[BLH]

მარჩენალისთვის გადაცემული ქონების გასხვისების დაუშვებლობა

 

მარჩენლი მართალია საკუთრების უფლებას იძენს მისთვის გადაცემულ ქონებაზე, თუმცა სარჩენის გარდაცვალებამდე, მისი საკუთრების უფლება სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულების საგანზე არის შეზღუდული ფორმით, კერძოდ:

 

„სარჩენის სიცოცხლეში მარჩენალს უფლება არა აქვს გაასხვისოს, დააგირაოს ან სხვაგვარად დატვირთოს გადაცემული ქონება სარჩენის წერილობითი თანხმობის გარეშე. მარჩენალის ვალების გამო გადახდევინების მიქცევა ამ ქონებაზე დაუშვებელია.“

 

ამავდროულად კანონმდებელი ანიჭებს სარჩენს უფლებას დატვირთოს მარჩენალისთვის გადაცემული უძრავი ქონება იპოთეკით, მოთხოვნების უზრუნველსაყოფად.

 

[BLH]

სადაზღვევო ხელშეკრულების ბუნება

დაზღვევის ხელშეკრულება ორმხრივი, სასყიდლიანი, რეალური ხელშეკრულებაა.

საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ  დაზღვევის ხელშეკრულება ორმხრივ მავალდებულებელი და სასყიდლიანი ხელშეკრულებაა, “რაც იმას ნიშნავს, რომ დამზღვევი მოვალეა გადაიხადოს სადაზღვევო შენატანი, ხოლო მზღვეველი მოვალეა აანაზღაუროს სადაზღვევო შემთხვევის დადგომით მიყენებული ზიანი. (№ას-1165-1110-2014)“

“სააპელაციო სასამართლომ განმარტა, რომ დაზღვევის ხელშეკრულება არის რეალური ხელშეკრულება. მხარეთა უფლება-მოვალეობები წარმოიშობა მხოლოდ მზღვეველის მიერ გაცემული დაზღვევის დამადასტურებელი საბუთის საფუძველზე სადაზღვევო შენატანის გადახდის შემდეგ; ამდენად, დაზღვევის სამართლებრივი ურთიერთობის დაწყება დაკავშირებულია არა მარტო დაზღვევის ხელშეკრულების დადებასთან, არამედ სადაზღვევო პრემიის გადახდასთანაც. (№ას-85-81-2013 )“

[BLH]

ექსპედიციის ხელშეკრულების ვადები

 

ექსპედიციის ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს გრძელვადიანი ხელშეკრულების სახით, რომლის ფარგებშიც არაერთჯერადი სახის მომსახურების გაწევა ხდება,  ან ერთჯერადი ხელშეკრულება, რომლის საგანია ერთჯერადი მოქმედების განხორციელება.

 

შემკვეთის ვალდებულება

 

შემკვეთი უხდის პროვიზიას (მომსახურების საფასურის) ექსპერიდტორს, რომელიც განისაზღვრება მხარეების მიერ. პროვიზიისგან უნდა განვასხვაოთ აუცილებელი ხარჯები (მაგ: გადაზიდვის საზღაური, ტვირთის გადატვირთვა-გადმოტვირთვის, გადასხადების გადახდისა და მიბარების ხარჯები).

 

 

[BLH]

რას წარმოადგენს ექსპედიციის ხელშეკრულება?

 

ექსპედიციის ხელშეკრულების დანიშნულებაა,  ტვირთის ერთი ადგილიდან მეორე ადგილზე გადაზიდვასთან დაკავშირებული პროცესის ორგანიზება და განხორციელება, ექსპედიტორის მიერ. შესაბამისად ტვირთის გამგზავნი და მიმღები თავისუფლდებიან გადაზიდვასთან დაკავშირებული მოქმედებებისგან.

 

ამდენად, ექსპედიციის ხელშეკრულებით ექსპედიტორი თავისი სახელით და შემკვეთის ხარჯზე ახორციელებს ტვირთის გადაზიდვასთან დაკავშირებულ მოქმედებებს, თუმცა ექსპედიტორი შეიძლება არ იყოს ტვირთის გადამზიდველი და შესაბამისად მას მხოლოდ ტვირთის გადაზიდვის ორგანიზების ვალდებულება ჰქონდეს.

მაგ: ექსპედიტორს შეიძლება დაეკისროს, რომ თავისი სახელით, მაგრამ შემკვეთის ინტერესებისათვის გააფორმოს გადაზიდვის ხელშეკრულება გადამზიდველთან.

