[BLH]

პარტნიორის გარიცხვა საზოგადოებიდან (2008-2010 წლების პრაქტიკა) 

(N-ას-185-176-2010)

„სააპელაციო სასამართლომ მიუთითა „მეწარმეთა შესახებ“ კანონის მე-9¹ მუხლის მე-7 პუნქტზე, რომლის თანახმად, ყველა გადაწყვეტილება, რომელთა მნიშვნელობა სცილდება საზოგადოების ჩვეულებრივ საქმიანობას, მოითხოვს ყველა პარტნიორის მონაწილებით ჩატარებული კრების გადაწყვეტილებას. პარტნიორთა კრებამ გადაწყვიტა საზოგადოებიდან პარტნიორის გარიცხვის საკითხი, რომელიც აშკარად სცილდებოდა საზოგადოების ჩვეულებრივ საქმიანობას, და შესაბამისად მოითხოვდა ყველა პარტნიორის მონაწილეობით ჩატარებულ პარტნიორთა კრებაზე ხმათა უმრავლესობით მიღებულ გადაწყვეტილებას. „

ძალიან მნიშვნელოვანია, როგორ უნდა გადაწყდეს სიტუაცია, როცა პარტნიორთა შორის ურთიერთობა ძალიან დაიძაბება და მათ აღარ შეუძლიათ მშვიდობიან თანასაქმიანობა. ასეთ შემთხვევაში სასამართლო პრაქტიკას თუ მოვუხმობთ შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ ასეთ ვითარებაში პარტნიორის გარიცხვა არ დაიშვება, რადგან მას შეუძლია მინდობილობის საფუძველზე წარმომადგენლის დანიშვნით განახორციელოს თავისი უფლებამოსილებები.

(Nას-812-1099-09)

„სააპელაციო პალატამ მიიჩნია, რომ საზოგადოებიდან პარტნიორის გარიცხვა უკიდურესი ღონისძიებაა, რაც დასაშვებია მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევაში და იგი უნდა ეფუძნებოდეს გასარიცხი პარტნიორის კანონისა და საზოგადოების ინტერესების აშკარად საწინააღმდეგო ქმედებას.

პარტნიორთა შორის უთანხმოება და სერიოზული დაპირისპირება თავისთავად არასახარბიელო და შესაძლებელია, უარყოფითად იმოქმედოს საზოგადოების საქმიანობაზე, მაგრამ აღნიშნული ვერ ჩაითვლება პარტნიორებს შორის შემდგომი საქმიანობისა და თანამშრომლობის შეუძლებლობად, შესაბამისად, ვერც პარტნიორის გარიცხვის საფუძველი ვერ გახდება, რადგან ასეთი გარემოება პარტნიორის მონაწილეობის შესაძლებლობას საზოგადოების მართვაში არ გამორიცხავს და ასეთ შემთხვევაში, პარტნიორს შეუძლია თავისი უფლებამოსილება განახორციელოს წარმომადგენლის მეშვეობითაც. „

[BLH]

პარტნიორის გარიცხვა საზოგადოებიდან (2002-2007 წლების პრაქტიკა)

ას-614-951-07, 12/10/2007   

„წარმოდგენილი დავის საგანია სამეწარმეო საზოგადოებიდან პარტნიორის გარიცხვის წესის დარღვევის გამო საწესდებო კაპიტალში გარიცხული პარტნიორის წილის დანარჩენ პარტნიორებზე გადანაწილების კანონიერება. აღნიშნულ საკითხზე კი არსებობს სასამართლოს მიერ ჩამოყალიბებული პრაქტიკა, რომლის მიხედვით პარტნიორის საზოგადოებიდან გარიცხვისათვის მხოლოდ პარტნიორთა კრების გადაწყვეტილება საკმარისი არ არის. პარტნიორის გარიცხვის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების შემდეგ საზოგადოებამ სარჩელით უნდა მიმართოს სასამართლოს, რომელიც სასარჩელო წესით განიხილავს სადავო საკითხს და მხოლოდ მითითებული სარჩელის დაკმაყოფილების შემთხვევაშია შესაძლებელი საზოგადოებიდან გარიცხული პარტნიორის წილის დანარჩენ პარტნიორებს შორის განაწილება.“

