სახელშეკრულებო სამართალი

[ივერიელი]

<cite> @Edika said:</cite>
ნიკომ გაუგზავნა გიორგის უძრავი ქონების გაყიდვის ხელმოუწერელი ხელშეკრულება. გიორგიმ მოაწერა ხელი ხელშეკრულებას და უკან გაუგზავნა ნიკოს. ითვლება თუ არა ხელშეკრულება დადებულად?

 

ნიკოს მიერ წერილის გაგზავნა წარმოადგენს არა ოფერტს, არამედ მოწვევას ოფერტზე, რადგან მას ხელი არ მოუწერია ხელშეკრულებაზე, შესაბამისად გიორგის მიერ ხელმოწერის შემთხვევაში ხელშეკრულების დადების განზრახვა ნიკოს არ ჰქონდა.

 

ხოლო გიორგის მიერ ხელმოწერა და დოკუმენტის დაბრუნება ნიკოსთვის წარმოადგენს ოფერტს, რომელიც ნიკოს მხრიდან თუ იქნება აქცეპტით ნაპასუხარი, მაშინ დაიდება უძრავი ქონების ნასყიდობის ხელშეკრულება.

 

შეიძლება ვინმემ იფიქროს, რომ რანაირად დადგება, როცა ასეთი ხელშეკრულებას საჭიროებს ნოტარიულ/რეესტრისეულ დამოწმებას, თუმცა რეალურად ასეთი ხელშეკრულება შეიძლება მარტივი წერილობითი ფორმით დაიდოს (ასეთი დამოწმების გარეშე), რაზეც უკვე ვისაუბრეთ “სანივთო სამართლის” თემაში.

[Edika]

გეთანხმები, მაგრამ მოწვევა ოფერტზე მაინც სხვა რამე მგონია. “წინადადება რომელიც მიმართულია პირთა განუსაზღვრელი წრისადმი”

 

ნიკოს მიერ გაგზავნილი ხელმოუწერელი დოკუმენტი ვერანაირად ვერ ჩაითვლება ოფერტად. ოფერტი შეტავაზებულად ითვლება როცა თანხმობის შემთხვევაში უკვე ხელშეკრულება დადებულია. ხელმოუწერელი დოკუმენტის გაგზავნის შემთხვევაში კი ვერანაირად ვერ ჩაითვლება ხელშეკრულება დადებულად.

[ივერიელი]

<cite> @Edika said:</cite>
გეთანხმები, მაგრამ მოწვევა ოფერტზე მაინც სხვა რამე მგონია. “წინადადება რომელიც მიმართულია პირთა განუსაზღვრელი წრისადმი”

 

ნიკოს მიერ გაგზავნილი ხელმოუწერელი დოკუმენტი ვერანაირად ვერ ჩაითვლება ოფერტად. ოფერტი შეტავაზებულად ითვლება როცა თანხმობის შემთხვევაში უკვე ხელშეკრულება დადებულია. ხელმოუწერელი დოკუმენტის გაგზავნის შემთხვევაში კი ვერანაირად ვერ ჩაითვლება ხელშეკრულება დადებულად.

 

ვერ დაგეთანხმები მაგაში, ამ შემთხვევაში მართალია ნიკოს ნების გამოვლენა მიმართულია განსაზღვრული პირის მიმართ, თუმცა ვინაიდან მისი შეთავაზება არ შეიცავდა ნიკოს  ნებას დამორჩილებოდა ამ წინადადებას მას შემდეგ, რაც იგი გიორგის მიერ მიღებული იქნებოდა, ეს შეთავაზება მაინც მოწვევა ოფერტზეა.

 

ზოგადად რა არის ოფერტი? ოფერტი არის ნების გამოვლენა, რომელიც მიმართულია ხელშეკრულების დადებისკენ.

 

ოფერტი შეიცავს სამოქალაქო კოდექსით 327-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ ყველა არსებით პირობას, რომელიც საკმარისია ხელშეკრულების დასადებად. ასევე იგი მიმართულია პირთა განსაზღვრული წლის მიმართ და შეიცავს შეთავაზებისადმი ბოჭვის ელემენტს, ანუ თუ მეორე მხარე გამოხატავს თანხმობას (აქცეპტს) ხელშეკრულება დაიდება და ოფერენტი ვერ იტყვის უარს ხელშეკრულებაზე.

 

ანუ ფაქტობრივად სამი ელემენტი გვაქვს: ა) ხელშეკრულების არსებითი პირობები. ბ) ადრესატთა განსაზღვრულობა. გ) საოფერენტე ბოჭვა.

