[BLH]

როგორ გავიჯნოთ რეზიდენტი და არარეზიდენტი საწარმოები?

საქართველოს საწარმოდ ითვლება საწარმო, რომლის საქმიანობის ან/და მართვის ადგილი საქართველოშია.   ამდენად, წარმოადგენს თუ არა საწარმო საქართველოს საწარმოს (რეზიდენტს) უნდა განისაზღვროს მისი საქმიანობის ადგილისა ან/და მართვის ადგილის მიხედვით:

საქმიანობის ადგილი:

• სახელმწიფოს რეგისტრაციის ადგილი,

• იურიდილი მისამართი,

• ძირითადი საქმიანობის განხორციელების ადგილი,

• საწარმოს მართვის ადგილი,

• ამხანაგობების გაერთიანებების შემთხვევაში – ერთობლივი საქმიანობის მმართველი პირის საქმიანობის ადგილი.

ეს ჩამონათვალი არის იერარქიული და საქმიანობის ადგილის დასადგენად  უნდა შევხედოთ ჯერ რეგისტრაციის ადგილს , თუ არ არის განსაზღვრული რეგისტრაციის ადგილი, შემდეგ კრიტერიუმს ვუყურებთ და ა.შ.

მაგ: თუ კომპანია რეგისტრირებულია საფრანგეთში, თუმცა მართვის ადგილი აქვს საქართველოში, მისი საქმიანობის ადგილად ჩაითვლება საფრანგეთი.

 მართვის ადგილი:

ფაქტობრივი მართვის ადგილი, სადაც დირექტორატი ახორციელებს მმართველობით ფუნქციას.

•  თუ საწარმოს მართავს სხვა პირი – მმართველი საწარმოს საქმიანობის ადგილი ან მმართველი ფიზიკური პირის საცხოვრებელი ადგილი.

•  თუ საწარმოს არ აქვს მმართველობის ორგანო, ან მმართველობით ორგანოს არ აქვს საქმიანობის მუდმივი ადგილი, ან მმართველი უშუალოდ არ მართავს საწარმოს – ადმინისტრაციის, დირექციის, გამგეობის, ცენტრალური ბუღალტერიის ან სხვა მსგავსი ორგანოს საქმიანობის ადგილი.

თუ დავადგენთ, რომ არც საქმიანობის და არც მართვის ადგილი საწარმოს არ აქვს საქართველოში, მაშინ იგი წარმოადგენს არარეზიდენტ საწარმოს, რომელიც მოგების გადასახადის გადამხდელია მხოლოდ იმ შემოსავლის ფარგლებში, რასაც იგი ღებულობს საქართველოს წყაროდან.

მაგ: თუ დავადგენთ, რომ საწარმოს საქმიანობის ადგილია საფრანგეთში, ხოლო მართვის ადგილი საქართველოში. საწარმო ჩაითვლება საქართველოს რეზიდენტად, თუ საფრანგეთთან არსებულ ორმხრივ ხელშეკრულებაში სხვა რეგულაცია არ არსებობს.

არარეზიდენტი საწარმო საქართველოში შემოსავალს შეიძლება ღებულობდეს, როგორც მუდმივი დაწესებულების მეშვეობით, ასევე მუდმივი დაწესებულების გარეშე.

მაგ: უცხოურ საწარმოს შეიძლება ჰქონდეს საქართველოში ფილიალი ან წარმომადგენლობა და მისი მეშვეობთ ღებულობდეს შემოსავალს. აღნიშნული ფილიალი წარმოადგენს მის მუდმივ დაწესებულებას.

[BLH]

რა ითვლება საწარმოდ?

 

საგადასხადო კოდექსის მიხედვით, საწარმოს წარმოადგენს:

 

ა.საქართველოს კანონმდებლობით რეგისტრირებული იურიდიული პირები (შპს, სს, სპს, კს და კოოპერატივი).   საწარმოს არ წარმოადგენს ინდ. მეწარმე.

 

ბ.საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით რეგისტრირებული ორგანიზაცია, რომელიც  ორიენტირებული არ არის მოგებაზე, მაგრამ მისი მიზნის შესასრულებლად იგი ახორციელებს გარკვეულ ეკონომიკურ საქმიანობას და ღებულობს შემოსავალს. ასეთი ორგანიზაცია ამ ნაწილში დაიბეგრება ისევე, როგორც საწარმო.