 

ექსპერდიციის ხელშეკრულების მხარეები (ექსპერიდტორი და შემკვეთი)

 

შემკვეთი შეიძლება იყოს ნებისმიერი პირი -ძირითადად ტვირთის გამგზავნი და მიმღები, ასევე მისი მესაკუთრე. ექსპედიტორი ასევე შეიძლება იყოს ნებისმიერი პირი.

 

სატრანსპორტო ექსპედიციის ხელშეკრულების საგანი

 

ექსპედიციის ხელშეკრულების საგანს წარმოადგენს ტვირთის გადაზიდვის ორგანიზებასთან დაკავშირებული მომსახურება, რომელიც შეიძლება იყოს, როგორც ტვირთის გადაზიდვის უზრუნველყოფა, მათ შორის გადაზიდვის ხელშეკრულების დადება ტვირთის გადამზიდველთან, ასევე დამატებითი მოქმედებები, როგორიცაა შესაბამისი საჭირო დოკუმენტაციის მიღება, საბაჟო და სხვა ფორმალობების შესრულება, ტვირთის რაოდენობისა და მდგომარეობის შემოწმება, გადმოტვირთვა/გადატვირთვა, ტვირთის მიღება დანიშნულების ადგილზე და ა.შ.

[BLH]

დაზღვევის ხელშეკრულების არსებითი პირობები

• დაზღვევის ობიექტი (ინტერესი)-პირის ქონება, სიცოცხლე, ჯანმრთელობა.

• დაზღვევის საგანი– მზღვეველის მიერ დამზღვევისათვის სადაზღვეო შემთხვევის დადგომით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების უზრუნველყოფა.

• სადაზღვეო რისკი – საფრთხე, რომლისაგანაც დაზღვეულია სადაზღვეო ურთ.-ის ობიექტი. მაგ: ავარიისგან დაზღვევის რისკია- ავარია.

რისკი არის სამომავლო და უცნობი მოვლენა, რომლის განსაზღვრა აუცილებელია ხელშეკრულებაში. რისკი შეიძლება საერთოდ არ განხორციელდეს ხელშეკრულების მოქმედების ფარგლებში.

დაზღვევა არ უზრუნველყოფს იმ ზარალის ანაზღაურებას, რომლის დადგომაც უეჭველი და გარდაუვალია.

• სადაზღვეო თანხა– დაზღვევის ხელშეკრულებით მზღვეველი მოვალეა გადაუხადოს დამზღვევს სადაზღვეო შემთხვევის დადგომის შემდეგ სადაზღვეო საზღაური, რომელიც გამოიანგარიშება სადაზღვეო თანხის ფარგლებში.

სადაზღვეო თანხა წარმოადგენს ფულად თანხას, რომლის ფარგლებშიც დაზღვეულია დაზღვვის ობიექტი. მისი შეთანხმება ხდება მხარეთა შეთანხმებით.

• სადაზღვეო საზღაურის გამოანგარიშების წესი– არსებობს სადაზღვეო საზღაურის გამოანგარიშების ორი სისტემა:

ა) პირველი რისკის სისტემა – ამ დროს მხარეები თანხმდებიან სადაზღვეო შემთხვევით მიყენებული ზიანის სრული მოცულობით ანაზღაურებაზე სადაზღვეო თანხის ფარგლებში. თუ ზიანი მეტია სადაზღვეო თანხაზე, გადაჭარბებული ზიანი არ ანაზღაურდება.

ბ) პროპორიცული სისტემა– გათვალისწინებული უნდა იქნეს სადაზღვეო შეფასება, სადაზღვეო თანხა და ზარალის ოდენობა.

მაგ: „ა“-ს სახლი შეფასებულია 20.000 დოლარად. იგი დაზღვეულია 10.000 დოლარის სადაზღვეო თანხის ფარგლებში, სადაზღვეო შემთხვევით მიყენებულმა ზიანმა შეადგინა 5.000 დოლარი.

ამ შემთხვევაში ზიანის ანაზღაურება მოხდება მხოლოდ 2500 დოლარის ფარგლებში. ზიანის მოცულობის განსაზღვრისათვის აუცილებელია ზიანის გამრავლება სადაზღვეო თანხაზე და ნამრავლის გაყოფა სახლის ღირებულებაზე.

• სადაზღვეო შესატანის გადახდის წესი (პრემიის) და პირობები-

სადაზღვეო შესატანი (პრემია)- განისაზღვრება მხარეების შეთანხმებით, დაზღვევის პირობების შესაბამისად.

