ადმინისტრაციული სამართალდარღვევები

[ივერიელი]

გ) ბრალის გამომრიცხავი გარემოებები

 

შეცდომა აკრძალვაში არის შეცდომა ქმედების უკანონობაში. დამრღვევი იმყოფება შეცდომა აკრძალვაში, როდესაც მან არ იცის, რომ მისი მოქმედება უკანონოა. შეცდომა არის უბრალო უცოდინარობა. არ გვაქვს ასეთი შეცდომა, როდესაც დამრღვევი ეჭვობს საკუთარი ქმედების კანონიერებაში და უშვებს ასეთ შედეგს. როდესაც დამრღვევისთვის არ არის ცნობილი მისი ქმედების მომწესრიგებელი ნორმა, ეს არ გულისხმობს შეცდომას აკრძალვაში. მხოლოდ მაშინ, როდესაც ამ უცოდინარობის საფუძველზე დამრღვევი ვერ აღიქვამს იმას, რომ მისი მოქმედება შეიძლება იყოს უკანონო, იმყოფება ის შეცდომა აკრძალვაში.

 

გამამართლებელი (საპატიებელი) გარემოება- აუცილებელი მოგერიების საზღვრის გადალახვის საპატიბელი გარემოებაა ბრალის არ არსებობა. ეს ის შემთხვევაა, როდესაც გადალახულია საჭიროების ზღვარი, ხოლო საფრთხის აწმყოში (რეალობის) ზღვარი დაცულია.

 

უკიდურესი აუცილებლობის ზღვრის გადალახვა, განსაკუთრებით საგზაო მოძრაობის სფეროში, სადაც ხელი ეშლება მოძრაობის მონაწილეთა უფლებებს, შესაძლებელია გახდეს საჭირო საფრთხის თავიდან ასაცილებლად, ისე, რომ ეს ინტერესი არ აღემატება შეფერხების ინტერესებს.

 

ბრალი გაუფრთხილებლობით დელიქტებში- ზემოთ განხილული ბრალის ელემენტები ვრცელდება როგორც განზრახ ისე გაუფრთხილებლობით დელიქტებში. მოდიფიცირება მაშინ ხდება საჭირო, როდესაც ბრალის წინაპირობაა ქმედების შემადგენლობის შესაბამისობის ცოდნა, ანუ განზრახვა.

 

ა. სუბიექტური აღქმადობა- გაუფრთხილებელი დარღვევის დასაბუთებისათვის საკმარისია ქმედების ობიექტური შემადგენლობის შესაბამისობის ობიექტური აღქმადობა. იყო თუ არა ეს კონკრეტული დამრღვევისთვის აღქმადი არ არის არსებითი. ბრალის წაყენებამდე პოზიტიურად უნდა დადასტურდეს, რომ სწორედ კონკრეტული დამრღვევი იყო ისეთ მდგომარეობაში, რომ შეეცნო გარემოებები, რომლებიც ასაბუთებენ მისი ქმედების ქმედების ობიექტურ შემადგენლობასთან შესაბამისობას. ეს ,,სუბიექტური აღქმადობა“ არის გაუფრთხილებლობით დელიქტის ბრალის განსაკუთრებული ელემენტი.

 

ბ.  უკანონობის პოტენციური აღქმა- უკანონობის გაცნობიერება გულისხმობს ქმედების შემადგენლობის შესაბამისობის გაცნობიერებას. ვინც ვერ აცნობიერებს, რომ ის ობიექურად ქმედების შესაბამისად მოქმედებს, არ შეუძლია მისი ქცევა შეაფასოს როგორც უკანონო. უკანონობის აქტუალური აღქმა აქვს მხოლოდ განზრახ დელიქტის ჩამდენს. გაუფრთხილებლობით დელიქტის ჩამდენი თავისთავად იმყოფება აკრძალვის შეცდომაში. შეცდომის თავიდან აცილების შესაძლებლობის შეფასება ხდება განზრახვის დაბრალების საფუძველზე. ეს დაბრალება არის დასაშვები, როდესაც მისი სუბიექტური აღქმადობა დადასტურებულია. უკანონობის პოტენციური აღქმა გვაქვს სახეზე, როდესაც დამრღვევს საკუთარი ქმედების შესაბამისობა ქმედების შემადგენლობასთან და, უნარების გათვალისწინებით, უკანონობა უნდა დაენახა.

