიღოს დანარჩენი 20000 აშშ დოლარი, რომელსაც იგი მიიღებდა, ვალდებულება ჯეროვნად რომ შეესრულებინა შემკვეთს, ანუ ვადაზე ადრე რომ არ შეეწყვიტა ხელშეკრულება (დადგენილია, რომ ავანსის სახით მენარდეს მიღებული აქვს 7000 აშშ დოლარი).
Keymasterშემკვეთის მიერ ხელშეკრულების მოშლისას დამდგარი ზიანი
(სუსგ. N-ას-307-291-2011) ეხება იმავე 636-ე მუხლიდან გამომდინარე ზიანის ანაზღაურების საკითხს, რაზეც ბოლო პოსტში ვისაუბრეთ, მოცემულ საქმეში უზენაესი სასამართლო უთითებს ზემოთ მოყვანილ გადაწყვეტილებაც.
სააპელაციო სასამართლოს განმარტება: “სამოქალაქო კოდექსის 636-ე მუხლი, აღნიშნული ნორმის გამოყენების საფუძველი არსებობს იმ შემთხვევაში, თუკი საქმეზე დგინდება მხარეთა შორის დადებული ხელშეკრულების მოშლის ფაქტობრივი გარემოება.”
უზენაესი სასამართლოს განმარტება: “საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 394-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მოვალის მიერ ვალდებულების დარღვევისას კრედიტორს შეუძლია მოითხოვოს ამით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება. საკასაციო პალატა აღნიშნავს, რომ ვალდებულების დარღვევა ზოგადი ფორმულირებაა და იგი შეიძლება სხვადასხვა ფორმით იქნეს გამოხატული, მათ შორის არაჯეროვან შესრულებაში. მტიცების ტვირთის ობიექტურად და სამართლიანად განაწილების პირობებში, როგორც ზიანის მიყენების ფაქტის, ასევე განცდილი ზიანის ოდენობის დამტკიცების ტვირთი მოსარჩელის (კრედიტორის) მახარეზეა. ამასთან, ზიანი ობიექტური მოცემულობით უნდა შეფასდეს და არა სუბიექტური დამოკიდებულებით. სამოქალაქო კოდექსის 411-ე მუხლის მიხედვით, ზიანი უნდა ანაზღაურდეს არა მხოლოდ ფაქტობრივად დამდგარი ქონებრივი დანაკლისისთვის, არამედ მიუღებელი შემოსავლისთვისაც. ამავე მუხლითაა განმარტებული მიუღებელი შემოსავალი, კერძოდ, მიუღებლად ითვლება შემოსავალი, რომელიც არ მიუღია პირს და რომელსაც იგი მიიღებდა, ვალდებულება ჯეროვნად რომ შესრულებულიყო. როგორც მოცემულ საქმეზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2010 წლის 8 ივნისის განჩინებიდან ირკვევა, საქმის ხელახლა განხილვისას, სააპელაციო სასამართლოს უნდა დაედგინა არა მხოლოდ ის, ხელშეკრულების ჯეროვან შესრულებას ჰქონდა თუ არა ადგილი, არამედ ისიც, არსებობდა თუ არა სამოქალაქო კოდექსის 411-ე მუხლით გათვალისწინებული მიუღებელი შემოსავლის დაკისრების საფუძველი (იხ.სუსგ 08.06.2010წ., ¹ას-87-82-2010).”
Keymasterშემკვეთის მიერ სამუშაოს დროულად მიუღებლობისას წარმოშობილი ზიანი
“მენარდეს შეუძლია მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება, თუ შემკვეთი არ მიიღებს შესრულებულ სამუშაოს. შემკვეთი ვალდებულია აანაზღაუროს ზიანი მაშინაც, როცა იგი არ შეასრულებს სამუშაოს შესრულებისათვის აუცილებელ მოქმედებას.” (სკ. 633.1)
მაგ: შეკვეთილი ავეჯის დასამზადებლად, შემკვეთს უნდა მიეტანა მენარდისთვის გარკვეული მასალა, ბინაში რემონტისთვის უნდა უზრუნელყო ელექტროენერგიის ჩართვა ბინაში და ა.შ.
