ნასყიდობა/ჩუქება/გაცვლა

[BLH]

მოწმეები, როგორც ნასყიდობის საფასურის გადახდის მტკიცებულება

 

(№ას-1059-993-2010)

 

უზენაესმა სასამართლომ, განმარტა, რომ მოწმეთა ჩვენებებზე დაყდნობით შესაძლებელია იმის დადგენა, რომ ნასყიდობის ფასი არ არის გადახდილი.

[ივერიელი]

სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულების ფორმის მნიშვნელობა

 

N-ას-185-178-2012

 

ფაქტობრივი გარემოებები: აწ გარდაცვლილმა ვ. კ-მ სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულებით, რჩენის სანაცვლოდ ივალდებულა ქ.სამტრედიაში, ნ-ის ქ. #4-ში მდებარე უძრავი ნივთის მარჩენალ თ. მ-ის საკუთრება-ში გადაცემა. ხელშეკრულებით წარმოშობილი უფლება საჯარო რეესტრში არ დარეგისტრირებულა. 2010 წლის 10 იანვარს, ნოტარიუს ქ. ჭ-ის მიერ გ. პ-ის, როგორც ვ. კ-ის პირველი რიგის კანონისმიერი მემკვიდრის სახელზე გაიცა სამკვიდრო მოწმობა, ქ.სამტრედიაში, ნ-ის ქ. #4-ში მდებარე ვ. კ-ის უძრავი ქონების 1/2-ზე სავალდებულო წილის სახით.

 

 

სააპელაციო სასამართლოს განმარტება: აღნიშნული ფაქტობრივი გარემოებებისა და სამოქალაქო კოდექსის 941-ე-942-ე მუხლების საფუძველზე სააპელაციო პალატამ გასაჩივრებული განჩინებით დაადგინა, რომ 2000 წლის 6 აპრილის სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულებით ვ. კ-მ განკარგა თავისი კუთვნილი უძრავი ქონება, მისი გარდაცვალების დროიდან აღნიშნულ უძრავ ქონებაზე საკუთრების უფლება წარმოეშვა მარჩენალ თ. მ-ს და ამ დროიდან ეს ქო-ნება არ წარმოადგენდა სამკვიდროს, რაზედაც გ. პ-ს, როგორც პირველი რიგის მემკვიდრეს, ექნებოდა შესაძლებლობა, მიეღო სამკვიდრო მოწმობა. პალატამ განმარტა, რომ რჩენის ხელშეკრულების ნამდვილობისა და, აქედან გამომდინარე, უძრავ ნივთზე უფლების განხორციელებისათვის ხელშეკრულების საჯარო რეესტრში რეგისტრაცია კანონმდებლობით გათვალისწინებული არ არის.

 

უზენაესი სასამართლოს განმარტება: სამოქალაქო კოდექსი 942-ე მუხლით გათვალისწინებული უძრავი ქონების გადაცემა ამავე კოდექსის 183-ე მუხლით გათვალისწინებული წესებთან ერთობლიობაში უნდა განხორციელდეს და უძრავი ქონების გადაცემისათვის ხელშეკრულების სანოტარო წესით გაფორმება საკმარისი არ არის.

 

მოწინააღმდეგე მხარის იმ მოსაზრებასთან დაკავშირებით, რომ უძრავ ნივთზე უფლების საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის ვადას კანონი არ განსაზღვრავს, შესაბამისად, თ. მ-მ 2000 წლის რჩენის ხელშეკრულება ნებისმიერ დროს დაარეგისტრიროს საკასაციო სასამართლო განმარტავს:

 

საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის ვადას კანონი ნამდვილად არ ადგენს. ამავდროულად, ეს უფლება უფლების წარმომშობი აქტის (მოცემულ შემთხვევაში ხელშეკრულების) რეგისტრაცია სხვის უფლებას არ უნდა ეწინააღმდეგებოდეს, ანუ კერძო სამართლის სუბიექტმა ეს უფლება გონივრულ ვადაში თუ არ განა-ხორციელა (რჩენის ხელშეკრულების საჯარო რეესტრში დაურეგისტრირებლობამ) შედეგად შეიძლება სხვა სუბიექტის მიერ ამავე ნივთზე მოგვიანებით წარმოშობილმა უფლებამ (მოცემულ შემთხვევაში გ. პ-ის მემკვიდრეობამ) გადაწონოს.