 

მაგ: არაკომერციული იურიდიული პირი, რომელიც ახორციელებს ბუნების დაცვას და ამავდროულად ყიდის სხვადასხვა პროდუქტს, თავისი საქმიანობის დაფინანსებისათვის. ამ შემთხვევაში პროდუქტით ვაჭრობის ნაწილში, ეს ორგანიზაცია განიხილება, ისევე, როგორც საწარმო.

 

გ. უცხოეთის კანონმდებლობის შესაბამისად შექმნილი კომპანიები, კორპორაციები, ფირმები, სხვა წარმონაქმნები მიუხედავად იმისა აქვთ თუ არა იურიდიული პირის სტატუსი.

 

დ. მუდმივი დაწესებულება (იხ. საგადასახადო კოდექსის 29-ე მუხლი)

 

ე. გაერთიანებები, ამხანაგობები.

[BLH]

ფიქსირებული გადასახადით დაბეგვრის პირობები

ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელი უფლებამოსილია, გარდა ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობისა, დამატებით განახორციელოს ნებისმიერი, კანონით აუკრძალავი საქმიანობა, რომლიდანაც მიღებული შემოსავალი ექვემდებარება საერთო წესით დაბეგვრას.

ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი არ ჩაირთვება ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის ერთობლივ შემოსავალში და შემდგომ დაბეგვრას არ ექვემდებარება.

ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი არ გაითვალისწინება დღგ-ის სავალდებულო რეგისტრაციის ვალდებულების განსაზღვრისას.

მაგ: ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობიდან მიღებულია 30.000 ლარი, ხოლო სხვა საქმიანობიდან მიღებულია 80.000 ლარი. დ.ღ.გ-ს სავალდებულო რეგისტრაციისათვის აუცილებელია შემოსავლის ოდენობამ გადააჭარბოს 100.000 ლარს, შესაბამისად დ.ღ.გ-ს სავალდებულო რეგისტრაციის ვალდებულება არ ექნება პირს, რადგან 30.000 ლარი ვერ იქნება გათვალისწინებული აღნიშნული ვალდებულების განსაზღვრისათვის.

ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელი თავისუფლდება ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობის ნაწილში საკონტროლო-სალარო აპარატების გამოყენების ვალდებულებისაგან. ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირისგან ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრი საქმიანობის ფარგლებში შეძენილ საქონელზე/მომსახურებაზე გაწეული ხარჯი ერთობლივი შემოსავლიდან არ გამოიქვითება.

მაგ: ნინო ფიქსირებული გადასახადის მქონე პირია და აქვს თონე, სადაც აცხობს პურს და ლობიანებს. რესტორანმა დაუკვეთა 100 პური ყოველ დღე. რესტორანი არ არის უფლებამოსილი აჩვენოს ხარჯებში აღნიშნული პურების ღირებულება.

იმ შემთხვევაში თუ ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონე პირი დამატებით ახორციელებს სხვა სახის საქმიანობას, ასეთ შემთხვევაში ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრ საქმიანობასა და დამატებით განხორციელებულ საქმიანობას შორის გაუმიჯნავი ხარჯები დამატებით განხორციელებული საქმიანობის ფარგლებში მიღებული ერთობლივი შემოსავლიდან გამოქვითვას არ ექვემდებარება.

[BLH]

ფიქსირებული გადასახადის რეჟიმი

1. ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელი სუბიექტი

 ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელი შეიძლება იყოს პირი, რომელიც:

1.არ არის დ.ღ.გ-ის გადამხდელი

და

2. ახორციელებს ფიქსირებული გადასახადით დასაბეგრ ერთ ან ერთზე მეტ საქმიანობას. საქმიანობათა ჩამონათვალი განსაზღვრულია საქართველოს მთავრობის N-415 დადგენილებაში (დანართი N-6).

2. ფიქსირებული გადასახადის განაკვეთი საქართველოს მთავრობის დადგენილებით განსაზღვრული საქმიანობის სახეების მიხედვით შეიძლება იყოს:

ა) დაბეგვრის ობიექტზე − 1 ლარიდან 2000 ლარის ფარგლებში; მაგ: ერთი თონის ფიქსირებული გადასახადია ყოველთვიურად 50 ლარი.