 

გ. შეუძლებლობა– განზრახვით დელიქტებისგან განსხვავებით გაუფრთხილებლობით დელიქტებში აღიარებულია, რომ კანონის ნორმის შესაბამისი ქცევის შეუძლებლობა მაშინაც კი გამორიცხავს ბრალს, როდესაც არ არის არც აუცილებელი მოგერიების და უკიდურესი აუცილებლობის საპატიებელი გარემოება. ეს ის შემთხვევაა, როდესაც დამრღვევი ჩადის სამართალდარღვევას ისეთი ინტერსის დასაცავად, რომელიც არ არის საკმარისი საპატიებელი გარემოებისთვის.

[BLH]

ხანდაზმულობის ვადები

 

1. ორგანოს განსჯადობის შემთხვევაში- ასკ-ის 38.1-ე მუხლი :

 

„ადმინისტრაციული სახდელი შეიძლება დაედოს არა უგვიანეს ორი თვისა სამართალდარღვევის ჩადენის დღიდან, ხოლო როცა სამართალდარღვევა დენადია – არა უგვიანეს ორი თვისა მისი გამოვლენის დღიდან.“

 

მაგ: “ა”-მ დაარღვია მანქანის პარკირების წესები 2013 წლის 20 აგვისტოს. მისი დაჯარიმება შესაძლებელია არაუგვიანეს 2013 წლის 20 ოქტომბრისა. 

 

2. სასამართლოს განსჯადობის შემთხვევაში- ასკ-ის 38.2-ე მუხლი:

 

„რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს განსჯად ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეზე ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სახდელის დადების ვადა არ შეიძლება აღემატებოდეს ოთხ თვეს, გარდა ამ კოდექსის 159(5)–159(9) მუხლებით გათვალისწინებული შემთხვევებისა.“

 

3. აღსრულების ხანდაზმულობის შემთხვევაში- ასკ-ის 287-ე მუხლი:

 

„დადგენილება ადმინისტრაციული სახდელის დადების შესახებ არ აღსრულდება, თუ იგი მიქცეული არ იყო აღსასრულებლად დადგენილების გამოტანიდან ექვსი თვის ვადაში.“

 

მაგ: თუ სითი პარკმა დააჯარიმა “ა”, უკანონო პარკირებისათვის 2013 წლის 20 სექტემბერს. დაჯარიმების დღიდან 6 თვის მანძილზე უნდა მოხდეს საქმის აღსრულება, მისი აღსრულების ეროვნული ბიუროსათვის გადაცემის გზით. თუ 6 თვის განმავლობაში ჯარიმის შესახებ დადგენილება არ გადაეცემა აღსრულების ბიუროს, მაშინ დადგება აღსრულების ხანდაზმულობა და დადგენილება ვეღარ აღსრულდება ხანდაზმულობის გამო.

[BLH]

ხანდაზმულობის ვადის გასვლის შედეგები

 

ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის (ასკ-ის) 38-ე მუხლში განსაზღვრულია ხანდაზმულობის ვადები, ანუ ის ვადები, რომლის ფარგლებშიც შესაძლებელია პირისათვის ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრება.

 

აღნიშნული ვადების გასვლის შემდგომ, ასკ-ის 232-ე მუხლის მიხედვით, დაუშვებელია ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა საქმის წარმოება, ხოლო დაწყებული საქმე უნდა შეწყდეს.

 

რაც შეეხება აღსრულების ხანდაზმულობის ვადებს, ამის შესახებ უკვე ვისაუბრეთ წინა პოსტში, თუ გასულია აღსრულების ხანდაზმულობის ვადები, დადგენილება სამართალდარღვევის შესახებ აღარ უნდა აღსრულდეს.

[BLH]

ხანდაზმულობის შეჩერების საფუძვლები

 

სისხლისსამართლებრივი დევნის ან გამოძიების შეწყვეტის შემთხვევაში, მაგრამ როცა დამრღვევის მოქმედებაში არის ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ნიშნები, ადმინისტრაციული სახდელი შეიძლება დაედოს არა უგვიანეს ერთი თვისა სისხლისსამართლებრივი დევნის ან გამოძიების შეწყვეტის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების დღიდან.

 

ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმის რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოში გასაჩივრებისას ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სახდელის დადების ვადის დენა შეჩერდება სასამართლოს მიერ ამ საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების გამოტანამდე.

[BLH]

აღსრულების ხანდაზმულობის შეჩერება/გადადება

 

ასკ-ის 275-ე მუხლის შეასაბამისად დადგენილების აღსრულების შეჩერების შემთხვევაში ხანდაზმულობის ვადის დინება შეჩერდება საჩივრის ან პროტესტის განხილვამდე.

 

ასკ-ის 285-ე მუხლის შესაბამისად დადგენილების აღსრულების გადადების შემთხვევაში ხანდაზმულობის ვადის დინება შეჩერდება გადადების ვადის გასვლამდე.