აღნიშნული სპეციალური ნორმა, არის უფრო ზოგადი 390-ე და 391-ე მუხლების გამოძახილი, რომლის მიხედვითაც:
„კრედიტორის მიერ ვადის გადაცილებად ითვლება, თუ იგი არ იღებს მისთვის შემოთავაზებულ შესრულებას, რომლის ვადაც დამდგარია.“ (სკ. 390.1)
„თუ ვალდებულების შესასრულებლად საჭიროა კრედიტორის ესა თუ ის მოქმედება, ვადის გადაცილებად ჩაითვლება, თუ იგი ამ მოქმედებას არ ასრულებს.“ (სკ. 390.2)
„კრედიტორმა უნდა აანაზღაუროს ის ზიანი, რომელიც მიადგა მოვალეს შესრულებული ვალდებულების მიღების ვადის ბრალეული გადაცილების გამო.“ (სკ.391)
შემკვეთის მიერ შესრულების დროულად მიუღებლობის შედეგი
ზიანის ანაზღაურების ოდენობა განისაზღვრება, სამოქალაქო კოდექსის 408-ე მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული სტანდარტის მიხედვით, ანუ მენარდე უნდა აღდგეს იმ ქონებრივ მდგომარეობაში, რომელშიც იგი იქნებოდა, შემკვეთს, რომ დროულად მიეღო შესრულება.
აღსანიშნავია, რომ შემკვეთის მიერ ვადის გადაცილებისას მენარდე მხოლოდ მაშინ არის პასუხისმგებელი ვალდებულების შეუსრულებლობისათვის, თუკი შესრულება შეუძლებელი აღმოჩნდა მოვალის განზრახვის ან უხეში გაუფრთხილებლობის გამო.
მაგ: თუ შემკვეთმა არ მიიღო დროულად მენარდის მიერ დამზადებული ნივთი, ხოლო შემდგომ მენარდის უბრალო გაუფრთხილებლობის გამო დაზიანდა ეს ნივთი, მაშინ შემკვეთი ვერ მოითხოვს ვალდებულების შეუსრულებლობისათვის ზიანის ანაზღაურებას, თუმცა მას შეეძლება გავიდეს ხელშეკრულებიდან და არ გადაიხადოს მისი საფასური.
შემკვეთის მიერ ვადის გადაცილებისას მისი ბრალის მიუხედავად:
ა) იგი ვალდებულია აუნაზღაუროს მოვალეს ხელშეკრულების საგნის შენახვის გამო წარმოშობილი ზედმეტი ხარჯები, მაგ: ნარდობის საგნის შენახვის დამატებითი ხარჯები.
ბ) მას ეკისრება ნივთის შემთხვევით გაფუჭების ან დაღუპვის რისკი; მაგ: თუ შემკვეთმა დროულად არ მიიღო ნარდობის საგანი და ეს ნივთი შემთხვევითობის გამო განადგურდა, ამ შემთხვევაში იგი მაინც ვალდებული იქნება მოახდინოს ანაზღაურება.
გ) მას აღარა აქვს ფულადი ვალდებულებისათვის პროცენტის მიღების უფლება- იგი ვერ მოითხოვს პირგასამტეხლოს ან სხვა ტიპის ზიანის ანაზღაურებას.
Keymasterმენარდის მიერ ვალდებულების პირადად შესრულება
სამოქალაქო კოდექსის 372-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით:
„თუ კანონიდან, ხელშეკრულებიდან ან ვალდებულების ბუნებიდან არ გამომდინარეობს, რომ მოვალემ პირადად უნდა შეასრულოს ვალდებულება, მაშინ ეს ვალდებულება შეიძლება შეასრულოს მესამე პირმაც.“
ხოლო სამოქალაქო კოდექსის 632-ე მუხლის მიხედვით:
„მენარდემ პირადად უნდა შეასრულოს სამუშაო მხოლოდ იმ შემთხვევებში, როცა ეს გამომდინარეობს კონკრეტული გარემოებებიდან ან სამუშაოს ხასიათიდან.“
ამდენად მენარდეს შეუძლია სხვას გადაანდოს სამუშაოს შესრულება, თუ კანონიდან, მხარეთა შეთანხმებიდან ან/და სამუშაოს ხასიათიდან გამომდინარე ეს ვალდებულება მან პირადად არ უნდა შეასრულოს.
მაგ: თუ ცნობილ მხატვარს დაუკვეთეს სურათის დახატვა, მაშინ ვალდებულების ხასიათიდან გამომდინარე, იგი ვერ გადაანდობს ვალდებულების შესრულებას სხვა პირს.
მაგ: თუ მხარეები შეთანხმდნენ ნარდობის ხელშეკრულებით, რომ ვალდებულებას შეასრულებდა პირადად „ა“, მაშინ „ა“ ვერ გადაანდობს ვალდებულების შესრულებსა „ბ“-ს.
მენარდე უფლებამოსილია თავისი ვალდებულება გადაანდროს სხვა პირს ქვენარდობის ხელშეკრულებით, ან შესაძლებელია იგი შრომით ურთიერთობაში იყოს სხვა პირთან, რომელიც მისი სახელით შეასრულებს სამუშაოს, ორივე შემთხვევაში შესრულებლი სამუშაოსათვის პასუხისმგებელია მენარდე, შემკვეთის წინაშე.