[BLH]

უზენაესი სასამართლოს მოცემულ გადაწყვეტილებას არ ვეთანხმები, სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულებით-სამართლებრივი ურთიერთობის წარმოშობისათვის საკმარისია სკ-ის 942-ე მუხლით განსაზღვრული ფორმის დაცვა- არ არის საჭირო საჯარო რეესტრში უფლების რეგისტრაცია. იმის შემდეგ, რაც მოხდება სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულების ნოტარიული ფორმით გაფორმება, მარჩენალს უფლება აქვს მიმართოს საჯარო რეესტრს და დაირეგისტრიროს საკუთრების უფლება, აღნიშნული შესაძლებლობა ვადით არ არის შემოფარგლული.

 

გაუგებარია რა სამართლებრივი საფუძვლით წარმოეშობა „უკეთესი უფლება“ მემკვიდრეს, რომელიც გადაწონოს სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე უფლებას.

 

მემკვიდრე წარმოადგენს მამკვიდრებლის უფლებამონაცვლეს და ღებულობს ქონებას, ისეთივე მდგომარეობაში, როგორიც იგი იყო მამკვიდრებლის ხელში, მარჩენალს ჰქონდა მამკვიდრებლის უძრავი ქონების საკუთრებაში რეგისტრაციის უფლებამოსილება, რომლის საფუძველიც იყო მამკვიდრებელსა და მარჩენალს შორის დადებული ნამდვილი სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულება, ამდენად გაუგებარია უზენაესის განმარტება.

 

პრაქტიკულად აღნიშნული საკითხი ისევე უნდა გადაწყდეს, როგორც ნასყიდობის ხელშეკრულების ფორმის შესახებ ვიმსჯელეთ “სანივთო სამართლის თემაში”.

[ივერიელი]

ნასყიდობის საგნის ნივთობრივი ნაკლი და საგარანტიო ვადა

 

N-2ბ/2127-13

 

სააპელაციოს გადაწყვეიტლება:

 

“მოცემულ შემთხვევაში, საქმის მასალებით დადგენილია, რომ 2012 წლის 09 ოქტომბერს მხარეებს შორის დადებული ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე, რ. ს.-ს შპს „ა. +”-ისგან გადაეცა მობილური ტელეფონი „ა. +”, რომელსაც გააჩნია ნივთობრივი ნაკლი, რაც იმაში გამოიხატება, რომ იგი არ არის განკუთვნილი საქართველოს ტერიტორიაზე ჩვეულებრივი გამოყენებისათვის/სარგებლობისათვის. კერძოდ, მოსარჩელის მიერ შეძენილი მობილური ტელეფონიდან „აიფონ 5“ იმეი კოდით 99000224190XXX ვერ ხერხდება მოკლე ტექსტური შეტყობინებების გაგზავნა, საქართველოს ტერიტორიაზე მოქმედი ყველა მობილური ოპერატორის ქსელიდან. აღნიშნული კი, წარმოშობს მყიდველის კანონით დადგენილი მოთხოვნის უფლებას გამყიდველის მიმართ.”

 

“ამასთან, პალატა არ იზიარებს სააპელაციო საჩივრის ავტორის მოსაზრებას 5 დღიან საგარანტიო ვადაში პრეტენზის წარუდგენლობის გამო მოთხოვნაზე უარის თაობაზე და აღნიშნავს, რომ საქმეში წარმოდგენილი საგარანტიო ფურცელი შეძენილი მოწყობილობის ახლით შეცვლლის ვალდებულებას ითვალისწინებდა ყიდვიდან 5 დღის განმავლობაში ნებისმიერი ქარხნული დეფექტის აღმოჩენის შემთხვევაში. მოცემულ შემთხვევაში კი, დადგენილია, რომ მობილური ტელეფონის ნაკლი არ წარმოადგენდა ქარხნულ დეფექტს, რის გამოც პალატის მოსაზრებით, 5 დღიან საგარანტიო ვადაზე მითითება დაუსაბუთებელია და ვერ იქნება გაზიარებული.”

[ივერიელი]

ნივთის შემთხვევით დაღუპვის რისკის გადასვლა

 

 სუსგ. № 3კ\383 31 მარტი 2000 წელი.