 (ას-777-1040-05)

„მეწარმეთა შესახებ“ კანონის მე-15.1 მუხლის თანახმად პრეტენზიების ხანდაზმულობის ვადა არის ხუთი წელი მათი წარმოშობიდან, საზოგადოების ლიკვიდაციიდან ან პარტნიორის გასვლიდან, თუ კანონი სხვა რამეს არ განსაზღვრავს. მე-15.2 მუხლში მითითებული გასაჩივრების ორთვიანი ვადა შეეხება საზოგადოების ჩვეულებრივ საქმიანობას, ხოლო ისეთ საკითხზე გადაწყვეტილების გასაჩივრებისას, როგორიცაა პარტნიორის გარიცხვა საზოგადოებიდან, გამოყენებული უნდა იყოს არა გასაჩივრების ორთვიანი, არამედ ხუთწლიანი ვადა.

3კ/1244-02, 21/03/2003

“პარტნიორთა კრების გადაწყვეტილება პარტნიორის გარიცხვის შესახებ თავისთავად არ იწვევს მის გარიცხვას საზოგადოებიდან. ეს არის საფუძველი, რათა საზოგადოებამ სარჩელით მიმართოს სასამართლოს პარტნიორის გარიცხვის შესახებ. საბოლოო გადაწყვეტილებას საზოგადოებიდან პარტნიორის გარიცხვის შესახებ იღებს სასამართლო. ეს წესი გამოიყენება მაშინაც, როცა საზოგადოების წესდება პირდაპირ ითვალისწინებს პარტნიორის გარიცხვის უფლებას. საზოგადოებიდან პარტნიორის გარიცხვის გამო წარმოებულ დავაში მოსარჩელე არის საზოგადოება, ხოლო მოპასუხე – გასარიცხი პარტნიორი.

სსკ-ს 310-ე მუხლის თანახმად სასაართლო საწარმოსა და კავშირის რეგისტრაციის შესახებ საქმეებს განიხილავს უდავო წარმოების წესით. უდავო წარმოების წესით ხდება იმ ფაქტების რეგისტრაცია, რომელიც დავას არ იწვევს. პარტნიორის გარიცხვა საწარმოდან წარმოადგენს დავის ობიექტს, სადავო საკითხს, რომელიც წილის მესაკუთრის უფლებების განხორციელებასთან არის დაკავშირებული, ამიტომ პარტნიორის საწარმოდან გარიცხვა ვერ იქნება განხილული და რეგისტრირებული, როგორც უდავო ფაქტი. პირმა, რომელსაც სურს, რომ პარტნიორის გარიცხვა დაფიქსირდეს, აისახოს სამეწარმეო რეესტრში, სასამართლოს უნდა მიმართოს სასამართოში საქმეთა განხილვის საერთო სასარჩელო წესით. “

3კ/1016-01, 25/01/2002

“საზოგადოებიდან პარტნიორის გარიცხვის საქმეზე მოპასუხე არის საზოგადოება და არა პარტნიორი, თუნდაც პარტნიორს საზოგადოებაში წილთა უმრავლესობა ჰქონდეს და რეალურად შეეძლოს პარტნიორთა გადაწყვეიტილებაზე გავლენის მოხდენა. პარტნიორის გარიცხვის საკითხს წყვეტს საზოგადოების პარტნიორთა კრება, რომლის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება წარმოადგენს საზოგადოების გადაწყვეტილებას. საქმეზე, რომელზედაც იხილება საზოგადოების გადაწყვეტილების კანონიერების საკითხი, მოპასუხე საზოგადოების პარტნიორი ვერ იქნება.”

ას-123-433-04, 11/05/2004

“სასამართლომ მიიჩნია, რომ საზოგადოებიდან გარიცხვა არ მომხდარა „მეწარმეთა შესახებ“ კანონის 3.5. მუხლის შესაბამისად, კერძოდ, გარიცხულ პარტნიორს არ ჩაბარებია პარტნიორთა გაფრთხილება შესატანის შეტანის თაობაზე სათანადო ვადის მითითებით.