ბ) დასაბეგრი საქმიანობიდან მიღებული შემოსავლის 3 პროცენტი.

 ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მინიჭება

პირი, რომელიც აკმაყოფილებს ზემოთ მითითებულ მოთხოვნებს, უფლებამოსილია ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მინიჭების მიზნით განცხადებით მიმართოს საგადასახადო ორგანოს და გადავიდეს ფიქსირებული გადასახადით დაბეგვრის რეჟიმზე, რისთვისაც გაიცემა ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სერტიფიკატი.

პირს უფლება აქვს, გადავიდეს ფიქსირებული გადასახადით დაბეგვრის რეჟიმზე საანგარიშო წლის ნებისმიერ თვეს. ამასთანავე, პირი ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მქონედ და, შესაბამისად, ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელად ითვლება ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელის სტატუსის მინიჭების თვის მომდევნო თვის პირველი რიცხვიდან.

[BLH]

ჩუქებით/მემკვიდრეობით მიღებული შემოსავალი

 

საშემოსავლო გადასახადისგან გათავისუფლებულია, შემდეგი სახის შემოსავლები:

 

საგადასახადო წლის განმავლობაში I და II რიგის მემკვიდრეების მიერ ჩუქებით ან მემკვიდრეობით მიღებული ქონების ღირებულება;

 

საგადასახადო წლის განმავლობაში 1000 ლარამდე ჩუქებით მიღებული ქონების ღირებულება, გარდა დაქირავებულის მიერ დამქირავებლისაგან ჩუქებით მიღებული ქონების ღირებულებისა;

 

საგადასახადო წლის განმავლობაში III და IV რიგის მემკვიდრეების მიერ 150 000 ლარამდე ღირებულების, ჩუქებით ან მემკვიდრეობით მიღებული ქონების ღირებულება;

 

მაგ: თუ III რიგის მემკვიდრემ მიიღო სამკვიდრო, რომლის მთლიანმა ღირებულებამ შეადგინა 180.000 ლარი, ხოლო სამკვიდროს მისაღებად გაწეულმა ხარჯებმა 1000 ლარი (სამკვიდრო მოწმობის, გარდაცვალების მოწმობის მოპოვების,  ადვოკატის მომსახურების ხარჯები და ა.შ.).

 

ასეთ შემთხვევაში 180.000 ლარს გამოაკლდება 1000 ლარი, 179.000 ლარი იქნება დასაბეგრი შემოსავალი, რომლისგანაც 150.000 ლარის მოცულობით გათავისუფლდება მემკვიდრე, ხოლო დარჩენილ 29.000 ლარიდან გადაიხდის საშემოსავლო გადასახადს 20%-ის ოდენობით.

 

ფიზიკური პირის (I რიგის მემკვიდრის) მიერ ჯამურად მის და მამკვიდრებლის/მჩუქებლის საკუთრებაში 2 წელზე მეტი ვადით არსებული მატერიალური აქტივების რეალიზაციით მიღებული ნამეტი;

 

მაგ: I რიგის მემკვიდრემ მამისგან მემკვიდრეობით მიიღო ბინა, რომელსაც მამა საკუთრებაში ფლობდა 1 წლის განმავლობაში გარდაცვალებამდე. სამკვიდროს მიღებიდან 15 თვის შემდგომ მემკვიდრემ გაყიდა ბინა და მიიღო 10.000 ლარის ნამეტი.

 

მოცემულ შემთხვევაში ნამეტი არ დაიბეგრება, რადგან მემკვიდრე არის I რიგის, ხოლო ქონება მასსა და მამკვიდრებელის საკუთრებაში ჯამურად 2 წელზე მეტი ვადით იმყოებოდა.

 

ქონების ჩუქებისას ან/და ანდერძით მემკვიდრეობისას I, II, III და IV რიგის მემკვიდრეებად ითვლებიან შემდეგი პირები:

 

I რიგის მემკვიდრეებად − მეუღლე, შვილი, ნაშვილები, შვილიშვილი, შვილიშვილის შვილი და მისი შვილი, მშობელი და მშვილებელი;

 

II რიგის მემკვიდრეებად − და, ძმა, დისწული, ძმისწული და მათი შვილები;

 

III რიგის მემკვიდრეებად − ბებია და პაპა, ბებიის დედ-მამა და პაპის დედ-მამა, როგორც დედის, ისე მამის მხრიდან;

 

IV რიგის მემკვიდრეებად − ბიძა (დედის ძმა და მამის ძმა), დეიდა და მამიდა.