 

საქართველოს კანონმდებლობით შეიძლება დაწესდეს ცალკეული სახის ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა საქმეებზე გამოტანილ დადგენილებათა აღრულების სხვა, უფრო ხანგრძლივი ვადები.

[BLH]

მცირემნიშვნელოვანი სამართალდარღვევები

 

თუ ჩადენილია მცირემნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა, მაშინ საქმის გადასაწყვეტად უფლებამოსილ ორგანოს (თანამდებობის პირს) შეუძლია გაათავისუფლოს დამრღვევი ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან და დასჯერდეს სიტყვიერ შენიშვნას.

 

მაგ: “ა”-მ დაცულ ტერიტორიაზე მოტეხა რამდენიმე პატარა ტოტი, რითიც მცირედი ზიანი მიაყენა ბუნებას. უფლებამოსილმა თანამდებობის პირმა უნდა შეაფასოს, წარმოადგენს თუ არა აღნიშნული სამართალდარღვევა უმნიშვნელოს და თუ წარმოადგენს, მაშინ მან არ უნდა დააჯარიმოს “ა”.

 

ასეთ შემთხვევაში უფლებამოსილი თანამდებობის პირი მოქმედებს დისკრეციული უფლებამოსილების ფარგლებში, შესაბამისად თუ სამართალდაღვევა წარმოადგენს უმნიშვნელოს და იგი მაინც დააჯარიმებს “ა”-ს, ეს იქნება შეცდომა დისკრეციული უფლებამოსილების ფარგლებში და ასეთი ჯარიმა უნდა ჩაითვალოს უკანონოდ.

[BLH]

ოქმის არსი და მისი შედგენა

 

ოქმი წარმოადგენს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის განხილვასთან დაკავშირებულ უმნიშვნელოვანეს მტკიცებულებას.

 

ისეთ შემთხვევაში, როდესაც ადგილზევე ხდება საჯარიმო ქვითრის გამოწერა, ოქმი არ დგება. ასეთი შემთხვევები ამომწურავადაა განსაზღვრული ასკ-ის 242-ე მუხლში.

 

თუ საჯარიმო ქვითარი არ დგება ადგილზე, მაშინ უნდა შედგეს ოქმი. ოქმის შედგენაზე უფლებამოსილი პირები განსაზღვრულია ასკ-ის 239-ე მუხლში.

 

ოქმის შედგენის  შემდგომ ხდება ამ ოქმის საფუძველზე საქმის განხილვა და დადგენილების გამოცემა, რომელიც საჩივრდება, როგორც ინდ. აქტი.

 

ჩდება შეკითხვა, შეიძლება თუ არა ოქმის გასაჩივრება, სანამ მოხდება დადგენილების გამოცემა?  ოქმის გასაჩივრება მხოლოდ მაშინ შეიძლება, თუ იგი წარმოადგენს ზაკ-ით დადგენილ ინდ. აქტს. სხვა შემთხვევაში ოქმი არ საჩივრდება.

 

მაგ: ოქმი გასაჩივრდება, თუ იგი აყადაღებს სუბიექტის ქონებას.

 

ოქმი შეიძლება შედგეს ერთობლივი გზით (ერთობლივი ოქმი), ექსკლუზიური (ერთი ორგანო ადგენს), კონკურენტული (რომელიც მოასწრებს).

[BLH]

ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმის შედგენა

 

 საქმე № ბს-585-575(კ-12)

 

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ საქართველოს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის კო­დექსის 240‑ე მუხლით სამართალდარღვევის ოქმისთვის დადგენილი რეკვიზიტებიდან და თავად სამართალ­დარღვევის ოქმის, როგორც იურიდიული დოკუმენტის მნიშვნელობიდან, გამომდინარეობს, რომ მისი შედგენა აუცილებელია სწორედ სამართალდარღვევის ადგილზე.

 

სამართალდარღვევის ოქმით ფიქსირდება სამარ­თალდარღვევის ფაქტი, გარემოებები, მონაწილე პირები და იმავდროულად იგი წარმოადგენს ერთ‑ერთ და სარწმუნო მტკიცებულებას სამართალდარღვევის მოცემულ დროსა და ადგილას, მოცემულ ვითარებაში გამოვ­ლენის და ამ ფაქტის მონაწილე პირების შესახებ. ამდენად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმის არა სამართალდარღვევის გამოვლენის ადგილზე შედგენა წარმოადგენს პროცედურის არსებით დარღვევას.