[BLH]

საწარმოს კრების ოქმის გაუქმება

(ას-1007-1205-08)

“საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ მოცემულ შემთხვევაში მოსარჩელეთა პრეტენზია მიმართულია შპს ფირმა «კ-ის» გამგეობის კრების იმ გადაწყვეტილებებზე, რომლითაც შეილახა მათი, როგორც აქციონერთა ქონებრივი უფლებები, ვინაიდან აქცია წარმოადგენს საკუთრების ობიექტს და, შესაბამისად, მასზე უფლება დაცულია საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლით. ამდენად, აქციონერები პრეტენზიას აცხადებდნენ არა კრების ჩატარების კანონიერებაზე, არამედ ამ კრების მიერ მიღებული გადაწყვეტილებებით მათი უფლებების უხეშ დარღვევაზე.

შესაბამისად, ასეთ შემთხვევაში გამოყენებულ უნდა იქნეს «მეწარმეთა შესახებ» საქართველოს კანონის მე-15 მუხლის არა 1-ელი, არამედ მე-2 ნაწილი, როგორც ეს იქნა მითითებული ანალოგიური საქმეებზე, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2003 წლის 17 ივლისის ¹3კ/1209-02 და 2006 წლის 24 მარტის ¹ას-474-788-05 განჩინებებით.

«მეწარმეთა შესახებ» კანონის 1.1 მუხლი განსაზღვრავს ამ კანონის მოქმედების სფეროს. კანონი არ არეგულირებს მთლიანად სამეწარმეო საქმიანობას და მასთან დაკავშირებულ ყველა ურთიერთობას. «მეწარმეთა შესახებ» კანონი შემოიფარგლება მხოლოდ სამეწარმეო საქმიანობის მონაწილეთა მოწყობის, ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმების განსაზღვრითა და მასთან დაკავშირებული საკითხებით. აქედან გამომდინარე, მე-15 მუხლის მეორე ნაწილში მითითებული ხანდაზმულობის ვადა ძირითადად დაკავშირებულია «მეწარმეთა შესახებ» კანონის დანაწესების საფუძველზე განსაზღვრული კრების მოწვევისა და ოქმის შედგენის პროცედურულ საკითხებზე პრეტენზიების წარდგენასთან. განსახილველ შემთხვევაში მოსარჩელეები სადავოდ მიიჩნევენ არა სამეწარმეო საქმიანობიდან გამომდინარე სამართლებრივ ურთიერთობას, არამედ სამოქალაქო-სამართლებრივ ურთიერთობას, კერძოდ, სარჩელის მოთხოვნა (დავის საგანი) ქონებრივი ხასიათისაა და მოსარჩელეები  სააქციო საზოგადოების აქციონერები, ითხოვენ დარღვეული ქონებრივი უფლებების აღდგენას არაუფლებამოსილი პირის (გამგეობის) მიერ დადებული გარიგების (გადაწყვეტილების) საფუძველზე განხორციელებული აქციების არაკანონიერად გადაცემის გაუქმებას. სამოქალაქო კოდექსის 130-ე მუხლის თანახმად, ხანდაზმულობა იწყება მოთხოვნის წარმოშობის მომენტიდან. მოთხოვნის წარმოშობის მომენტად ჩაითვლება დრო, როცა პირმა შეიტყო ან უნდა შეეტყო უფლების დარღვევის შესახებ.”

[BLH]

განსხვავება უძრავ და მოძრავ ნივთებზე საკუთრების უფლების შეძენის შესახებ

 

(უზენაესი სასამართლოს განმარტება სუსგ N-ას-764-718-2012)

 