[BLH]

ქონების რეალიზაციით მიღებული ნამეტის გამოთვლა

 

სხვაობა აქტივის მიწოდების ფასსა და მასზე საკუთრების უფლების წარმოშობისას მისი შეძენის ფასს შორის;

 

მაგ: ნიკამ იყიდა ავტომობილი 5.000 ლარად და გაყიდა 6.000 ლარად. ნამეტი გამოითვლება გაყიდულ ფასსა და ავტომობილის შესაძენად გადახდილ ფასს შორის სხვაობით. მოცემულ შემთხვევაში ნამეტი იქნება 1000 ლარი.

 

სხვაობა აქტივის მიწოდების ფასსა და უსასყიდლოდ მიღების მომენტში მის საბაზრო ფასს შორის, თუ აქტივზე საკუთრების უფლება უსასყიდლოდ იყო მიღებული.

 

მაგ: ნიკას აჩუქეს ავტომობილი, რომლის ღირებულება იყო 5.000 ლარი. მან ავტომობილი გაყიდა 6.000 ლარად. მოცემულ შემთხვევაშიც ნამეტი იქნება 1000 ლარი.

 

[BLH]

ქონების საკუთრებაში ფლობის 2 წლიანი ვადის ათვლა

 

აქტივის საკუთრებაში ფლობის 2 წლიანი ვადა აითვლება: მარეგისტრირებელ ორგანოში საკუთრების უფლების რეგისტრაციის მიზნით საკუთრების უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტის შედგენის თარიღიდან;

 

მაგ: საგადასახადო მიზნებისათვის, პირი ითვლება ბინის მესაკუთრედ, სამკვიდრო მოწმობის შედგენის თარიღიდან, მიუხედავად იმისა, თუ როდის მოხდა სამკვიდრო მოწმობით გათვალისწინებულ ბინაზე საკუთრების უფლების რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში.

 

მაგ: 2015 წლის 30 ნოემბერს დაიდო ნოტარიულად უძრავი ნივთის ნასყიდობის ხელშეკრულება, რომლითაც „ა“-მ შეიძინა ბინაზე საკუთრება. აღნიშნული ხელშეკრულების საფუძველზე მან დაირეგისტრირა თავისი საკუთრების უფლება ბინაზე 2016 წლის 10 მარტს.

 

ბინის საკუთრებაში ფლობის 2 წლიანი ვადა აითვლება 2015 წლის 30 ნოემბრიდან და არა 2016 წლის 10 მარტიდან.

 

მარეგისტრირებელ ორგანოში უფლებრივად ერთ საგნად რეგისტრირებული აქტივის გაყოფის შემთხვევაში მიღებული აქტივის საკუთრებაში ფლობის 2-წლიანი ვადა აითვლება გაყოფამდე არსებული აქტივის საკუთრებაში ფლობის თარიღიდან;

 

მაგ: „ა“  მიწის მესაკუთრეა 2015 წლის 10 იანვრიდან. მან 2015 წლის 10 ივნისს მიწა გაყო შუაზე და დაარეგისტრირა, როგორც ცალკეული უძრავი ქონება, შემდგომ მიწის ერთ-ერთი ნაწილი გაყიდა 2017 წლის მაისში.

 

მიღებული ნამეტი არ დაიბეგრება, რადგან გაყოფილი მიწების მესაკუთრედ „ა“ ითვლება, არა უძრავი ქონების გაყოფის შედეგად, გაყოფილი ნაკვეთების რეგისტრაციის მომენტიდან, არამედ გაყოფამდე არსებული საკუთრების შეძენის მომენტიდან.

 

თუ არ ხდება საკუთრების უფლების მარეგისტრირებელ ორგანოში რეგისტრაცია, საკუთრების უფლების წარმოშობის მომენტიდან.

 

მაგ: მოძრავ ნივთებზე საკუთრების უფლების შესაძენად საკმარისია მათი გადაცემა მყიდველისათვის მფლობელობაში, სწორედ ამ მომენტიდან აითვლება 2 წლიანი ვადა, რომლის გასვლისის შემდგომ, ქონების გაყიდვის შემთხვევაში ნამეტი არ იბეგრება.