მყარად დადგენილი სადაზღვეო თანხა ეს არის თანხა, რომელზეც წინასწარ არიან მხარეები შეთანხმებულნი და რომელსაც მზღვეველი გასცემს სადაზღვეო შემთხვევის დროს. მაგ: პირის გარდაცვალებისათვის მყარი სადაზღვეო თანხად განისაზღვრა 10 მილიონი ლარი. თუ პირი გარდაიცვლება, შესაბამისად დადგება სადაზღვეო შემთხვევა და მზღვეველი ვალდებული იქნება გადაიხადოს აღნიშნული თანხა.

შესაძლებელია მზღვეველს დაეკისროს არა თანხის გადახდა, არამედ გარკვეული მოქმედების განხორციელება, მაგ: პირის გარდაცვალების შემთხვევაში მისი ავადმყოფი მშობლის მზრუნველობა და  ა.შ.

[BLH]

რა არის დაზღვევა?

დაზღვევა არის ფიზიკური და იურიდიული პირების ქონებრივი და არაქონებრივი ინტერესების დაცვის უზრუნველყოფის საშუალება.

დაზღვევასთან დაკავშირებული სამართლებრივი საკითხები რეგულირდება, როგორც სამოქალაქო კოდექსით, ასევე საქართველოს კანონით დაზღვევის შესახებ.

დაზღვევის ხელშეკრულების მხარეები

დამზღვევი– ნებისმიერი ფიზიკური/იურიდიული პირი.

მზღვეველი– იურიდიული პირი, რომელსაც გააჩნია ლიცენზია სადაზღვეო საქმიანობისათვის.

დაზღვევის ობიექტი

დაზღვევის ობიექტი შეიძლება იყოს ნებისმიერი ქონებრივი ან პირადი არაქონებრივი ინტერესი, რომელიც არ ეწინააღმდეგება საქართველოს კანონმდებლობას, მათ შორის:

ა) დაზღვევა, დაკავშირებული დაზღვეულის სიცოცხლესთან, ჯანმრთელობასთან, შრომისუნარიანობასთან, საპენსიო უზრუნველყოფასთან და სხვა პირად ინტერესებთან (პირადი დაზღვევა);

ბ) დაზღვევა, დაკავშირებული ქონების ფლობასთან, განკარგვასთან და ქონებით სარგებლობასთან (ქონების დაზღვევა);

გ) დაზღვევა, დაკავშირებული დაზღვეულის მიერ მესამე (ფიზიკური ან იურიდიული) პირისათვის ან მისი ქონებისათვის მიყენებულ ზიანთან (პასუხისმგებლობის დაზღვევა).

[BLH]

ვინ შეიძლება იყოს დაინტერესებული პირი?

 

მიწის ლეგალიზაციით დაინტერესებული პირი  არის :

 

ა) ფიზიკურის პირი ან მისი სავარაუდო მემკვიდრე ან უფლებამონაცვლე, რომელიც მართლზომიერად ფლობს  ან რომელმაც თვითნებურად დაიკავა სახელმწიფო საკუთრების სასოფლო ან არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი, რომელზედაც განთავსებულია საცხოვრებელი სახლი ან არასაცხოვრებელი დანიშნულების შენობა;

 

ბ)კერძო სამართლის იურიდიული პირი, რომელმაც მის საკუთრებაში ან მართლზომიერ მფლობელობაში არსებული მიწის ნაკვეთის მომიჯნავედ თვითნებურად დაიკავა მიწის ნაკვეთი, რომელზედაც განთავსებულია არასაცხოვრებელი დანიშნულების შენობა,

 

გ) კერძო სამართლის იურიდიული პირი ან კანონით გათვალისწინებული სხვა ორგანიზაციული წარმონაქმნი ან მისი უფლებამონაცვლე, რომელიც მართლზომიერად ფლობს სახელმწიფო საკუთრების სასოფლო ან არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთს მასზე განთავსებული შენობა-ნაგებობით ან მის გარეშე და რომელსაც ამ კანონით დადგენილი წესით სურს მასზე საკუთრების უფლების მოპოვება,

 

დ) ის ფიზიკური პირი ან კერძო სამართლის იურიდიული პირი ან სხვა ორგანიზაციული წარმონაქმნი, რომელმაც სახელმწიფო საკუთრების სასოფლო ან არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთით მოსარგებლისაგან საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით შეიძინა/მოიპოვა ამ მიწის ნაკვეთზე განთავსებულ შენობა-ნაგებობაზე საკუთრების უფლება;

 

 

 

[BLH]

რა ნიშნავს მართლზომიერ მფლობელობაში არსებული მიწა?