 

ამ სამი ელემენტიდან, რომელიმე თუ არ გვაქვს, მაშინ არ გვექნება არც ოფერტი, არამედ გვექნება მოწვევა ოფერტზე. ამასთან არ არის აუცილებელი სამივე ელემენტის არ ქონა, იმისათვის, რომ მოწვევა ოფერტზე გვქონდეს.

 

მაგ: “ა” დაუკავშირდება “ბ”-ს და შესთავაზებს გარკვეულ მომსახურებას აბსტრაქტულად, თუმცა არც ფასს და არც სხვა პირობებს არ განუსაზღრავს. ამ შემთხვევაში არც ხელშეკრულების არსებითი პირობებია განსაზღვრული  და არც საოფერტე ბოჭვა გვაქვს სახეზე, ვინაიდან შეთავაზების ადრესატის თანხმობის შემთხვევაში ხელშერულება ვერ დაიდება, ვინაიდან არ არის განსაზღვრული კონკრეტული მომსახურება, მისი ფასი და ა.შ.

 

[Edika]

მართალი ხარ.

[BLH]

სხვა შესრულების მიღება (სკ-ის 379-ე მუხლი)

 

(სუსგ. N- ას-788-842-2011 03.11.11)

 

მოცემულ საქმეში სადავოა ნასყიდობის ხელშეკრულებით ნაკისრი ფულადი ვალდებულების შესრულება. თბილისის სააპელაციო სასამართლომ თეთრიწყაროს რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე შემოსული საჩივრის განხილვისას მიიჩნია, რომ ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე აღებული თანხა მოხმარდა მამკვიდრებლის მკურნალობის, კომუნალური გადასახადებისა და დაკრძალვის ხარჯებს. აქედან გამომდინარე, სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, რომ მოპასუხემ ზემოაღნიშნული მოქმედებების განხორციელებით გადაიხადა ნასყიდობის საფასური.

 

საკასაციო სასამართლოს განმარტება: პირველ რიგში აღსანიშნავია, რომ ნასყიდობის ხელშეკრულება უკავშირდება ქონების გადაცემას და არა მომსახურეობის გაწევას. სკ-ის 477-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ნასყიდობის ხელშეკრულებით გამყიდველი მოვალეა, გადასცეს მყიდველს საკუთრების უფლება ქონებაზე, მასთან დაკავშირებული საბუთები და მიაწოდოს საქონელი. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, მყიდველი მოვალეა გადაუხადოს გამყიდველს შეთანხმებული ფასი და მიიღოს ნაყიდი ქონება. ამდენად, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ ზემოაღნიშნული მოქმედებები (მკურნალობის, კომუნალური გადასახადებისა და დაკრძალვის ხარჯების გაწევა) არ შეიძლება, მიუთითებდეს ნასყიდობის ხელშეკრულებით განსაზღვრული გადახდის ვალდებულების შესრულებაზე.

 

სკ-ის 379-ე მუხლის თანახმად, კრედიტორი არ არის ვალდებული მიიღოს სხვა შესრულება, გარდა იმისა, რაც ხელშეკრულებით იყო გათვალისწინებული. ეს წესი მოქმედებს მაშინაც, როცა შესრულება დიდი ღირებულების მქონეა. განსახილველი ნორმა იმპერატიულ ხასიათს ატარებს მოვალესათვის, ხოლო კრედიტორისათვის _ დისპოზიციურს. ამ შემთხვევაში უნდა არსებობდეს მხარეებს შორის შეთანხმება სხვა შესრულების მიღებაზე. ამდენად, სსკ-ის 412-ე მუხლის საფუძველზე საკასაციო სასამართლომ გააუქმა სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება და საქმე ხელახლა გასახილველად დააბრუნა იმავე სასამართლოში.

[BLH]

პირგასამტეხლოს შემცირება სასამართლოს მიერ

 

(სუსგ. N- ას-921-960-2011)

 

ქუთაისის სააპელაციო სასამართლომ ბათუმის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება გააუქმა პირგასამტეხლოს ოდენობის განსაზღვრის ნაწილში. 

 

საკასაციო სასამართლოს განმარტება: ხელშეკრულების დადებისას მხარეებს უფლება აქვთ, შეთანხმდნენ გარკვეული თანხის პირგასამტეხლოს გადახდაზე იმ შემთხვევაში, თუ მოვალე არ შეასრულებს ან არაჯეროვნად შეასრულებს ნაკისრ ვალდებულებას.

 

მითითებული თანხის ოდენობის განსაზღვრას კანონმდებელი მხარეთა შეთანხმებას მიანდობს, თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ პირგასამტეხლოს დაკისრებით კრედიტორმა არათანაზომიერად დიდი სარგებელი მიიღოს.