სანივთო სამართალი განსხვავებულად აწესრიგებს მოძრავ და უძრავ ნივთებზე, როგორც საკუთრების ვარაუდს, ასევე საკუთრების გადასვლის წესს. კერძოდ, მოძრავ ნივთებთან დაკავშირებით საკუთრების პრეზუმფცია ვლინდება მფლობელობიდან, ხოლო უძრავ ნივთებთან დაკავშირებით – საჯარო რეესტრიდან. მოძრავ ნივთებზე საკუთრების გადასვლა უფრო გამარტივებულია, იგულისხმება გარიგების ფორმის თავისუფლება და ნივთზე მფლობელობის გადაცემა შემძენისათვის, ხოლო უძრავ ნივთებთან დაკავშირებით საკუთრების გადასვლისათვის აუცილებელია გარიგების წერილობითი ფორმით დადება და შემძენის რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში. მოძრავი ნივთების სამოქალაქო ბრუნვა უფრო გაიოლებულია და დაკავშირებულია მეტ რისკთან, ვიდრე ეს უძრავი ნივთებთან მიმართებაში ხდება. მფლობელობა უფრო ნაკლებად იცავს კეთილსინდისიერ შემძენს, ვიდრე საჯარო რეესტრის რეგისტრაცია.

 

შემძენის კეთილსინდისიერება უკავშირდება სუბიექტურ ფაქტორს და არა ობიექტურს. ამასთან, კეთილსინდისიერება არსებობს უფლების წარმოშობამდე. ამ თვალსაზრისით თუ შევადარებთ სამოქალაქო კოდექსის 185-ე და 187-ე მუხლებს, აშკარად დავინახავთ განსხვავებას. კერძოდ, კოდექსის 187-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, კეთილსინდისიერად არ ჩაითვლება შემძენი, თუ მან იცოდა ან უნდა სცოდნოდა, რომ გამსხვისებელი არ იყო მესაკუთრე. ხოლო 185-ე მუხლის თანახმად, შემძენის ინტერესებიდან გამომდინარე, გამსხვისებელი ითვლება მესაკუთრედ, თუ იგი ასეთად არის რეგისტრირებული საჯარო რეესტრში, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა შემძენმა იცოდა, რომ გამსხვისებელი არ იყო მესაკუთრე. ამდენად, მოძრავი ნივთების შემთხვევაში, შემძენის კეთილსინდისირების შემოწმების არეალი უფრო ფართოა ვიდრე უძრავი ნივთების შემთხვევაში. მოყვანილი მსჯელობიდან შეიძლება დავასკვნათ, რომ საქმე არ გვაქვს კანონის ხარვეზთან, ასევე სახეზე არ არის არსობრივად ერთნაირის მიმართ არათანაბარი მოპყრობა.

 

[BLH]

საჯარო რეესტრის დანიშნულება და უძრავი ნივთის კეთილსინდისიერი შემძენი

 

(წყარო: უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებები №ას-189-182-2013 , №ას-764-718-2012)

 

საჯარო რეესტრის უმთავრესი დანიშნულებაა სწორად ასახოს რეგისტრაციას დაქვემდებარებული ყოველგვარი უფლება, მათ შორის საკუთრების უფლება და მათი მდგომარეობა. საჯაროობის პრინციპი კი გულისმობს იმას, რომ რეგისტრაციის მომენტიდან იძენს ამგვარი უფლება იურიდიულ ძალას მესამე პირებისათვის. კანონმდებლობა უშვებს საჯარო რეესტრის სისწორის პრეზუმფციას, რაც ნიშნავს იმას, რომ მესამე პირებისათვის რეესტრის ჩანაწერები ითვლება სწორად, ვიდრე არ დამტკიცდება მათი უზუსტობა. ამდენად საჯარო რეესტრი ერთის მხრივ სამოქალაქო ბრუნვის გარანტის ფუნქციას ასრულებს, ხოლო მეორეს მხრივ იგი სრულ კონსესუსშია სამოქალაქო ბრუნვაში დამკვიდრებულ ნდობისა და კეთილსინდისიერების პრინციპთან.

 

სკ-ს 312-ე მუხლი უსვამს ხაზს საჯარო რეესტრის უტყუარობისა და სისრულის პრეზუმფციას, როგორც მესამე პირთა დაცვის საშუალებას, ამასთან, უშვებს საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულ უფლებაში ხარვეზის შესაძლებლობას, თუმცა, მიუხედავად ამისა, იცავს ისეთ შემძენს, რომელიც ამ ფაქტის მიმართ კეთილსინდისიერია.

 

მყიდველის კეთილსინდისიერების საკითხს მხოლოდ მაშინ შეიძლება ჰქონდეს არსებითი მნიშვნელობა დავის გადაწყვეტისათვის,  თუ თავად გარიგება, რომელიც სადავოა არის ბათილი, მაგრამ შემძენი კეთილსინდისიერია.