[Crassus]

მტკიცების ტვირთი ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევებთან დაკავშირებით

 

(სუსგ.№ ბს-626-596(კ-07)

 

ფაქტობრივი გარემოებები:სადავო სამართალურთიერთობა წარმოიშვა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა სფეროში, საპატრულო პოლიციის – ინსპექტორსა და მძღოლს (კასატორ ზ. ნ.-ს) შორის.

 

2006 წლის 16 იანვრის დი­ლის 10 00 საათზე …‑ზე ავტომანქანით მოძრაობისას კასატორი ზ. ნ.‑ი გააჩერა საპატრულო პოლიციამ, რომ­ლის მიჩნევით მძღოლი …‑ზე არ დაემორჩილა შუქნიშნის ამკრძალავ წითელ ფერს, რაც კანონის მიხედვით წარმოადგენს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევას, რომლის თაობაზე პატრულის მიერ შედგენილ იქნა ოქმი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის თაობაზე 101554 /იხ.ს.ფ. 2/, ოქმის მიხედვით ზ. ნ.‑მ უარი განაც­ხადა ოქმის ხელმოწერაზე.

 

ზ. ნ.‑მ სადავოდ გახადა სამართალდარღვევის საერთოდ ჩადენის ფაქტი, მიიჩნია რა, რომ მას არ გაუვლია ამკრძალავ წითელ ფერზე. ამასთან, სადავო გახადა მხარეთა შორის მტკიცების ტვირთის განაწილების მარ­თებულობა და მოითხოვა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 17.2. მუხლის გამოყენება.

 

საკასაციო სასამართლოს განმარტება: ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსი თავისი იურიდიული ბუნებით რეპრესიული ტიპის საკანონმდებლო აქტია, აღნიშნულისაგან პრინციპულად განსხვავებუ­ლი ანუ ადმინისტრაციასთან მიმართებაში მოქალაქეთა უფლებებზე დაფუძნებულ კანონმდებლობას წარმოად­გენს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი, რომლის მიზანია უზრუნველყოს ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ ადამიანის უფლებების და თავისუფლებების, საჯარო ინტერესებისა და კანონის უზენაესობის დაცვა. ზო­გადი ადმინისტრაციული კოდექსი ადგენს განსაზღვრულ ფორმალურ წესს ადმინისტრაციული ორგანოსათვის, რომელიც დაცული უნდა იქნეს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემისას.

 

ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა თაობაზე ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების გამოცე­მისას მათი სამართლებრივი სპეციფიკიდან გამომდინარე, გამოიყენება ადმინისტრაციულ სამართალდარღ­ვევათა კოდექსით განსაზღვრული პროცედურა.

 

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის გამოვლენა და მის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღება სპეციფიკურ მმართველობის საქმიანობას წარმოადგენს. სამართალდარ­ღვევის გამოვლენა იურიდიული ფაქტის დადგენა-დაფიქსირებას ნიშნავს, რაც შესაბამის იურიდიულ შედეგს იწვევს. ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის თაობაზე მიღებული გადაწყვეტილება არსებითად განსხ­ვავდება სხვა მმართველობით სფეროებში მიღებული გადაწყვეტილებისაგან. უპირველესად, მისი მომზადე­ბის და გამოცემის პროცედურის თვალსაზრისით.

 

მხარეთა შორის მტკიცების ტვირთის განაწილების ინსტიტუტს აქვს არა მარტო საპროცესო სამართლებ­რივი, არამედ მატერიალურ სამართლებრივი მნიშვნელობაც, რაც მდგომარეობს იმაში, რომ ფაქტის დაუმტ­კიცებლობის არახელსაყრელი შედეგები უნდა დაეკისროს იმ მხარეს, რომელსაც ამ ფაქტის დამტკიცება ევა­ლებოდა.

 

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი აგებულია შეჯიბრებითობის პრინციპზე, რაც ოფიციალობის პრინციპის გათვალისწინებით სრულად გამოიყენება ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში. მითითებული პრინციპის შესაბამისად, მხარეები თავად განსაზღვრავენ, თუ რომელი ფაქტები უნდა დაედოს საფუძვლად მათ მოთხოვ­ნებს ან რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტურებული ეს ფაქტები (ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის და სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე‑4 მუხლები).