 

ამდენად, პირგასამტეხლოს რაოდენობა შეუზღუდავი არ არის. სასამართლო უფლებამოსილია, შეამციროს იგი დავის კონკრეტული გარემოებების შესაბამისად. პირველი და სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოებმა, თანასწორობის პრინციპიდან გამომდინარე, შეამცირეს ბანკის მიერ მოთხოვნილი პირგასამტეხლო, თუმცა მოცემული ტიპის სასესხო ვალდებულების გათვალისწინებით პირგასამტეხლო მაინც შეუსაბამოდ მაღალი გამოდგა. საკასაციო პალატამ იხელმძღვანელა სსკ-ის 411-ე მუხლით და საქმეზე მიიღო ახალი გადაწყვეტილება.

 

[BLH]

ვალდებულების ჯეროვნად შესრულება (სკ-ის 361-ე მუხლი)

(სუსგ. N-ბს-1775-1743 (კ-11))

 

თბილისის სააპელაციო სასამართლომ, რუსთავის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე შემოსული სააპელაციო საჩივრის განხილვისას არასწორად განმარტა სკ-ის 361-ე მუხლი და არ გაითვალისწინა, რომ საქმის მასალებით არ არის დადგენილი მხარეთა შორის დადებული ხელშეკრულების ჯეროვნად, კეთილსინდისიერად, დათქმულ დროსა და ადგილას შესრულება, ასევე არაა დადგენილი ორმხრივი ხელშეკრულებიდან გამომდინარე თანხის მოთხოვნის უფლების არსებობა.

 

საკასაციო სასამართლოს განმარტება: საკასაციო პალატამ განმარტა, რომ წინამდებარე შემთხვევაში სახეზე იყო მომსახურების ხელშეკრულება (ნარდობა), რა დროსაც, როგორც წესი, ჯერ ხდება სამუშაოს შესრულება, ხოლო შემდგომ _ გადახდა. ასეთ შემთხვევაში მოსარჩელე ვალდებული იყო, დაამტკიცოს, რომ მისი ქმედება არ იყო ხელშეკრულების შესრულების დამაბრკოლებელი გარემოება და ხელშეკრულების შესრულება დამოკიდებული არ იყო მის აქტიურობაზე. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკასაციო სასამართლომ გააუქმა გასაჩივრებული განჩინება და საქმე ხელახლა განსახილველად დააბრუნა იმავე სასამართლოში.

[Crassus]

ფულადი ვალდებულების შესრულება

 

(სუსგ. N-ას-1541-1547-2011)

 

სააპელაციო სასამართლომ ფულადი ვალდებულების შესრულების ფაქტის დადგენისათვის საკმარის მტკიცებულებად მიიჩნია მოწმის ჩვენება.

 

საკასაციო სასამართლოს განმარტება: სკ-ის 429-431-ე მუხლებში საუბარია ვალდებულების შესრულების მიღების ფორმებზე. კანონში კრედიტორის მიმართ არსებობს მეტად ცალსახა დამოკიდებულება – იგი ავალდებულებს მოვალის მოთხოვნის შემთხვევაში, გასცენ ვალდებულების შესრულების დამადასტურებელი დოკუმენტი.

 

კანონმდებლის ასეთი დამოკიდებულება განპირობებულია ვალდებულებიდან გამომდინარე მხარეთა მდგომარეობით. ნორმაში მითითებული დოკუმენტის ფლობა აუცილებლობას წარმოადგენს მოვალისათვის, რადგან მან მხოლოდ ამ დოკუმენტით შეიძლება, დაადასტუროს ვალდებულების შესრულება. არსებობს უამრავი ფაქტორი, რამაც შესაძლოა, განაპირობოს მოვალის მიერ ამ საბუთის მიუღებლობა, მაგალითად, მისი წინდაუხედაობა, პარტნიორის მიმართ გადამეტებული ნდობის არსებობა და ა.შ. საბოლოო ჯამში ეს ფაქტორები უკავშირდება მხარის რისკს და მთლიანად განაპირობებს მისი პასუხისმგებლობის არსებობა-არარსებობის ფაქტს. იგივე შეიძლება ითქვას სამოქალაქო კოდექსის 431-ე მუხლზეც, რომლის თანახმად, მოვალეს შესრულების შესახებ დოკუმენტთან ერთად შეუძლია, მოითხოვოს სავალო დოკუმენტის დაბრუნება ან გაუქმება. ასეთი დოკუმენტის გაცემის შეუძლებლობის შემთხვევაში კი, მოვალეს უფლება აქვს, მოითხოვოს ოფიციალურად დამოწმებული ცნობა იმის თაობაზე, რომ ვალდებულება შეწყვეტილია.