 

აღნიშნული კონფლიქტი კანონმდებელმა სამოქალაქო კოდექსის 185-ე და 312-ე მუხლების მიხედვით, შემძენის სასარგებლოდ გადაწყვიტა, რაც ნიშნავს იმას, რომ მესაკუთრეს აქვს უფლება შესაბამისი საზღაური მოითხოვოს არამართლზომიერი გამსხვისებლის მიმართ, ხოლო კეთილსინდისიერ შემძენს უნარჩუნდება საკუთრების უფლება.

 

რა თქმა უნდა საჯარო რეესტრის სამსახურს, როგორც ადმინისტრაციულ ორგანოს ევალება დაარეგისტრიროს ნივთსა და არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეზე ნამდვილი, კანონიერ საფუძველზე წარმოშობილი უფლებები, თუმცა, რეესტრის სამსახურის მიერ განხორციელებული ადმინისტრაციული წარმოება არ გამორიცხავს შეცდომის დაშვების ალბათობას. შესაბამისად, თუ გავიზიარებდით იმ მსჯელობას, რომლის თანახმადაც, რეესტრის სისწორის პრეზუმფცია არსებობს მხოლოდ საჯარო რეესტრში დარეგისტრირებული ნამდვილი უფლების მიმართ, დიდ საფრთხეს შევუქმნიდით სამოქალაქო ბრუნვის სტაბილურობას, ვინაიდან შემძენს დავაკისრებდით რეესტრის მონაცემების ნამდვილობის შემოწმების ტვირთს, რაც მისთვის შეუძლებელი იქნებოდა.

 

ამდენად რეესტრის სისწორისა და სისრულის პრეზუმფციის მიხედვით, რეესტრის ჩანაწერები ითვლება სწორად, ვიდრე არ დამტკიცდება მათი უზუსტობა. იმ პირის სასარგებლოდ,  რომელიც გარიგების საფუძველზე სხვა პირისაგან იძენს რომელიმე უფლებას და ეს უფლება გამსხვისებლის სახელზე იყო რეესტრში რეგისტრირებული, რეესტრის ჩანაწერი ითვლება სწორად,  გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ამ ჩანაწერის საწინააღმდეგოდ შეტანილია საჩივარი  ან შემძენმა იცოდა, რომ ჩანაწერი უზუსტოა.

 

ანუ რეესტრის სისწორის პრეზუმფცია არ მოქმედებს, როცა:

 

 1. რაც შეეხება საჯარო რეესტრის უსწორობის ცოდნას, პალატა განმარტავს, რომ უფლების შემძენს ტვირთად აწევს არა ყოველგვარი უზუსტო მონაცემის ცოდნა, არამედ მხოლოდ ისეთის, რაც ეჭვის ქვეშ აყენებს უფლების შეძენის ნამდვილობას. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ჩანაწერის უზუსტობის ცოდნა ნიშნავს იმ გარემოებათა ცოდნას, რის გამოც ჩანაწერია უზუსტო.

 

საკასაციო პალატის მოსაზრებით, შემძენს არ უნდა მოეთხოვოს იმაზე მეტის ცოდნა, რაც გონივრულ შესაძლებლობებს სცილდება. აქედან გამომდინარე, იმ ფაქტზე აპელირება, რომ გარიგება საჯარო რეესტრში წარდგენილ იქნა ათი თვის შემდეგ, ხოლო ბინა მეორე დღეს დაიტვირთა იპოთეკით, არ არის ისეთი გარემოებანი, რომელთა არსებობაც შეარყევდა რეესტრის უტყუარობის პრეზუმფციას

 

2. ჩანაწერის წინააღმდეგ შეტანილი საჩივარი მხოლოდ მაშინ შეიძლება გახდეს არაკეთილსინდისიერების საფუძველი, როცა შემძენმა იცოდა ან უნდა სცოდნოდა ქონებასთან დაკავშირებული დავის შესახებ.