სამუშაოს გადანდობის შემთხვევაში, მენარდის პასუხისმგებლობის სამართლებრივი საფუძველი, გარდა ზოგადი წესისა, რომ მენარდემ აღებული ვალდებულება უნდა შეასრულოს ჯეროვნად (სკ-ის 361.2-ე მუხლი) ასევე შეიძლება იყოს სამოქალაქო კოდექსის 396-ე მუხლის დანაწესი: (იხ. სუსგ № ას–1162–1091-2012)
„მოვალემ თავისი კანონიერი წარმომადგენლის და იმ პირთა მოქმედებისათვის, რომელთაც იგი იყენებს საკუთარ ვალდებულებათა შესასრულებლად, ისეთივე მოცულობით უნდა აგოს პასუხი, როგორც საკუთარი ბრალეული მოქმედების დროს.“
რაც შეეხება მომსახურების ხელშეკრულებას, აქაც ანალოგიური რეგულაციები მოქმედებს ამ საკითხთან დაკავშირებით, რაც ნარდობის შემთხვევაში.
Keymasterრა არის მომსახურების ხელშეკრულება?
მომსახურების ხელშეკრულების შესახებ სპეციალური რეგულაციები სამოქალაქო კოდექსში არ გვაქვს, თუმცა იგი ყველაზე ახლოს დგას თავისი არსით ნარდობის ხელშეკრულებასთან და გარდა ვალდებულებითი სამართლის ზოგადი ნორმებისა, მასზე უნდა გავრცელდეს ასევე ნარდობის ხელშეკრულების მარეგულირებელი სპეციალური ნორმებიც (სამოქალაქო კოდექსის 629-656-ე მუხლები).
ამის თაობაზე საინტერესოა უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება (№ას-223-215-2013), სადაც მომსახურების ხელშეკრულებაზე სააპელაციო და უზენაესმა სასამართლოებმა გაავრცელეს ნარდობის მარეგულირებელი ნორმები, როგორც ყველაზე უფრო მსგავსი ურთიერთობის მომწესრიგებელი ნორმები.
ორივე ხელშეკრულებაში ერთი მხარე ასრულებს სამუშაოს მეორე მხარის სასარგებლოდ, ხოლო ეს უკანასკნელი იხდის შესაბამის საფასურს. განსხვავება არის იმაში, რომ ნარდობის ხელშეკრულების საგანია მენარდის მიერ შესრულებული სამუშაოს შედეგი. მაგ: დამზადებული ნივთი, გარემონტებული ბინა, დამზადებული ვებ გვერდი. თუ არ არის შედეგი, მაშინ ნარდობის ხელშეკრულება ვერ ჩაითვლება შესრულებულად, ხოლო მომსახურების ხელშეკრულების საგანია მომსახურება, რომელსაც მატერიალური შედეგი არ გააჩნია. მაგ: კონსულტაციის გაწევა იურიდიულ საკითხებზე, სწავლება, ბაღის მოვლა, სატრანსპორტო მომსახურების გაწევა და ა.შ.
ამდენად მომსახურების ხელშეკრულების ფარგლებში ერთი მხარე (შემსრულებელი) ასრულებს გარკვეულ სამუშაოს, რომელსაც არ აქვს მატერიალური შედეგი, ხოლო მეორე მხარე (შემკვეთი) იხდის შესაბამის ანაზღაურებას. მათ შორის ურთიერთობა წესრიგდება, როგორც ზოგადი ვალდებულებითი ნორმებით, ასევე ნარდობის სპეციალური ნორმებით, თუმცა ამავდროულად აღსანიშნავია, რომ ზოგიერთი სპეციალური ნორმა თავისი საგამონაკლისო ბუნებიდან გამომდინარე, მხოლოდ ნარდობის შემთხვევაში შეიძლება იქნეს გამოყენებული, სამოქალაქო კოდექსის მე-5.3-ე მუხლიდან გამომდინარე, მაგ: სამოქალაქო კოდექსის 634-ე და 635-ე მუხლები.
Keymasterრა არის ნარდობის ხელშეკრულება?
ნარდოობის მხარეები – მენარდე და შემკვეთი, შეიძლება იყვნენ, როგორც ფიზიკური, ისე იურიდიული პირები.
ნარდობის ხელშეკრულების საგანი – ნარდობის ხელშეკრულებით მენარდე კისრულობს შეასრულოს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაო, ხოლო შემკვეთი ვალდებულია გადაუხადოს მენარდეს შეთანხმებული საზღაური.