[BLH]

ქონების რეალიზაციიდან მიღებული ნამეტი

 

საშემოსავლო გადასახადისგან გათავისუფლებულია ფიზიკური პირის მიერ:

 

• 2 წელზე მეტი ვადით საკუთრებაში არსებული საცხოვრებელი ბინის (სახლის) მასზე დამაგრებული მიწით რეალიზაციით მიღებული ნამეტი;

 

• საკუთრების უფლების რეგისტრაციიდან 6 თვეზე მეტი ვადით საკუთრებაში არსებული ავტოსატრანსპორტო საშუალების რეალიზაციით მიღებული ნამეტი;

 

• 2 წელზე მეტი ვადით საკუთრებაში არსებული აქტივების მიწოდებით მიღებული ნამეტი, გარდა გამსხვისებლის მიერ აქტივების მიწოდებამდე ეკონომიკურ საქმიანობაში გამოყენების ასევე გარდა ზემოთ მითითებული ორი შემთხვევისა.

 

აქტივების ეკონომიკურ საქმიანობაში გამოყენებად არ ითვლება მათი 2 წლის შემდეგ მიწოდება ან/და ფასიანი ქაღალდების/წილის მხოლოდ ფლობა დივიდენდებისა და პროცენტების მიღების მიზნით;

 

[BLH]

საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთი

 

საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთია 20%, გარდა სპეციალურად განსაზღვრული შემთხვევებისა, სადაც შეიძლება იყოს ნაკლებიც.

 

მაგ: პროცენტის და დივიდენის სახით მიღებული შემოსავალი იბეგრება 5%-ით.

 

[BLH]

არარეზიდენტი ფიზიკური პირის დაბეგვრის ობიექტი 

 

1) არარეზიდენტი ფიზიკური პირის, რომელიც საქმიანობას ახორციელებს საქართველოში არსებული მუდმივი დაწესებულების მეშვეობით, საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია დასაბეგრი შემოსავალი, რომელიც განისაზღვრება, როგორც სხვაობა კალენდარული წლის განმავლობაში მუდმივ დაწესებულებასთან დაკავშირებულ, საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ ერთობლივ შემოსავალსა და გამოქვითვების თანხებს შორის.

 

მაგ: „ა“ არის არარეზიდენტი ფიზიკური პირი, რომელსაც გააჩნია მუდმივი დაწესებულება საქართველოში. მან 2015 წლის განმავლობაში შემოსავლის სახით მიიღო 100.000 ლარი, ხოლო გაწია 20.000 ლარის დანახარჯები. ამასთან, შემოსავლიდან მხოლოდ 20.000 ლარი, ხოლო ხარჯებიდან 5.000 ლარი იყო დაკავშირებული მისი მუდმივი დაწესებულების საქმიანობასთან საქართველოში.

 

ამდენად, მისი საშემოსავლო გადასახდით დაბეგვრის ობიექტი იქნება 20.000 – 5.000 =15.000 ლარი.

 

2) არარეზიდენტი ფიზიკური პირის ერთობლივი შემოსავალი, რომელიც დაკავშირებული არ არის საქართველოში მის მუდმივ  დაწესებულებასთან, იბეგრება გადახდის წყაროსთან გამოქვითვების გარეშე, გარდა იმ შემთხვევისა როცა არარეზიდენტი ფიზიკური პირი,  შემოსავალს იღებს ქონების რეალიზაციით.

 

მაგ: „ა“-მ მიიღო საქართველოს წყაროდან შემოსავლის სახით 10.000 ლარი, ხოლო მისმა ხარჯებმა შეადგინა 2.000 ლარს. ამ შემთხვევაში თუ მან ეს შემოსავალი მუდმივი დაწესებულების გარეშე მიიღო, მისი შემოსავალი დაიბეგრება გადახდის წყაროსთან, ხოლო ხარჯები არ გამოიქვითება, შესაბამისად 10.000 ლარიდან მოხდება საშემოსავლო გადასახადის გადახდა და არა 10.000-2.000=8.000 ლარიდან.

 

თუმცა თუ აღნიშნული შემოსავალი მიღებული საქართველოში არსებული მუდმივი დაწესებულების მეშვეობით, მაშინ საშემოსავლო გადასხადის გადახდა მოხდება 10.000-2.000=8.000 ლარიდან.

 

[Author]

Posts