[BLH]

ავტომობილის ნასყიდობა მინდობილობის საფუძველზე

 

დამკვიდრებული პრაქტიკის მიხედვით, ხშირია შემთხვევები, როცა ავტომობილის ნასყიდობა ფორმდება მინდობილობით. ასეთ დროს, როგორც წესი ძველი მესაკუთრე გადასცემს შემძენს ავტომობილს და მასთან დაკავშირებულ საბუთებს, ასევე მის სახელზე აფორმებს მინდობილობას, რომლის მიხედვითაც მას შეუძლია აღნიშნული ავტომობილის განკარგვა.

 

მსგავს სიტუაციაში, წარმოიშობა შემდეგი სახის სამართლებრივი პრობლემები:

 

1. მინდობილობის შინაარსიდან გამომდინარე, შემძენი არ ხდება ავტომანქანის მესაკუთრე, არამედ მას წარმოდგენილი პირის სახელით და მის ხარჯზე, წარმოეშობა გარკვეული მოქმედებების განხორციელების უფლებამოსილება (ავტომობილის განკარგვის უფლებამოსილება). თუ სასამართლოში ვითარების ობიექტურად შეფასების საშუალება იქნება, საკმარისი მტკიცებულებების არსებობის საფუძველზე, ასეთი მინდობილობა ჩაითვლება თვალთმაქცურად, ანუ ისეთ გარიგებად, რომელიც ფარავს სხვა გარიგებას, შესაბამისად ასეთ შემთხვევაში მოხდება დაფარული გარიგების მიმართ მოქმედი წესები, ანუ ავტომობილის ნასყიდობის არსებობის აღიარება მოხდება.

 

ეს მაშინ მოხდება, როცა გარიგების ორივე მხარე აღიარებს, რომ მათ მართლაც დადეს ნასყიდობის ხელშეკრულება ავტომობილზე, ხოლო მინდობილობა დადეს ამ გარიგების დაფარვის მიზნით ან როცა არსებობს მტკიცებულებათა ერთობლიობა, რომელიც საკმარისია აღნიშნული გარემოების დადასტურებისათვის.

 

ამდენად ასეთ შემთხვევებში მინდობილობა გაბათილდება და ზეპირად დადებული ავტომობილის ნასყიდობის ხელშეკრულება ჩაითვლება დადებულად.

 

2. თუ მხარეებიდან ერთ-ერთი არ აღიარებს ზემოთ ნახსენებ გარემოებას და არც სხვა მტკიცებულებებით მოხდება ამ გარემოების დადასტურება, მაშინ ავტომობილის ნასყიდობის ფაქტი ვერ დადასტურდება და შესაბამისად შეიძლება წარმოიშვას სხვადასხვა სამართლებრივი პრობლემები, მათ შორის რეგისტრირებულ მესაკუთრეს, რომელმაც გაასხვისა ავტომობილი შეიძლება დაეკისროს პასუხისმგებლობა, თუ ავტომობილის ექსპლოატაციას მოყვა რაიმე ქონებრივი ზიანი მესამე პირებისათვის.

[BLH]

ავტომობილზე საკუთრების უფლების გადასვლა

 

ზოგადი წესის თანახმად, თუ ნასყიდობის ხელშეკრულების საგანი მოძრავი ნივთია, იგი შეიძლება დაიდოს ნებისმიერი, როგორც ზეპირი, ისე წერილობითი ფორმით.

 

სამოქალაქო კოდექსის თანახმად, ავტომობილი წარმოადგენს მოძრავ ნივთს, ამავდროულად რაიმე სპეციალური მითითება ავტომობილის ნასყიდობის ხელშეკრულების ფორმის შესახებ არ არსებობს, ამიტომაც მისი დადება შეიძლება, როგორც ზეპირი, ისე წერილობითი ფორმით, ამავდროულად ავტომობილზე საკუთრების უფლების გადასვლისათვის, არ არის საჭირო აღნიშნული ფაქტის რეგისტრაცია.