მართლზომიერ მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებული მიწა არის სახელმწიფო საკუთრების სასოფლო ან არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი მასზე განთავსებული შენობა-ნაგებობით  ან მის გარეშე, რომელზედაც დაინტერესებულ პირს მფლობელობის უფლება წარმოეშვა ამ კანონის ამოქმედებამდე, ასევე ტექნიკური ინვენტარიზაციის არქივში აღრიცხული, 1994 წლამდე თვითნებურად დაკავებული მიწა.

რა არის თვითნებურად დაკავებული მიწის ნაკვეთი?

თვითნებურად დაკავებული მიწა არის  ზემოთ მითითებული კანონის ამოქმედებამდე ფიზიკური პირის მიერ თვითნებურად დაკავებული სახელმწიფო საკუთრების სასოფლო ან არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი, რომელზედაც განთავსებულია საცხოვრებელი სახლი ან არასაცხოვრებელი დანიშნულების შენობა.

ასევე დაინტერესებული ფიზიკური პირის საკუთრებაში ან მართლზომიერ მფლობელობაში არსებული მიწის ნაკვეთის მომიჯნავე, თვითნებურად დაკავებული მიწის ნაკვეთი (შენობით ან მის გარეშე), რომლის ფართობიც ნაკლებია საკუთრებაში ან მართლზომიერ მფლობელობაში არსებული მიწის ნაკვეთის ფართობზე.

ასევე კერძო სამართლის იურიდიული პირის საკუთრებაში ან მართლზომიერ მფლობელობაში არსებული მიწის ნაკვეთის მომიჯნავე, თვითნებურად დაკავებული მიწის ნაკვეთი, რომელზედაც განთავსებულია არასაცხოვრებელი დანიშნულების შენობა (აშენებული), რომლის ფართობიც ნაკლებია საკუთრებაში ან მართლზომიერ მფლობელობაში არსებული მიწის ნაკვეთის ფართობზე და რომელიც საკუთრების უფლების აღიარების მოთხოვნის მომენტისათვის სახელმწიფოს მიერ არ არის განკარგული.

შენობა – სამშენებლო მასალებისა და ნაკეთობებისგან შექმნილი კონსტრუქციული სისტემა, რომელიც გრუნტთან უძრავად არის დაკავშირებული, ქმნის გადახურულ სივრცეს და შემოსაზღვრულია კედლებით, კოლონებით ან/და სხვა შემომზღუდავი კონსტრუქციებით, გარდა დროებითი შენობისა;

დროებითი შენობა – ანაკრები ელემენტებისაგან შედგენილი, ასაწყობ-დასაშლელი ან/და მობილური სისტემა, რომელიც მიწასთან დაკავშირებულია საკუთარი წონით ან/და მშრალი არამონოლითური ჩამაგრებით და რომელსაც არ გააჩნია მიწისქვეშა სათავსები.

[BLH]

რა არის მიწის ლეგალიზაცია?

მიწის ლეგალიზაცია არის მართლზომიერ მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ, აგრეთვე თვითნებურად დაკავებულ სახელმწიფო საკუთრების მიწაზე ფიზიკური, კერძო სამართლის იურიდიული პირების ან  სხვა ორგანიზაციული წარმონაქმნების საკუთრების უფლების აღიარება.

რას გულისხმობს საკუთრების უფლების აღიარება?

საკუთრების უფლების აღიარება არის ფიზიკური ან კერძო სამართლის იურიდიული პირისათვის ან კანონით გათვალისწინებული სხვა ორგანიზებული წარმონაქმნისათვის (შემდგომში დაინტერესებული პირები) სახელმწიფო საკუთრების სასოფლო ან არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთის, მასზე განთავსებული შენობა-ნაგებობით ან მის გარეშე, ამ კანონითა და საქართველოს მთავრობის შესაბამისი დადგენილებით დამტკიცებული ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების წესით განსაზღვრული პირობებისა და პროცედურის შესაბამისად საკუთრებაში სასყიდლიანი ან უსასყიდლო ფორმით გადაცემა.

[BLH]

მიწის ლეგალიზაციასთან  დაკავშირებულ საკითხების განხილვა გვექნება ძირითადად ორი ნორმატიული აქტიდან:

1. საქართველოს კანონი ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ;

2. საქართველოს პრეზიდენტის 2007 წლის  15 სექტემბრის ბრძანებულება N-525

[Author]

Posts