 

“პალატა არ იზიარებს კასატორების მოსაზრებას, რომ მაღაზიაზე ყაჩაღური თავდასხმის შედეგად გატაცებული შპს „გ.“-დან სარეალიზაციოდ წამოღებული მობილური ტელეფონების ღირებულება  4 724 ლარი უნდა გამოაკლდეს მათ დავალიანებას, ვინაიდან ვალდებულების შეუსრულებლობა მათი ბრალით არ იყო გამოწვეული \მიუთითებენ სამოქალაქო კოდექსის 401-ე მუხლზე.

 

სამოქალაქო კოდექსის 482-ე მუხლის პირველი ნაწილით „გაყიდული ნივთის გადაცემასთან ერთად მყიდველზე გადადის ნივთის შემთხვევითი დაღუპვის ან „გაფუჭების რისკი“. აღნიშნული ნორმიდან გამომდინარე, გატაცებული მობილური ტელეფონების ღირებულება უნდა გადახდეს კასატორებს.”

[ივერიელი]

ნივთის გაყიდვის შესახებ შეტყობინების მოვალეობა

 

სუსგ№ ას-154-579-06 21

 

“517-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, ვალდებულმა პირმა დაუყოვნებლივ უნდა აცნობოს უპირატესი შესყიდვის უფლების მქონეს იმ ხელშეკრულების შინაარსი, რომლის დადებასაც ის აპირებს მესამე პირებთან. აღნიშნული ნორმების ანალიზიდან გამომდინარე, უპირატესი შესყიდვის უფლება გარკვეულწილად ზღუდავს სახელშეკრულებო თავისუფლებას, თუმცა ეს შეზღუდვა ვრცელდება მხოლოდ უპირატესი შესყიდვის უფლების მქონე პირსა და ვალდებულ პირს შორის სამართლებრივ ურთიერთობებზე და, შესაბამისად, აღნიშნული უფლების დარღვევით თანასაკუთრებაში არსებული ნივთის გასხვისება მესამე პირზე ამ გარიგების ბათილობას არ იწვევს.

 

ამდენად, ვალდებული პირის მიერ ნივთის მოსალოდნელი გაყიდვის შესახებ შეტყობინების მოვალეობის დარღვევა არ იწვევს იმავე ნივთის ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილობას. ასეთ შემთხვევაში კანონით შესაძლებელია ვალდებული (უფლების დამრღვევი) პირისაგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა.”

[BLH]

ჩუქების დაუშვებლობა

 

სუსგ. №ას-257-247-2013 

 

საკასაციო სასამართლო ასევე მიიჩნევს, რომ სააპელაციო სასამართლომ არასწორად განმარტა სამოქალაქო კოდექსის 526-ე მუხლი, კერძოდ, აღნიშნული ნორმის თანახმად, პირს უფლება არა აქვს გააჩუქოს ქონება, თუ ქონების გაჩუქება საარსებო წყაროს უსპობს მჩუქებელს ან მის კმაყოფაზე მყოფ პირებს.

 

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ მითითებული მუხლის მიზნებისათვის, ქონების გაჩუქების შეზღუდვა დაიშვება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს ქონება არის გამჩუქებლის ან მის კმაყოფაზე მყოფი პირების საარსებო წყარო, ანუ, ამ ქონების მეშვეობით გამჩუქებელი შემოსავალს უნდა იღებდეს და გაჩუქების შემდეგ აღარ უნდა რჩებოდეს შემოსავლის სხვა წყარო, რომელიც მისი აუცილებელი მოთხოვნების დაკმაყოფილებას უზრუნველყოფს.

 

საცხოვრებელი სახლის გაჩუქება, თავისთავად, არ გულისხმობს საარსებო წყაროს მოსპობას. საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ, თუ ერთადერთი საცხოვრებელი სახლის გაჩუქების შემდეგ გამჩუქებელი, უხეშად რომ ითქვას, ქუჩაში რჩება, მას ხელშეკრულების გაუქმება შეუძლია, მოითხოვოს სამოქალაქო კოდექსის 530-ე და არა 526-ე მუხლის საფუძველზე, ვინაიდან, ქონების გაჩუქების შემდეგ იგი მძიმე მდგომარეობაში აღმოჩნდა, 526-ე მუხლი კი, ეხება შემთხვევას, როდესაც, ქონების გაჩუქების შემდეგ გამჩუქებელი შემოსავლის გარეშე რჩება, ამასთან, საკასაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ 530-ე მუხლის საფუძველზე მოთხოვნის უფლება გააჩნია მხოლოდ გამჩუქებელს, 526-ე მუხლის საფუძველზე კი, გამჩუქებლის კმაყოფაზე მყოფ პირებსაც. განსახილველ შემთხვევაში, არ დასტურდება, რომ თ. ბ-ო სადავო ბინიდან შემოსავალს იღებდა, ასევე ის გარემოებაცაა საყურადღებო, რომ ბინას კვლავ მოსარჩელე ფლობს და ნ. კ-ა ხელს არ უშლის, ქონებით საკუთარი შეხედულებისამებრ სარგებლობაში.