სამუშაოს ტიპი– მენარდის მიერ შესრულებული სამუშაო სხვადასხვა ტიპის შეიძლება იყოს:
ა) ნივთების შექმნა- (მაგ: სახლის აშენება, ტანსაცმლის დამზადება, საჭმლის დამზადება და ა.შ.);
ბ) არამატერიალურ-ქონებრივი სიკეთის შექმნა ( მაგ: კომპიუტერული პროგრამის შექმნა, ვებ გვერდის შექმნა);
გ) ნივთების შეცვა/აღდგენა- (მაგ: რემონტი, შეკეთება, გადაკეთება, შეცვლა და ა.შ.);
დ) სხვა ნებისმიერი ტიპის სამუშაო, რომელსაც გააჩნია შედეგი.
ნარდოობის ხელშეკრულებისას მენარდე ქონებრივად და ორგანიზაციულად დამოუკიდებელია შემკვეთისაგან და მას არ ექვემდებარება. მენარდე სამუშაოს ასრულებს, პირადად და საკუთარი რისკით.
მაგ: მენარდე არ არის ვალდებული გაითვალისწინოს შემკვეთის მითითება, რომ გარკვეული მასალა იყიდოს კონკრეტულ ადგილას, თუ იგივე ხარისხისა და თვისებების მქონე მასალის ყიდვა მენარდეს შეუძლია სხვაგან.
ნარდოობის ხელშეკრულება შეიძლება მიზნად ისახავადეს რთული სამუშაოების შესრულებას. მაგ: მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლის აშენებას. რთული სამუშაოების შესრულებისას ნარდობის ხელშეკრულებას თან ერთვის სამუშაოთა წარმოების ტექნიკური და საპროექტო დოკუმენტაცია(ნარდობის საგნის ტექნიკური დახასიათება), გარდა ამისა ხელშეკრულების ფასის განსაზღვირსათვის საჭიროა სპეციალური დოკუმენტის-ხარჯთაღირცხვის შედგენა.
Keymasterდივიდენდის განაწილება
საქმე № ას-75-408-09
გასათვალისწინებელია ის გარემოება, რომ დივიდენდების მოთხოვნის უფლება დ. ხ-ძეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში აქვს, თუ სადავო პერიოდისათვის მოგების განაწილება საზოგადოებაში დივიდენდების გაცემის გზით განხორციელდა.
„მეწარმეთა შესახებ“ კანონის მე-8 მუხლის მიხედვით შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებასა და სააქციო საზოგადოებაში პარტნიორთა კრების გადაწყვეტილებით შეიძლება დადგინდეს წლიური და შუალედური მოგების დივიდენდების სახით განაწილება. ამდენად, დივიდენდების გაცემა საწარმოს საქმიანობის ჩვეულებრივი პროცესი კი არ არის, არამედ განსაკუთრებული შემთხვევაა, რომელიც შესაბამისი პროცედურის დაცვით ხორციელდება.
დივიდენდის გაცემის საფუძველი შეიძლება იყოს საწარმოში მოგების არსებობა და პარტნიორთა კრების გადაწყვეტილება პარტნიორებზე დივიდენდების გაცემის შესახებ. დივიდენდის სავალდებულო რეჟიმში მხოლოდ ერთ პარტნიორზე გაცემა საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული არ არის.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 102-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებანი, რომლებზედაც იგი ამყარებს თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს. დ. ხ-ძეს იმის დამასატურებელი რაიმე მტკიცებულება, რომ 2001-2007 წლებში შპს „საირხეში“ დივიდენდების გაცემა მოხდა, სასამართლოსათვის არ წარუდგენია.
მოსარჩელე ცდილობდა დაემტკიცებინა, თუ რა ოდენობის მოგება შეიძლებოდა ჰქონოდა საწარმოს მისი საქმიანობის განხორცილებისას და ამ მოგებიდან დივიდენდები განესაზღვრა, თუმცა ის არ უთითებდა, რომ ამ ოდენობის მოგება რეალურად დაფიქსირდა საწარმოს ბუღალტრულ დოკუმენტებში ან დივიდენდების განაწილება მოხდა პარტნიორთა შორის.
დ. ხ-ძეს დივიდენდის მოთხოვნის უფლება მხოლოდ იმ შემთხვევაში ექნებოდა თუ დამტკიცდებოდა, რომ შპს „საირხეს“ პარტნიორთა კრების გადაწყვეტილებით მოხდა დივიდენდების განაწილება და მას, როგორც პარტნიორს, მისი წილის პროპორციული თანხა არ გაუნაწილეს, ან თუ ის მოითხოვს პარტნიორთა კრების მოწვევას და საწარმოს პარტნიორთა კრება მიიღებს გადაწყვეტილებას დივიდენდების განაწილების თაობაზე.
-
AuthorPosts