 

ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე‑17 მუხლის I პუნქტის მიხედვით, მოსარჩელე ვალდებულია დაასაბუთოს თავისი სარჩელი, წარადგინოს თავისი შესაგებელი და შესაბამისი მტკიცებულებები. მითითე­ბული დებულება ადგენს მხარეთა საპროცესო მოვალეობებს ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში, რაც უზრუნველყოფს მხარეთა შეჯიბრებითობის პრინციპის სრულყოფილ რეალიზაციას. აქვე, კანონი ადგენს საგა­მონაკლისო შემთხვევას, კერძოდ, როცა დავის საგანს წარმოადგენს ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქ­ტის მართლზომიერების შემოწმება, მტკიცების ტვირთი გადადის აქტის გამომცემ ადმინისტრაციულ ორგანოზე – მოპასუხე სუბიექტზე. საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ დამტკიცების ტვირთის ამგვარი გადანაწილება აქტთან დაკავშირებულ სარჩელის წარდგენისას არც ერთ შემთხვევაში არ გულისხმობს, რომ მოსარჩელე საერთოდ თავისუფლდება სარჩელის დასაბუთების ვალდებულებისაგან, ანუ იმ გარემოებების შესაბამისი მტკიცებულებებით დადასტურების მოვალეობისგან, რითაც მისი მოთხოვნა ფაქტობრივად და იურიდიულად გამართლებული აღმოჩნდება.

 

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სამართალდარღვევის ფაქტის დაფიქსირებისას, ვინაიდან კანონმდებელი არ ადგენს მოწმეთა აუცილებელ დასწრებას, ივარაუდება, რომ სამართალდარღვევის გამომ­ვლენ პოლიციის მოხელეს გააჩნია შესაბამისი პროფესიული უნარ–ჩვევები, ადეკვატურად და ობიექტურად შეაფასოს კონკრეტული ფაქტი, ქმედება. აღნიშნული, რასაკვირველია არ გამორიცხავს სამართალდარღ­ვევის გამომვლენის მიერ უზუსტობას, მიკერძოებას ან არაობიექტურ შეფასების კონკრეტული შემთხვევის დასაშვებობას (შესაძლებლობას).

 

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ თავად ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექ­სის ნორმებით არ არის განსაზღვრული სამართალდარღვევის თაობაზე მიღებული გადაწყვეტილების გა­საჩივრებისას სამართალწარმოებაში მტკიცების ტვირთის ადმინისტრაციულ ორგანოზე გადანაწილება.

 

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სადავო საკითხთან მიმართებაში ადმინისტრაციული საპროცე­სო კოდექსის 17.2. მუხლით გათვალისწინებული მტკიცების ტვირთის გადატანა ადმინისტრაციულ ორგანოზე, არ უნდა იქნა გამოყენებული, რამდენადაც მოცემულ შემთხვევაში სადავოა და დამტკიცებას ექვემდებარება არა დავის საგნის სამართლებრივი მხარე /სადავო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ–სამართლებრივი აქტის გამოცემის კანონიერება, კერძოდ, ადმინისტრაციული ორგანოს ან თანამდებობის პირის კომპეტენ­ცია, სამართალშეფარდების შესაბამისობა, ადმინისტრაციულ–სამართლებრივი პრინციპების დაცვა ადმი­ნისტრაციულ წარმოებაში და ა.შ/ არამედ, სამართალდარღვევის ფაქტის არსებობა‑არარსებობა, რა დრო­საც მოდავე მხარეებზე მტკიცების ტვირთი აუცილებლად პროპორციულად უნდა იქნას გადანაწილებული.

 

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 17.2. მუხლით დად­გენილი პირობა სწორედ ამგვარად უნდა იქნას გაგებული, რამდენადაც სადავო ინდივიდუალური ადმინის­ტრაციულ-სამართლებრივი აქტის კანონიერების შემოწმებისას აქტის გამომცემმა ადმინისტრაციულმა ორ­განომ უნდა უზრუნველყოს მიღებული გადაწყვეტილების მართლზომიერების დამტკიცება სასამართლოს წინაშე, ვინაიდან ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 5.1. მუხლის მიხედვით ადმინისტრაციული ორგანოს უფლება არა აქვს კანონმდებლობის მოთხოვნების საწინააღმდეგოდ განახორციელოს რაიმე ქმედება, რაც გულისხმობს ადმინისტრაციული ორგანოს (თანამდებობის პირის) ვალდებულებას და სამართლებრივ პასუხისმგებლობას აქტის კანონიერებასთან დაკავშირებით, შესაბამისად ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექ­სის 17.2 მუხლით სადავო აქტის კანონიერების მტკიცების ტვირთისგან ათავისუფლებს მოსარჩელეს და ავალ­დებულებს მოპასუხე ადმინისტრაციულ ორგანოს დაამტკიცოს, რომ მან უზრუნველყო მის მიერ გამოცემული გადაწყვეტილების კანონის საფუძველზე და მის შესაბამისად მომზადება, მიღება, გამოცემა.