[BLH]

ვალის არსებობის აღიარება

 

(სუს. განჩინება N-ას-413-391-2012)

 

სააპელაცო სასამართლომ მხარეთა მიერ შედგენილი ხელწერილი სკ-ის 341-ე მუხლით გათვალისწინებული ვალის არსებობის აღიარების ხელშეკრულებად არასწორად შეაფასა. როგორც თვით მოსარჩელე მხარის განმარტებით დასტურდება, ხელწერილით განისაზღვრა მხარეთა შორის უკვე არსებული ვალდებულებითსამართლებრივი ურთიერთობიდან გამომდინარე და სამომავლოდ შესასრულებელი ვალდებულების ფარგლები.

 

საკასაციო სასამართლოს განმარტება: ვალის არსებობის აღიარება არის ცალმხრივი და აბსტრაქტული ხელშეკრულება, რომლის თანახმად ერთი მხარე მეორე მხარის სასარგებლოდ დამოუკიდებლად კისრულობს გარკვეული მოქმედებების შესრულებას და, ამდენად, საკმარისია ერთი პირის მიერ ნების გამოვლენა. ვალის არსებობის აღიარებას ადგილი აქვს მხოლოდ მაშინ, თუ იგი დამოუკიდებელია ძირითადი ვალდებულებითი ურთიერთობისაგან და ახალ, დამოუკიდებელ მოთხოვნას წარმოშობს. ამდენად, იგი არ უნდა უკავშირდებოდეს ძირითადი ვალდებულებიდან გამომდინარე შესრულების მოთხოვნას. იმ შემთხვევაში, თუ მხარეები არსებული ვალდებულების შესასრულებლად ახალი ვალდებულების შესრულებას კისრულობენ და ამ გარიგებით გათვალისწინებული მოთხოვნის მიზანია, ადრე არსებული ვალდებულებიდან გამომდინარე შესრულების მიღება წინა ვალდებულების შინაარსის გათვალისწინებით, ასეთი აღიარება კაუზალურ აღიარებას წარმოადგენს და იგი თვისობრივად განსხვავდება სამოქალაქო კოდექსის 341-ე მუხლით გათვალისწინებული აბსტრაქტული აღიარებისაგან. საკასაციო პალატამ იხელმძღვანელა რა სსკ-ის 412-ე მუხლით, გააუქმა გასაჩივრებული განჩინება და საქმე დააბრუნა სააპელაციო სასამართლოში ხელახლა განსახილველად.

[kakha]

განვიხილოთ რამოდენიმე საკითხი

1. ‘ა’-ს და მაღაზია ‘ტ’-ს შორის დაიდო ხელშეკრულება, რის თანახმადაც მაღაზიას დაეკისრა ვალდებულება გადაეცა ‘ა’-სთვის ტელევიზორი საკუთრებაში, მიეტანა მის საცხოვრებელ ადგილზე და მოეხდინა პროგრამული უზრუნველყოფა. ხელშეკრულების მთლიანი ღირებულება შეადგენდა 600 ლარს, საიდანაც 400 ლარი ტელევიზორის და ადგილზე მიტანის ღირებულება იყო, ხოლო 200 ლარი პროგრამული უზრუნველყოფის ღირებულება. მაღაზიამ მართალია გადასცა ტელევიზორი ‘ა’-ს, მაგრამ არ მოახდინა მისი პროგრამული უზრუნველყოფა. იმის გამო, რომ ასეთი პროგრამული უზრუნველყოფა მხოლოდ ამ მაღაზიას შეეძლო, ‘ა’ განაცხადა, რომ მაინც ვერ გამოიყენებდა ტელევიზორს სათანადო პროგრამის არ ქონის გამო და მოითხოვა ხელშეკრულებისდან გასვლა და გადახდილი 600 ლარის დაბრუნება.

კითხვა: 1. რა ტიპის ხელშეკრულება(ები) დაიდო? 2. განახორციელებს, თუ არა ‘ა’ თავის მოთხოვნას?

2. 3 სოლიდარულ მოვალეს ჰქონდათ ‘ბ’- წინაშე შესასრულებელი ფულადი ვალდებულება. 2 მოვალის მიმართ ხალდაზმულობის ვადის გასვლის გამო ‘ბ’-მ მოთხოვნა დაიკმაყოფილა მხოლოდ მესამე მოვალისგან, რომლის მიმართაც არ იყო გასული ხანდაზმულობის ვადა. თავის მხრივ ამ მოვალემ, (‘ბ’-ს დაკმაყოფილების შემდეგ) წაუყენა მოთხოვნა დანარჩენ ორ მოვალეს. შეძლებს, თუ არა ის მოთხოვნის იძულებით დაკმაყოფილებას.?

[Author]

Posts