Reply To: ქირავნობა/იჯარა

[BLH]

ქირავნობის არსებითი პირობები

ქირავნობა დადებულად ჩაითვლება თუ მხარეები შეთანხმდებიან მის არსებით პირობებზე. ქირავნობის არსებითი პირობებია:

1.მხარეთა განსაზღვრა– აუცილებელია ზუსტად განისაზღვროს თუ ვინ არიან გამქირავებელი და დამქირავებელი, ამასთან აუცილებელია გამქირავებელს ჰქონდეს ქირავნობის საგნის განკარგვის უფლებამოსილება.

2.ქირავნობის ხელშეკრულებაზე მითითება– აუცილებელია მხარეების შეთანხმდებიდან ვლინდებოდეს მათი ნება დაიდოს ქირავნობის ხელშეკრულება და არა სხვა ხელშეკრულება, მაგ: თხოვების.

3.ქირავნობის საგანი– ზუსტად უნდა განისაზღვროს რას გადასცემს გამქირავებელი სარგებლობაში დამქირავებელს.

გარდა ამ პირობებისა, ქირავნობის ფასი მიიჩნევა  ქირავნობის ხელშეკრულების არსებით პირობად, ამის შესახებ სააპელაციო სასამართლოც აკეთებს განმარტებას, (იხ. საქმე სუსგ.   №ას-630-593-2012).

თუმცა არსებობს მოსაზრება, რომლის მიხედვითაც ქირა არ წარმოადგენს ქირავნობის ხელშეკრულების არსებით პირობას, რადგან თუ მხარეები შეთანხმდებიან ზემოთ მოყვანილ პირობებზე და ისინი არ შეთანხმდებიან ქირაზე, სკ-ის 531-ე და 325-ე მუხლებიდან გამომდინარე, ქირა შეიძლება განისაზღვროს სამართლიანობის პრინციპიდან გამომდინარე.

უფრო კონკრეტულად, რომ გავაანალიზოთ ეს საკითხი, დავიწყოთ იმაზე მითითებით, რომ სკ-ის 531-ე მუხლის მიხედვით ქირავნობის ხელშეკრულება აუცილებლად სასყიდლიანია, შესაბამისად, როცა მხარეები თანხმდებიან ქირავნობის ხელშეკრულების დადების თაობაზე, ანაზღაურება უსიტყვოდაც ითვლება შეთანხმებულად, რადგან ქირავნობა სასყიდლიანობას გულისხმობს, ამ შემთხვევაში ფაქტობრივად სახეზეა სკ-ის 630-ე მუხლის პირველი ნაწილით ნარდობასთან დაკავშირებული შემთხვევის ანალოგიური ვითარება. რაც შეეხება ქირის ოდენობას, იმავე 630-ე მუხლის მე-2 ნაწილით განსაზღვრული წესის მისადაგება ქირის ოდენობის განსაზღვრისათვის იქნებოდა შესაძლებელი, რომლის მიხედვითაც:

„თუ ანაზღაურების ოდენობა შეთანხმებული არ არის, ტარიფის არსებობისას შეთანხმებულად მიიჩნევა სატარიფო განაკვეთი, ხოლო, თუ ტარიფები არ არსებობს, მაშინ  ჩვეულებრივი ანაზღაურება.“, ხოლო ეს ჩვეულებრივი ანაზღაურება უნდა განისაზღვროს სკ-ის 325-ე მუხლის მიხედვით, სამართლიანობის პრინციპის გათვალისწინებით, რომელიც თავის მხრივ კეთილისინდისიერების პრინციპიდან გამომდინარეობს.

მაგ: „ა“-მ იქირავა ბინა თბილისის ცენტრში, სადაც  მსგავსი ბინების საბაზრო ქირა შეადგენს 1000 ლარს. მხარეები შეთანხმდნენ, რომ მათ შორის იდებოდა ქირავნობის ხელშეკრულება და განისაზღვრა ქირავნობის საგანიც, თუმცა მხარეები არ შეთანხმებულად ქირის ოდენობაზე. გამქირავებელმა „ბ“-მ თვის ბოლოს მოსთხოვა „ა“-ს, ქირის – 1000 ლარის გადახადა. ამ შეთმხვევაში „ა“ ვერ იტყვის, რომ აღნიშნული ოდენობის ქირაზე ისინი არ შეთანხმებულად და მას არ ეკთვნის ამდენის გადახდა.

ამ მსჯელობის სასარგებლოდ შესაძლებელია უზენაესი სასამართლოს განმარტების მოყვანა  (საქმე№ას-863-809-2012), რომელიც ეხება ნასყიდობის ხელშეკრულების არსებით პირობებზე, თუმცა შეიძლება იმ მსჯელობის გავრცელება ქირავნობის ხელშეკრულებაზეც:

“მხარეთა შორის ვალდებულებითსამართლებრივი ურთიერთობა ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე წარმოიშვა. ნასყიდობის ხელშეკრულება ორმხრივი, კონსესუალური და სასყიდლიანი ხელშეკრულებაა. იგი დადებულად ითვლება იმ მომენტიდან, როდესაც მხარეები მის ყველა არსებით პირობებზე შეთანხმდებიან კანონით გათვალისწინებული ფორმით. ნასყიდობის ხელშეკრულებით მყიდველის ძირითადი ვალდებულებაა, მიიღოს ნაყიდი საქონელი  და გამყიდველს გადაუხადოს შეთანხმებული ფასი. ამდენად, ხელშეკრულების ერთ-ერთი არსებითი, კანონით გათვალისწინებული პირობა ფასზე შეთანხმებაა (სამოქალაქო კოდექსის 327-ე მუხლის პიველი ნაწილი, 477-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილები). ამ ხელშეკრულებისთვის აუცილებელია რა საგანსა და ფასზე შეთანხმება, მხარეებმა  შეიძლება ღიად დატოვონ ესა თუ ის პირობა, მაგრამ უნდა შეთანხმდნენ მომავალში მისი განსაზღვრის საშუალებაზე. გასაყიდი ნივთის ფასი საბაზრო ეკონომიკის პირობებში შეიძლება შეიცვალოს და იგი მხარეთა შეთანხმებით, ნასყიდობის საგნის გადაცემის დროს არსებულ საბაზრო ღირებულებასთან შესაბამისად დადგინდეს. ამდენად, ხელშეკრულების შინაარსის თავისუფლების პრინციპიდან გამომდინარე, ნასყიდობის ხელშეკრულებისთვის საკმარისია მის სასყიდლიანობაზე და არა ზუსტ ფასზე შეთანხმება, რაც მას განასხვავებს ქონების საკუთრებაში გადაცემის სხვა ხელშეკრულებებისაგან.”