 

ამ საკითხთან დაკავშრებით არსებობს მყარი უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკა:  უზენასმა სასამართლომ ერთ-ერთ გადაწყვეტილებაში (სუსგ N ას-1363-1381-2011) განმარტა:                               

 

„საკასაციო პალატა კასატორის პოზიციის საწინააღმდეგოდ მოიშველიებს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს პრქტიკას (იხ. ¹ას-914-954-2011 27 ოქტომბერი, 2011 წელი), რომლის თანახმად, საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ განმარტა შემდეგი: «საკუთრების უფლების წარმოშობის საფუძვლები ამომწურავადაა დადგენილი საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით, რომელიც ერთმანეთისაგან განასხვავებს მოძრავ და უძრავ ნივთებზე საკუთრების შეძენის სამართლებრივ რეჟიმს. ამავე კოდექსის 186-197-ე მუხლებით განსაზღვრულია რა მოძრავ ნივთებზე საკუთრების შეძენის საფუძვლები, ეს წესები თანაბრად ვრცელდება ყველა მოძრავ ნივთზე და იგი არ ადგენს მოძრავ ნივთზე საკუთრების შესაძენად სავალდებულო რეგისტრაციას. რაც შეეხება «საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ» საქართველოს კანონს, პირველი მუხლის შესაბამისად, ეს კანონი განსაზღვრავს საქართველოს ტერიტორიაზე საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სამართლებრივ საფუძველს. აღნიშნული კანონით იმპერატიულად დადგენილია სატრანსპორტო საშუალებათა სავალდებულო რეგისტრაცია, რაც თავისთავად არ წარმოადგენს ნივთზე საკუთრების წარმოშობის საფუძველს. რეგისტრაციის განხორციელება არ წარმოადგენს სამოქალაქო-სამართლებრივ აქტს, იგი მხოლოდ საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სამართლებრივ საფუძველს ქმნის და თავისი არსით ადმინისტრაციული სამართლის სფეროს განეკუთვნება.».“

 

ამ საკითხთან დაკავშირებით საინტერესოა ასევე უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება N ას-214-548-07, სადაც სასამართლო განმარტავს:

 

საკასაციო პალატა განმარტავს, რომ სატრანსპორტო საშუალების რეგისტრაცია არ წარმოადგენს სამოქალაქო სამართლებრივ აქტს. ამ ვალდებულების განხორციელება წარმოადგენს მხოლოდ ერთ-ერთ აუცილებელ პირობას საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების უზრუნველყოფისათვის და არა ავტოსატრანსპორტო საშუალებაზე საკუთრების უფლების წარმოშობისათვის.

 

სკ-ის 186-ე მუხლი განსაზღვრავს მოძრავ ნივთებზე საკუთრების შეძენის წესს, კერძოდ, მითითებული მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მოძრავ ნივთზე საკუთრების გადასაცემად აუცილებელია, რომ მესაკუთრემ ნამდვილი უფლების საფუძველზე გადასცეს შემძენს ნივთი. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის, თანახმად, ნივთის ჩაბარებად ითვლება შემძენისათვის ნივთის ჩაბარება პირდაპირ მფლობელობაში.

 

ამასთან ერთად საკასაციო პალატა ამახვილებს ყურადღებას იმ გარემოებაზე, რომ ნივთის მხოლოდ ფაქტობრივი გადაცემა არ არის საკმარისი მასზე საკუთრების წარმოშობისათვის. სამოქალაქო კოდექსის 186-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მოძრავ ნივთებზე საკუთრების გადასაცემად აუცილებელია, რომ მესაკუთრემ ნამდვილი უფლების საფუძველზე გადასცეს შემძენს ნივთი.

 

ამდენად, მოქმედი კანონმდებლობისა და სასამართლო პრაქტიკის ანალიზის შედეგად შეიძლება ითქვას, რომ მოძრავ ნივთზე საკუთრების შესაძენად აუცილებელია ორი წინაპირობის არსებობა: მესაკუთრის ნამდვილი უფლების პრეზუმფცია და ნივთის გადაცემა.

[BLH]

აქცესორული უფლებები: გირავნობა & იპოთეკა

 

სანივთო სამართალში საკუთრება  ასევე განიხილება, როგორც მოთხვონის უზრუნველყოფის საშუალება. სწორედ სანივთო სამართლებრივი უზრუნველყოფის საშუალებები, როგორიცაა იპოთეკა და გირავნობა წარმოადგენენ მოთხოვნის უზრუნველყოფის საუკეთესო საშუალებებს, რომელთა მეშვეობითაც, კრედიტორი ყველაზე უფრო მეტად არის დაცული თავისი მოთხოვნის დაკმაყოფილების კუთხით.