 

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 17.2. მუხლით ადმინის­ტრაციულ ორგანოს ევალება დაამტკიცოს სწორედ სადავო აქტის სამართლებრივი მხარე, რადგან მატერი­ალურ-სამართლებრივი კანონმდებლობის მიხედვით მას აქვს საჯარო-სამართლებრივი ვალდებულება თავი­სი გადაწყვეტილება, ყოველგვარი გასაჩივრების პრეზუმფციის გარეშეც, მიიღოს მხოლოდ კანონის შესაბამი­სად, ამდენად სავსებით ლოგიკურია მტკიცების ტვირთის ადმინისტრაციულ ორგანოზე დაკისრება.

 

განსახილველ შემთხვევაში სადავო აქტის კანონიერება მოწმდება არა სამართლებრივი საფუძვლებით (სარჩელის ფაქტობრივი საფუძველი) არამედ, ფაქტის არასწორად დადგენისა და შეფასების შედეგად არას­წორად ნორმის შეფარდების თვალსაზრისით.

 

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ იმ პირობებში, როცა სადავო აქტის კანონიერების განსაზღვრა დამოკიდებულია აქტით აღწერილ და გამოვლენილ იურიდიული ფაქტის ნამდვილობის დადგენაზე, ლოგიკუ­რია, რომ გამოყენებულ უნდა იქნას ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 17.1. მუხლით გათვალისწინებუ­ლი საერთო წესი მტკიცების ტვირთის პროპორციულობის და მტკიცებულებების წარდგენის ვალდებულებების შესახებ, რაც დაცულ იქნა სააპელაციო სასამართლოს მიერ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების მიღებისას.

 

საკასაციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოსარჩელემ ვერ უზრუნველყო სასამართლოს წინაშე იმ ფაქტობრივი გარემოების დამტკიცება, რომ მის მიერ სამართალდარღვევის ჩადენას ადგილი არ ჰქონია, მისი გან­მარტებით სადავო მომენტში მას ეჩქარებოდა სამსახურში, რის გამოც მან ვერ შეძლო პატრულ‑ინსპექტორი დაერწმუნებინა თავის სიმართლეში, ანუ სხვა ინტერესის სასარგებლოდ გააკეთა არჩევანი და შესაბამისი ახს­ნა-განმარტება არ მოუხდენია ადგილზე.

 

საკასაციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს კასატორის მსჯელობას, შემდეგზე, რომ „სააპელაციო სასა­მართლოს განჩინების მოტივაციის თანახმად, პატრულ‑ინსპექტორს შეუძლია „სწორად შეავსოს“ ადმინის­ტრაციულ–სამართალდარღვევათა ოქმი, ჩაწეროს მასში დამრღვევ პირად ნებისმიერი გამვლელი ავტო­მანქანის ნომერი და მეპატრონე, მიაწეროს რომ პირი უარს აცხადებს ხელის მოწერაზე და არ ეთანხმება ოქმში მოყვანილ გარემოებებს. აღნიშნულის საფუძველზე საპატრულო პოლიცია გამოსცემს ადმინისტრა­ციულ–სამართლებრივ აქტს და დააჯარიმებს მოქალაქეს ისე, რომ ასეთ გარემოებას ადგილი არც ექნება მისი მხრიდან და შესაძლოა, მან ეს მხოლოდ აღნიშნული ჯარიმის ქვითრის მიღების შემდეგ შეიტყოს“, შემდეგ გარემოებათა გამო:

 

კასატორის ამ მოსაზრებაში იხატება არაკეთილსინდისიერი პატრულ‑ინპექტორის მორალური სახე, რაც არ შეესაბამება ადმინისტრაციული ორგანოს მიმართ კანონიერი ნდობის პრინციპს. საქმის მასალე­ბით დადგენილია და ამას თავად მოსარჩელეც არ უარყოფს, რომ მან მითითებულ ტერიტორიაზე გაიარა სწორედ ამ დროის მონაკვეთში და ამდენად, სამართალდარღვევის ამგვარი „გამოვლენა,“ ე.ი. ფიქტიური სამართალდარღვევა არ არის სადავო, ეს მხოლოდ მოსარჩელის ჰიპოთეტური ვერსიაა და მას კონკრე­ტულ შემთხვევასთან საერთო არა აქვს.