[BLH]

ჩუქების გაუქმება დასაჩუქრებულის უმადურობის გამო

 

სუსგ. № 3კ/344-01 6

 

საქმის მასალებით დადგენილია, რომ თბილისში, ყოფილი … მდებარე ბინის ნაწილი საკუთრების უფლებით ეკუთვნის მ. შ–ძეს, ხოლო ნაწილი მის ყოფილ მეუღლეს — მი. შ–ძეს. კასატორმა მ. შ–ძის ყოფილმა მამამთილმა გ. შ–ძემ 1995 წლის 22 აგვისტოს აჩუქა ქ. თბილისში, … მდებარე ერთოთახიანი ბინის ნახევარი თავის რძალს მ. შ–ძეს, ჩუქების ხელშეკრულება რეგისტრაციაში გატარდა ქ. თბილისის მერიის ტექნიკური ინვენტარიზაციის ბიუროში.

 

ავტოფარეხი, რომელიც მდებარეობს თბილისში, … ვაკის რაიონის გამგეობის მიერ მიღებულია ექსპლუატაციაში 1999 წლის 25 აგვისტოს და გაფორმებულია გ. შ–ძის სახელზე. მ. შ–ძემ გ. შ–ძის ნებართვის გარეშე გატეხა ავტოფარეხის კარები და იგი დაიკავა თვითნებურად.

 

პალატა იზიარებს კასატორის მოტივაციას, რომ სააპელაციო პალატამ არ შეაფასა სრულყლფილად საქმის ფაქტობრივი გარემოებები და არ დაასაბუთა განჩინება. კერძოდ: არ ჩათვალა მ. შ–ძის მოქმედება სამოქალაქო კოდექსის 529-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ დიდ უმადურობად, თუმცა იგი შეაფასა როგორც გარკვეული უმადურობა. სააპელაციო პალატის ასეთი მითითება დაუდასტურებულია და არ იძლევა განჩინების სამართლებრივი შეფასების საშუალებას.

[ივერიელი]

სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულების თავისებურება

 

სუსგ. № ას-1009-1268-04

 

„სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულების თავისებურება მდგომარეობს იმაში, რომ იგი არის სასყიდლიანი და მიზნად ისახავს მომავალში სარჩენის ქონების გადასვლას მარჩენალის საკუთრებაში განსაზღვრული შემხვედრი ანაზღაურების გადახდის გზით, რაც არ ხასიათდება გადასაცემი ქონების ეკვივალენტურობით. სარჩოს ოდენობა, რომელსაც სარჩენი ღებულობს მარჩენალისაგან სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულებით, შეიძლება შეადგენდეს მარჩენალისათვის გადასაცემი ქონების ღირებულების უმნიშვნელო ნაწილს, ხოლო ზოგ შემთხვევაში კი შეიძლება მნიშვნელოვანად გადააჭარბოს კიდევაც ქონების ღირებულებას (რაც აიხსნება იმით, რომ რჩენა განსაზღვრულია სარჩენის სიცოცხლის ვადით, თუმცა მხარეები შეიძლება განსაზღვრულ დროზე შეთანხმდნენ).“

 

[BLH]

ავტომანქანის ნასყიდობა განვადებით და ხელშეკრულებიდან გასვლა

 

(ას-397-713-09)

 

მხარეებმა დადეს ავტომანქანის ნასყიდობა განვადებით, მყიდველს სრულიად  არ გადაუხდია საფასური, თუმცა ამტკიცებდა, რომ გამყიდველმა არ მიიღო დარჩენილი თანხა, ხოლო გამყიდველი ხელშეკრულებიდან გავიდა და ითხოვდა მანქანის დაბრუნებასა და ზიანის ანაზღაურებას. 

[Author]

Posts