 

იპოთეკასა და გირავნობას შორის მთავარი განსხვავება ის არის, რომ იპოთეკით ხდება უძრავი ნივთების დატვირთვა, ხოლო გირავნობით -მოძრავისა. იპოთეკა/გირავნობის უფლების ქონა გულისხმობს კრედიტორის შესაძლებლობას სხვა კრედიტორებზე უპირატესად დაიკმაყოფილოს თავისი მოთხოვნა მოვალისაგან.

 

იპოთეკა/გირავნობის მნიშვნელობიდან გამომდინარე, ჩვენ შექმნილი გვაქვს ცალკე გვერდი ფორუმზე, ამიტომაც აქ აღარ ვისაუბრებ დეტალურად მათ შესახებ.

 

იხ. იპოთეკა/გირავნობის გვერდი: https://blh.com.ge/?p=1502

[BLH]

სერვიტუტის უფლება

 

სერვიტუტის უფლების მიხედვით ერთი უძრავი ქონების მეპატრონე თავისი უძრავი ქონების უკეთ გამოყენების მიზნით სარგებლობს გარკვეული ძალაუფილებით  მის მეზობელ უძრავ ქონებაზე.

 

მაგ: მეზობელი მიწის ნაკვეთზე არსებული ჭის გამოყენების უფლება, მეზობელ ნაკვეთზე გზის გაყვანა და ა.შ.

 

მიწის ნაკვეთი, რომლის სასარგებლოდაც დგინდება სერვიტუტი, მთავარი მიწის ნაკვეთი ეწოდება, ხოლო დატვირთული მიწის ნაკვეთს მომსახურე მიწის ნაკვეთი ეწოდება.

 

აუცილებელია,რომ მთავარი და მომსახურე მიწის ნაკვეთები სხვადასხვა პირის საკუთრებას წარმოადგენდნენ.. სერვიტუტი წარმოადგენს მთავარი მიწის ნაკვეთის არსებით შემადგენელ ნაწილს.

 

სერვიტუტი უვადო ხასიათისაა, მაშინ როცა უზუფრუქტი და პირადი სერვიტუტი წყდება უფლებამოსილი პირის გარდაცვალებით. ამ თავისებულებათა წყალობით სერვიტუტი ხასიათდება საკუთრების მუდმივი შეზღუდვს ტენდენციით.

 

[BLH]

საკუთრების უფლების შეძენა არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეზე

 

არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთედ მიიჩნევა ისეთი მოთხოვნები და უფლებები, რომელთა განკარგვა შესაძლებელია.

 

სკ-ის 198.1-ე მუხლის მიხედვით ნივთების მსგავსად მოთხოვნები და უფლებებიც  შეიძლება იყოს გასხვისების ობიექტი და მასზე საკუთრება გადაეცეს სხვა პირს.

 

მოთხოვნის გადაცემას სხვის საკუთრებაში ეწოდება- მოხოვნის დათმობა. მოთხოვნის დათმობის საფუძველი შეიძლება იყოს სხვადასხვა: ნასყიდობა, გაცვლა, ჩუქება, ანდერძი და ა.შ.  

 

მოთხოვნის დათმობით(საკუთრების გადაცემით), მოთხოვნა ახალ პირზე გადადის ისეთივე მდგომარეობაში, როგორშიც იგი ძველი მფლობელის ხელში იყო.

 

მოთხოვნა შეიძლება სხვადასხვა ფორმით არსებობდეს და ამიტომაც მისი დათმობის ფორმებიც განსხვავებულია. აქედან გამომდინარე ძველი მფლობელი ვალდებულია ახალ მფლობელს გადასცეს მის მფლობელობაში არსებული ყველა საბუთი, რომლებიც ეხება მოთხოვნებსა და უფლებებს და ყველა ინფორმაცია, რომელიც აუცილებელია ამ მოთხოვნებისა და უფლებების გამოყენებისათვის.

 

[Author]

Posts