 

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ სამართალდარღვევის ჩადენისას გაცილებით მარტივია ფაქტის გამორკვევა სამართალდარღვევის ჩადენის ადგილზე, ვიდრე სასამართლოში, რამდენადაც სადავო გარემო­ების უშუალო მტკიცებულება (ვიდეოთვალი ან სხვ.) ან ნეიტრალური მოწმე არ არსებობს, თუმცა, სავსებით შე­საძლებელია სადავოობის შემთხვევაში ამგვარი ან მსგავსი მტკიცებულებების წარმოდგენის ალბათობა, მაგ. მტკიცებულება, რომ იმ მომენტში საერთოდ არ მუშაობდა შუქნიშანი, პატრულ‑ინსპექტორის დისციპლინური დასჯის არსებობა მიუკერძოებლობის და არაობიექტურობის გამო, თვითმხილველთა ჩვენებები, ანუ მტკიცე­ბის შესაძლებლობა არ არის შეზღუდული. შესაბამისად, მოსარჩელეს უნდა უზრუნველეყო ფაქტის დამტკიცე­ბა, რაც მან ვერ მოახდინა. ამ ვითარებაში, საკასაციო სასამართლო ასკვნის, რომ სააპელაციო სასამართლომ არსებითად სწორად შეაფასა საქმის გარემოებები, ადგილი არ ჰქონია მნიშვნელოვან საპროცესო დარღვევას და ობიექტურად კანონიერად იქნა გადაწყვეტილი დავა.

[BLH]

მტკიცების ტვირთი ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევებთან დაკავშირებით

 

საქმე № ბს-1635-1589(კ-08)

 

ფაქტობრივი გარემოებები: სადავო სამართალურთიერთობა წარმოშობილია ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა სფეროში, საპატრულო პოლიციის ინსპექტორსა და მძღოლს – ნ. პ-შვილს შორის.

 

2007 წლის 18 მარტს 11.20 საათზე თბილისი-ბაკურციხე‑ლაგოდეხის გზის მე‑7 კ.მ‑ზე მოსარჩელის მიერ ავტომანქანით მოძრაობისას, შსს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის კახეთის სამმართველოს პატრულ‑ინსპექტორ – ვ. გ-ძის მიერ შედგა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა ოქმი- ღვედის გამოუყენლობის გამო და საჯა­რიმო ქვითრის საფუძველზე, ადმინისტრაციული სახდელის სახით ნ. პ-შვილს განესაზღვრა ჯარიმა 20 ლარის ოდენობით. ოქმის მიხედვით ნ. პ-შვილმა უარი განაცხადა ოქმის ხელმოწერაზე.

 

ნ. პ-შვილმა სადავოდ გახადა სამართალდარღვევის საერთოდ ჩადენის ფაქტი, მიიჩნია რა, რომ სამართალდარღვევის არსებობის პირობებშიც იმ მანძილიდან, სადაც იმყოფებოდა პატრულ‑ინსპექტორი ვერ შეამჩნევდა სამართალდარღვევის ჩადენის ფაქტს, ანუ სახეზე იყო შეცდომა. ამასთან, პატრულ‑ინსპექტორის შემთხვევის ადგილზე არ მომხდარა საქმის გარემოებების გამოკვლევა. ასევე, სადავო გახადა მხარეთა შორის მტკიცების ტვირთის განაწილების მართებულობა და მოითხოვა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 17.2. მუხლის გამოყენება.

 

საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ყოველი კონკრეტული საქმის გადაწყვეტა სასამართლოში დაკავშირებულია გარკვეული ფაქტების დადგენასთან. ფაქტების დადგენის აუცილებლობა განპირობებულია იმით, რომ სასამართლო იხილავს და წყვეტს მხარეთა შორის წარმოქმნილ დავებს, რომლებიც სამართლით რეგულირებული ურთიერთობებიდან წარმოიშობიან. სამართლებრივი ურთიერთობა კი შეიძლება აღმოცენ­დეს, განვითარდეს ან შეწყდეს მხოლოდ იურიდიული ფაქტების საფუძველზე. ე.ი ისეთი ფაქტების საფუძველ­ზე, რომლებსაც სამართლის ნორმა უკავშირებს გარკვეულ იურიდიულ შედეგს.

 

ადმინისტრაციული სამართალწარმოების უმნიშვნელოვანესი პრინციპი – ოფიციალობის პრინციპი განსაზღვრავს ადმინისტრაციული მართლმსაჯულების როლს. ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში, განსხ­ვავებით სამოქალაქო სამართალწარმოებისგან სასამართლო პროცესუალური აქტივობის ცენტრში იმყოფე­ბა, ადმინისტრაციულ სამართალში მოქმედი საჯარო და კერძო ინტერესების პროპორციულობის პრინციპი ადმინისტრაციულ საპროცესო სამართალში სასამართლოს აკისრებს საპროცესო სამართალურთიერთობა­ში მხარეთა საპროცესო უფლებებში ბალანსის მიღწევისთვის აუცილებელ საპროცესო მოქმედებების შეს­რულებას.

 

ოფიციალობის პრინციპზე დაყრდნობით სასამართლო უფლებამოსილია თავისი ინიციატივით მიიღოს გადაწყვეტილება დამატებითი ინფორმაციის ან მტკიცებულების წარმოსადგენად, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 103‑ე მუხლით მინიჭებული უფლებამოსილების გარდა, საკუთარი ინიციატივით შეაგროვოს ფაქტობრივი გარემოებები და მტკიცებულებები.

 

საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ მოცემული დავის გადაწყვეტისას სააპელაციო სასამართლომ სავ­სებით უგულებელყო ადმინისტრაციული მართლმსაჯულების უმნიშვნელოვანესი, საჯარო ინტერესის უზრუნ­ველმყოფი უფლებამოსილება (მით უფრო იმ ვითარებაში, როცა პირველი ინსტანციის სასამართლომ დავა გადაწყვიტა მოსარჩელის სასარგებლოდ). კერძოდ, სააპელაციო სასამართლოს არ მიუღია ზომები, დამატე­ბითი მტკიცებულებების, ინფორმაციის მოსაპოვებლად, მაშინ, როცა ისედაც მოცემული დავის სპეციფიკიდან გამომდინარე, მტკიცებულებათა წრე უკიდურესად შეზღუდულია.

 

საკასაციო სასამართლომ გაიზიარა ზემო პოსტში მითითებული მსჯელობა ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 17-ე მუხლთან დაკავშირებით – ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევების დროს მტკიცების ტვირთის განაწილების თაობაზე.

 

საკასაციო სასამართლოს განმარტება ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის მე‑17 მუხლის გამოყენე­ბასთან დაკავშირებით არცერთ შემთხვევაში არ გულისხმობს, რომ სასამართლო აღარ იკვლევს საქმის ფაქ­ტობრივ გარემოებებს საკუთარი ინიციატივით. სადავო ფაქტთან დაკავშირებული მტკიცების ტვირთის მხარე­თა შორის პროპორციული გადანაწილების ფორმულა სრულებით არ გამორიცხავს სასამართლოს უფლება­მოსილებას. პირიქით, მართლმსაჯულების ინტერესებიდან გამომდინარე სასამართლომ ყველა შესაძლებელი ფაქტობრივი გარემოება უნდა გამოიკვლიოს და დაადგინოს.

 

განსახილველ შემთხვევაში სახეზეა მხოლოდ ერთი წერილობითი ხასიათის მტკიცებულება – ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის დადგენილება, მტკიცებულება იმდენად, რამდენადაც მასშია აღწერილი გამოვლენილი სამართალდარღვევის ფაქტი, პირობები, დამრღვევი სუბიექტი. ამავდროულად, აღნიშნული დადგენილება წარმოადგენს დავის საგანს, რამდენადაც მოსარჩელე სადავოდ ხდის მის კანონიერებას, აქტში აღწერილი იურიდიული ფაქტის ნამდვილობის კონტექსტით ანუ სწორედ ერთერთ წერილობით მტკიცებულე­ბაში აღწერილი, გადმოცემული ფაქტი წარმოადგენს სადავოს და მტკიცების საგანს.

 

მტკიცებულებათა ამგვარი სიმწირის პირობებში სასამართლო ვალდებულია თავისი ინიციატი­ვით გამოიკვლიოს არსებობს თუ არა სადავოდ გამხდარი გარემოების სხვა უშუალო მტკიცებულებე­ბი, მაშინ, როცა სასამართლომ არ შეაფასა თავად მოსარჩელის ახსნა-განმარტება, არ დაკითხა მოწმე­ებად თავად პატრულ‑ინსპექტორი, მოსარჩელის ავტომანქანაში მყოფი თანამგზავრი, არ გამოიკვლია პატრულ‑ინსპექტორის მიუკერძოებლობის, ობიექტურობის, სათანადო უნარ-ჩვევების დამამტკიცებელი გა­რემოება /პოლიციის მოხელის პირადი საქმე/, არ მოუწვევია სპეციალისტი, რათა გაერკვია, რამდენად შე­საძლებელი იყო პოლიციელს მაქსიმალურად ზუსტად აღექვა სამართალდარღვევის ფაქტი, იმ მანძილიდან, მიმართულებიდან, როგორც ეს აღწერა /რასაც სადავოდ ხდის მოსარჩელე/.

 

ამდენად, სააპელაციო სასამართლომ წერილობითი სახის მტკიცებულებათა პრაქტიკულად არარსებობის პირობებში უნდა მოიპოვოს ზეპირი სახის მტკიცებულებები და სსსკ‑ის 105‑ე მუხლის დანაწესის მიხედვით ობიექტური შეფასება უნდა მისცეს მათ.

[Author]

Posts